29 november 2010
De mens kan met het verstand kennen dat God bestaat, maar niet hoe Hij werkelijk is. Maar omdat God graag gekend wil worden, heeft Hij zich geopenbaard. Catechismus-Compendium, Catechismus van de Katholieke Kerk (15 aug 1997), 50-53.68-69
God hoefde zich niet aan ons te openbaren. Hij openbaarde zich - uit liefde. Net zoals je in de liefde tussen mensen alleen dan iets te weten komt van iemand van wie je houdt, als die persoon zijn hart voor je opent, zo weten wij alleen iets van Gods innerlijk, omdat de eeuwige en geheimvolle God zichzelf uit liefde voor ons heeft geopenbaard. Vanaf de schepping heeft God telkens weer tot de mensen gesproken, via de aartsvaders en de profeten tot aan de definitieve Openbaring in zijn Zoon Jezus Christus. In Hem heeft Hij zijn hart voor ons uitgestort en ons laten zien wie Hij in wezen is.
God toont zich in het Oude Testament als een God die de wereld uit liefde geschapen heeft en de mensen trouw blijft, zelfs wanneer zij zich in zonde van Hem afkeren. Catechismus-Compendium, Catechismus van de Katholieke Kerk (15 aug 1997), 54-64.70-72
God laat zich ervaren in de geschiedenis. Met Noach sluit Hij een verbond dat alle levende wezens gered zullen worden. Hij roept Abraham en maakt hem tot 'Vader van vele volken' (Gen. 17, 5), en in hem zegent Hij 'alle volken op aarde' (Gen. 12, 3). Het volk Israël dat uit Abraham voortkomt, rekent Hij tot zijn eigendom. Aan Mozes stelt Hij zich voor met zijn naam. Zijn mysterievolle naam is יהוה, meestal geschreven als Jahwe; die naam betekent IK BEN DIE IS (Ex. 3, 14). Hij bevrijdt Israël uit de slavernij van Egypte, sluit op de Sinaï een verbond met hen en geeft hun via Mozes de Wet. Steeds weer stuurt God profeten naar zijn volk, om het op te roepen tot ommekeer en hernieuwing van het verbond. De profeten kondigen aan dat God een nieuw en eeuwig verbond zal sluiten, waarin alles radicaal vernieuwd en voorgoed verlost zal zijn. Dit verbond zal bedoeld zijn voor alle mensen.
God laat ons in Jezus Christus zien hoe diep en barmhartig zijn liefde voor ons is. Catechismus-Compendium, Catechismus van de Katholieke Kerk (15 aug 1997), 65-66.73
Door Jezus Christus wordt de onzichtbare God zichtbaar. God wordt een mens zoals wij. Dat laat zien hoe ver Gods liefde gaat: Hij draagt al onze lasten. Hij gaat elke weg met ons. Hij is aanwezig in onze verlatenheid, ons lijden, onze angst voor de dood. Hij is waar wij niet meer verder kunnen, om de deur naar het leven voor ons open te maken.
In Jezus Christus is God zelf in de wereld gekomen. Hij is Gods laatste woord. Door naar Hem te luisteren kunnen alle mensen in alle tijden weten wie God is en wat nodig is om heil te vinden. Catechismus-Compendium, Catechismus van de Katholieke Kerk (15 aug 1997), 66-67
Met het evangelie van Jezus Christus is de openbaring van God tot voltooiing gekomen. De Heilige Geest voert ons steeds dieper in de waarheid, zodat wij haar verstaan. Bij sommigen breekt Gods licht zo sterk door dat zij 'de hemel open' zien (Hand. 7, 56). Zo zijn de grote pelgrimsplaatsen als Guadalupe in Mexico of Lourdes in Frankrijk ontstaan. Die 'privéopenbaringen' van zieners kunnen het evangelie van Jezus Christus niet overtreffen. Niet iedereen hoeft helemaal te geloven. Maar ze kunnen ons wel helpen om het evangelie beter te verstaan. Of ze waarheid bevatten, wordt door de Kerk getoetst.
Wij geven het geloof door, omdat Jezus ons opdraagt: 'Ga dus op weg en maak alle volken tot mijn leerlingen' (Mt. 28, 19). Catechismus-Compendium, Catechismus van de Katholieke Kerk (15 aug 1997), 91
Een ware christengelovige laat de overdracht van het geloof niet alleen aan specialisten over (leraren, geestelijken, missionarissen). Je bent christen ten dienste van anderen. Dat wil zeggen: elke echte christen wil graag dat God ook bij anderen komt. Hij zegt tegen zichzelf: 'De Heer heeft mij nodig! Ik ben gedoopt en gevormd, en ik ben ervoor verantwoordelijk dat de mensen in mijn omgeving over God horen en de waarheid leren kennen.' (1 Tim. 2, 4, b). Moeder Teresa maakte een goede vergelijking: 'Je ziet vaak draden hangen langs de straten. Zolang er geen elektriciteit door stroomt, is er geen licht. Die draad, dat zijn jij en ik. God is de stroom. Wij hebben het vermogen de stroom door ons heen te laten gaan en zo het licht van de wereld te ontsteken dat JEZUS is - maar wij kunnen ook weigeren ons daarvoor te lenen en daarmee de duisternis een kans geven zich verder uit te breiden.'
