
Internationale Theologische Commissie - 29 november 2011
Theologische wijsheid en mystieke wijsheid zijn formeel onderscheiden werkelijkheden en het is van belang ze niet met elkaar te verwarren. Mystieke wijsheid is nooit een vervanging van theologische wijsheid. Maar deze twee vormen van christelijke wijsheid hebben wel een sterk onderling verband, zowel in de persoon van de theoloog als in de gemeenschap van de Kerk. Enerzijds is een intens geestelijk leven dat streeft naar heiligheid een voorwaarde voor authentieke theologie, zoals het voorbeeld van de kerkleraren in Oost en West laat zien. Echte theologie vooronderstelt geloof en wordt bewogen door naastenliefde: ‘De mens zonder liefde kent God niet, want God is liefde’ (1 Joh. 4, 8). Vgl. Prosper van Aquitanië, Carmen de ingratis. 2, 26 (G.E.H. Palmer, Philip Sherrard, Kallistos Ware, vert. en uitg., The Philokalia, deel 2, London/Boston, 1981, p. 69): ‘Het verstand ontvangt de genade van de theologie wanneer het, gedragen op liefdes vleugels ... omhoog getild wordt in God en met de hulp van de heilige Geest de eigenschappen van God waarneemt – voor zover dat mogelijk is voor het menselijk verstand’. Vgl. Richard van Sint Victor, De praeparatione animi ad contemplationem. 13 (PL 196, 10A): Ubi amor, ibi oculus; Tractatus de gradibus charitatis 3, 23 (G. Dumeige, ed., Textes philosophiques du Moyen Age, 3, Paris, 1955, p. 71): ‘amor oculus est, et amare videre est’ (Richard schrijft deze zin toe aan Augustinus). Het verstand voorziet de theologie van de heldere waarneming van de rede, maar het hart heeft zijn eigen wijsheid die het verstand zuivert. Wat geldt voor alle Christenen heeft een bijzondere weerklank voor theologen, namelijk dat zij ‘geroepen zijn tot een heilig leven (1 Kor. 1, 2). Anderzijds kan de authenticiteit van een geestelijke ervaring getoetst worden juist door de uitoefening van de theologische opdracht om een wetenschappelijke verantwoording te geven van het geloof. Vgl. Paus Benedictus XVI, Postsynodale Apostolische Exhortatie, Over de Heilige Schrift - naar aanleiding van de Bisschoppensynode 2008 "Het Woord van God in het leven en de zending van de Kerk", Verbum Domini (30 sept 2010), 14. Wat betreft privé-openbaringen, die altijd aan kerkelijk oordeel zijn onderworpen en die, zelfs wanneer ze authentiek zijn, wat waarde betreft ‘wezenlijk verschillend zijn van die van de ene publieke openbaring’ Daarom wilde de Heilige Teresa van Avila dat haar zusters raad inwonnen van theologen. ‘Hoe meer genade je in gebed van de Heer krijgt, hoe meer het nodig is dat je gebed en alles wat je doet op een solide basis berust’. H. Teresia van Avila, Weg van de volmaaktheid, Camino de perfección. hoofdstuk 5. Met de hulp van theologen is het ten slotte de taak van het leergezag om te bepalen of een veronderstelde spirituele ervaring authentiek christelijk is.