Dierbare broeders en zusters,

U hebt Jezus horen zeggen: “Ga dan en doet gij evenzo” (Lc. 10, 37). Hij roept ons op de houding van de barmhartige Samaritaan eigen te maken, die tot voorbeeld gesteld wordt ten overstaan van situaties waarin broederlijke hulp ontbreekt. Welke houding is dat? “Het is ‘het hart dat ziet’. Dit hart ziet waar liefde nodig is en handelt ernaar” Paus Benedictus XVI, Encycliek, God is Liefde, Deus Caritas Est (25 dec 2005), 31. Dat heeft de barmhartige Samaritaan gedaan. Jezus beperkt zich niet tot een oproep; zoals de heilige Kerkvaders leren, is Hij de Barmhartige Samaritaan die zich tot naaste maakt van elke mens en “op diens wonden de olie giet van de troost en de wijn van de hoop” Portugese Algemene Prefatie VIII, die hem naar de herberg brengt, de Kerk, waar hij hem laat verzorgen door hem aan haar bedienaars toe te vertrouwen en door zelf op voorhand voor zijn genezing te betalen. “Ga dan en doet gij evenzo”. Jezus’ onvoorwaardelijke liefde die ons genezen heeft, zal nu liefde moeten worden, gratis en vrijgevig, doorheen rechtvaardigheid en naastenliefde, als wij willen leven met het hart een barmhartige Samaritaan.

Het is een grote vreugde u in dit gezegende oord te ontmoeten dat God zich gekozen heeft om de mensheid door de Maagd te herinneren aan Zijn barmhartig liefdesplan. Ik groet met groot genoegen alle aanwezigen hier evenals de instellingen waartoe zij behoren, in heel hun verscheidenheid die zich verenigd voelt in het beraad over sociale kwesties en vooral in het medelijden dat zij tonen aan armen, zieken, gevangenen, eenzamen en verlaten mensen, gehandicapten, kinderen en bejaarden, emigranten, werklozen en al degenen die gekwetst zijn in hun waardigheid van vrije mens. Dank u, Monseigneur Carlos Azevedo, voor uw betuiging van gemeenschap en trouw aan de Kerk en de Paus, ook namens deze bijeenkomst rond de naastenliefde en de Bisschoppelijke Commissie voor Sociale Pastoraal waarvan u voorzitter bent en die zonder ophouden de grote zaaitijd van goede werken aanmoedigt over heel Portugal. In het besef dat u als Kerk niet in staat bent praktische oplossingen te bieden voor ieder concreet probleem en dat u over geen enkele vorm van macht beschikt, bent u vastbesloten het algemeen welzijn te dienen, bent u bereid te helpen en aan iedereen de heilsmiddelen aan te bieden.

Dierbare broeders en zusters die actief bent in de grote wereld van de hulpverlening, Christus “openbaart ons ‘dat God liefde is’ (1 Joh. 4, 8) en daarin leert Hij ons, dat de fundamentele wet van de menselijke volmaaktheid, en dus van de omvorming van de wereld, het nieuwe gebod van de liefde is. En hen die zich aan de goddelijke liefde overgeven, verzekert Hij, dat de weg van de liefde voor alle mensen openstaat” 2e Vaticaans Concilie, Constitutie, Over de Kerk in de wereld van deze tijd, Gaudium et Spes (7 dec 1965), 38. Het huidige verloop van de geschiedenis bestaat uit socio-economische, culturele en spirituele crisissen en laat de wenselijkheid zien van een zin voor onderscheiding onder het impuls van het creatieve aanbod van de sociale boodschap van de Kerk. De studie van haar sociale leer die de liefde als haar principe en belangrijkste kracht ziet, maakt een integraal humaan ontwikkelingsproces mogelijk dat de diepte van het hart integreert en een meer uitgebreide vermenselijking van de samenleving beoogt Vgl. Paus Benedictus XVI, Encycliek, Liefde in Waarheid - Over de integrale ontwikkeling van de mens in liefde en waarheid, Caritas in Veritate (29 juni 2009), 20. Het gaat niet om de simpele kennis van intellectuele orde, maar om een wijsheid die smaak geeft en reliëf, die creativiteit biedt aan de leermogelijkheden en activiteiten voor de aanpak van zo een omvangrijke en complexe crisis. Mogen de instellingen van de Kerk met alle niet Kerkelijke organisaties hun studiebekwaamheid en oriëntaties vervolmaken met het oog op een nieuwe en meer omvangrijke dynamiek, die leidt naar “die beschaving van de liefde waarvan God het zaad gelegd heeft in ieder volk en elke cultuur” Paus Benedictus XVI, Encycliek, Liefde in Waarheid - Over de integrale ontwikkeling van de mens in liefde en waarheid, Caritas in Veritate (29 juni 2009), 33.