Het ware geloof vinden we in de Heilige Schrift en in de levende traditie van de Kerk. Catechismus-Compendium, Catechismus van de Katholieke Kerk (15 aug 1997), 76.80-82.85-87.97.100
Het Nieuwe Testament is ontstaan uit het geloof van de Kerk. Schrift en traditie horen bij elkaar. Geloof wordt niet in de eerste plaats via teksten doorgegeven. In de jonge Kerk werd gezegd dat de Heilige Schrift 'veeleer neergeschreven was in het hart van de Kerk dan op perkament.' Reeds de eerste leerlingen en de Apostelen kwamen vooral via de levende gemeenschap met Jezus in aanraking met het nieuwe leven. Tot deze gemeenschap, die na de verrijzenis op een andere wijze verder bestond, nodigde de jonge Kerk mensen uit. De eerste christenen 'bleven trouw aan het onderricht van de apostelen, vormden met elkaar een gemeenschap, braken het brood en wijdden zich aan het gebed' (Hand. 2, 42). Zij waren één met elkaar en hadden ook ruimte voor anderen. Dat is de kern van het geloof tot op vandaag: christenen nodigen andere mensen uit om kennis te maken met een gemeenschap met God, die vanaf de tijd van de apostelen in de katholieke kerk onvervalst is bewaard.
De geloofsgemeenschap als geheel kan in het geloof niet dwalen, omdat Jezus zijn leerlingen beloofd heeft dat Hij hun de Geest van de waarheid zal zenden en hen in de waarheid zal houden (Joh. 14, 17). Catechismus-Compendium, Catechismus van de Katholieke Kerk (15 aug 1997), 80-82.85-87.92.100
Net zoals de leerlingen volledig vertrouwen hadden in Jezus, zo kan een Christen zich helemaal verlaten op de Kerk bij zijn zoeken naar de weg die naar het leven leidt. Omdat Jezus Christus zelf zijn apostelen de opdracht gegeven heeft om te verkondigen, heeft de Kerk een leerambt (ambt = opdracht) en mag zij niet zwijgen. Individuele kerkleden kunnen zich natuurlijk wel vergissen en zelfs ernstige fouten maken, maar als geheel kan de kerk nooit buiten Gods waarheid raken. De Kerk draagt een levende waarheid met zich mee door de tijd, een waarheid die groter is dan zijzelf. Die heet het depositum fidei, het geloofsgoed dat bewaard moet worden. Wanneer die waarheid openlijk wordt bestreden of aangetast, is het de plicht van de kerk om weer te laten oplichten ‘wat overal, altijd en door allen geloofd is’ (H. Vincentius van Lérins †450).
De Heilige Schriften leren 'met zekerheid, trouw en zonder dwaling' de waarheid, omdat zij geïnspireerd zijn, d.w.z. op ingeving van de Heilige Geest geschreven zijn en daarom 'God tot auteur' hebben. 2e Vaticaans Concilie, Constitutie, Over de Goddelijke openbaring, Dei Verbum (18 nov 1965), 11 Catechismus-Compendium, Catechismus van de Katholieke Kerk (15 aug 1997), 103-107
De Bijbel is niet kant-en-klaar uit de hemel komen vallen en is ook niet door God aan mensen machinaal gedicteerd. Je kunt het beter zo zeggen: ‘God heeft voor de samenstelling van de Bijbel mensen uitgekozen en van hen met al hun vermogens en krachten gebruikgemaakt, om hen al datgene wat hij wilde, en dat alleen, als ware auteurs te boek te doen stellen’. 2e Vaticaans Concilie, Constitutie, Over de Goddelijke openbaring, Dei Verbum (18 nov 1965), 11 Teksten die erkend werden als Heilige Schrift moesten algemeen aanvaard zijn in de Kerk. In de gemeenten moest daar eenstemmig over gezegd worden: ‘Ja, in deze tekst spreekt God zelf tot ons – dat is geïnspireerd door de Heilige Geest!’ Welke van de vele geschriften uit de eerste christentijd echt door de Heilige Geest geïnspireerd zijn, is vanaf de 4de eeuw vastgelegd in de canon van de Heilige Schriften.
De Bijbel wil ons geen historische feitelijkheden of natuurwetenschappelijke inzichten geven. De schrijvers waren ook kinderen van hun tijd. Zij hadden tijdgebonden culturele vooronderstellingen en deelden in de dwalingen van hun tijd. Maar in de Heilige Schrift staat onfeilbaar zeker alles wat de mens moet weten over God en over zijn weg naar verlossing. Catechismus-Compendium, Catechismus van de Katholieke Kerk (15 aug 1997), 106-107.109
De Heilige Schrift moet biddend gelezen worden, d.w.z. met de hulp van de Heilige Geest, die haar heeft geïnspireerd toen ze ontstond. De Schrift is het Woord van God en bevat Gods beslissende zelfmededeling aan ons. Catechismus-Compendium, Catechismus van de Katholieke Kerk (15 aug 1997), 109-119.137
De Bijbel is als het ware een lange brief die God aan ieder van ons schrijft. Daarom moet je de Heilige Schriften met grote liefde en eerbied tot je nemen. Om te beginnen moet je Gods brief echt lezen, dat wil zeggen, je moet er niet wat dingetjes uitpikken en de rest laten liggen. Van het totaal van de Schriften moet je vervolgens leren begrijpen wat het hart en het mysterie ervan is: Jezus Christus – over Hem spreekt de hele Bijbel, ook het Oude Testament. Je moet dus de Heilige Schriften lezen in hetzelfde, levende geloof van de Kerk waarin ze ook ontstaan zijn.
Het Oude Testament laat zien dat God de wereld schept en in stand houdt en de mensen leidt en vormt. Ook de boeken van het Oude Testament zijn Woord van God en Heilige Schrift. Zonder het Oude Testament kun je Jezus niet begrijpen. Catechismus-Compendium, Catechismus van de Katholieke Kerk (15 aug 1997), 121-123.128-130.140
In het Oude Testament begint een groot, gelovig leerproces, dat in het Nieuwe Testament een beslissende wending neemt en uitloopt op het einde van de wereld en de wederkomst van Christus. Het Oude Testament is veel meer dan een voorspel op het Nieuwe Testament. De geboden en profetieën voor het volk van het Oude Verbond en de beloften die ze bevatten voor alle mensen, zijn nooit herroepen. In de boeken van het Oude Verbond ligt een onvervangbare schat aan wijsheid en gebeden opgeslagen; met name de Psalmen behoren tot het dagelijkse gebed van de Kerk.
In het Nieuwe Testament komt Gods Openbaring tot voltooiing. De vier Evangeliën volgens Matteüs, Marcus, Lucas en Johannes vormen het hart van de Heilige Schrift en de kostbaarste schat die de Kerk bezit. Daarin laat Gods Zoon zien wie Hij is, en komt Hij ons tegemoet. In de Handelingen van de Apostelen horen wij over het begin van de Kerk en over de werking van de Heilige Geest. In de brieven van de apostelen wordt het mensenbestaan naar al zijn facetten in Christus’ licht geplaatst. In de Openbaring van Johannes zien wij al iets van het einde der tijden. Catechismus-Compendium, Catechismus van de Katholieke Kerk (15 aug 1997), 124-127.128-130.140
Jezus is alles wat God tegen ons wil zeggen. Het hele Oude Testament is voorbereiding op de menswording van Gods Zoon. Alle beloften van God worden vervuld in Jezus. Wie Christen wil zijn, verbindt zich steeds dieper met het leven van Christus. Daarvoor moet je de Evangeliën lezen en ervaren. Madeleine Delbrêl zegt: ‘Door zijn woord zegt God tegen ons wie Hij is en wat Hij wil; Hij zegt het eens en voorgoed, bedoeld voor elke dag opnieuw. Als wij het evangelieboek in de hand houden, moeten wij bedenken dat daarin het Woord woont dat in ons mens wil worden; het Woord wil aanstekelijk zijn, zodat wij op nieuwe plaatsen, in nieuwe tijden, in een nieuwe sociale omgeving Christus’ leven opnieuw vorm geven’.
De Kerk put alle leven en kracht voor zichzelf uit de Heilige Schrift. Catechismus-Compendium, Catechismus van de Katholieke Kerk (15 aug 1997), 103-104.131-133.141
Behalve Christus’ aanwezigheid in de heilige Eucharistie is er niets dat de Kerk met meer eerbied vereert dan Gods aanwezigheid in de Heilige Schrift. In de heilige Mis luisteren wij staande naar het evangelie, want in de mensenwoorden die wij horen, spreekt God zelf tot ons.