In zijn sociale en politieke dimensie is deze diaconie van de naastenliefde eigen aan de lekengelovigen, geroepen als zij zijn om het algemeen welzijn, de rechtvaardigheid, organisch te bevorderen en het sociale leven op een juiste manier vorm te geven Vgl. Paus Benedictus XVI, Encycliek, God is Liefde, Deus Caritas Est (25 dec 2005), 29. Eén van de pastorale besluiten die uit uw recente overwegingen naar voor komt, is een nieuwe generatie van dienende “leaders” te vormen. Het aantrekken van nieuwe leken op dit pastoraal domein zal zeker bijzondere aandacht verdienen vanwege herders die zorg hebben voor de toekomst. Wie leert van God Liefde zal onvermijdelijk een mens voor de anderen zijn. Inderdaad, “liefde voor God openbaart zich in verantwoordelijkheid voor de anderen” Paus Benedictus XVI, Encycliek, Liefde in Waarheid - Over de Christelijke hoop, Spe Salvi (30 nov 2007), 28. Met Christus verenigd in Zijn toewijding aan de Vader worden wij aangegrepen door medelijden voor de menigten die naar rechtvaardigheid en solidariteit vragen en zoals de barmhartige Samaritaan uit de parabel, zetten wij ons in om concrete en edelmoedige antwoorden te bieden.

Nochtans is het dikwijls niet gemakkelijk een bevredigende harmonie te vinden tussen geestelijk leven en apostolische activiteit. De druk die uitgeoefend wordt door de overheersende cultuur die een levensstijl opdringt die gebaseerd is op de wet van de sterkste, op gemakkelijk en aanlokkelijk winstbejag , beïnvloedt tenslotte onze manier van denken, onze plannen en de perspectieven van onze dienstbaarheid, met het gevaar ze te beroven van het christelijk geloof en hoop die ze motiveerde . De talrijke en dringende vragen om hulp en steun die de armen en marginalen van de samenleving tot ons richten, stuwen ons om oplossingen te zoeken die beantwoorden aan de logica van efficiëntie, zichtbaarheid en publiciteit. Doch, zeer geliefde broeders, de synthese waarvan sprake is absoluut noodzakelijk om Christus te kunnen dienen in de mensheid die op u wacht. In deze verdeelde wereld dringt een diepe en authentieke eenheid van hart, geest en daad zich op.

Onder de vele sociale instellingen ten dienste van het algemeen welzijn, die noodlijdende bevolkingen nabij zijn, telt men die van de katholieke Kerk. Hun oriëntatie moet helder zijn zodat zij een duidelijke identiteit aannemen: in de inspiratie van hun doelstellingen, in de keuze van hun menselijke hulpbronnen, in hun methodes voor de actie, in de kwaliteit van hun dienstverlening, in het ernstig en efficiënt beheer van hun middelen. De sterke identiteit van de instellingen is een reële dienst, ze is een groot voordeel voor wie er beroep op doet. Meer dan de identiteit, alhoewel er helemaal mee verbonden, is het fundamenteel de christelijke liefdadigheid autonomie en onafhankelijkheid te verlenen ten overstaan van politiek en ideologieën Vgl. Paus Benedictus XVI, Encycliek, God is Liefde, Deus Caritas Est (25 dec 2005), 31, en dit ook in de samenwerking met staatsorganen om gemeenschappelijke doelstellingen te bereiken.

Moge uw hulpverlening, educatieve activiteiten of liefdadigheid vervolledigd worden door projecten die bevorderlijk zijn voor de vrijheid van de mens, in het streven naar universele broederlijkheid. Hier situeert zich het noodzakelijk engagement van de Christenen in de verdediging van de mensenrechten, met aandacht voor de totaliteit van de mens in zijn verschillende dimensies. Ik druk mijn diepe waardering uit voor al die sociale en pastorale initiatieven die proberen te strijden tegen socio-economische en culturele mechanismen die naar abortus leiden, initiatieven die duidelijk kiezen voor de verdediging van het leven, voor verzoening en genezing van mensen die gekwetst zijn door het drama van abortus. Initiatieven die de essentiële en eerste waarden van het leven - vanaf de conceptie - willen behoeden, en van het gezin - gefundeerd op het onverbrekelijk huwelijk tussen een man en een vrouw – dragen bij tot het antwoord op sommige van de meest verraderlijke en gevaarlijke uitdagingen die vandaag gericht zijn tegen het algemeen welzijn. Deze initiatieven zijn met vele andere vormen van engagement, essentiële elementen voor de opbouw van de beschaving van de liefde.

Dit alles is goed te integreren in de boodschap van de Maagd die op deze plaats weerklinkt: boete, gebed, vergeving met het oog op de bekering van het hart. Dat is de weg om te bouwen aan de beschaving van de liefde, waarvan God het zaad gelegd heeft in het hart van elke mens en dat door het geloof in Christus Redder ontkiemt.