Zoeken in kerkelijke documenten en berichten

Daarin moeten wij meer zien dan alleen het feit dat chronologisch dicht op elkaar volgen. De encycliek H. Paus Paulus VI - Encycliek
Populorum Progressio
Over de ontwikkeling van de volken
(26 maart 1967) dient zich in zekere zin aan als document dat de leer van het Concilie toepast. En dit niet zozeer omdat zij voortdurend verwijst naar de teksten van het Concilie De encycliek Populorum Progressio citeert 19 keer documenten van het Tweede Vaticaans Concilie, waarvan 16 keer de pastorale Constitutie Gaudium et Spes, maar veeleer omdat zij voortkomt uit de zorg van de Kerk, welke heel het werk van het Concilie inspireerde om veel thema's van haar sociale leer te coördineren en te ontwikkelen, in het bijzonder in de pastorale constitutie 2e Vaticaans Concilie - Constitutie
Gaudium et Spes
Over de Kerk in de wereld van deze tijd
(7 december 1965).

Daarom kunnen wij bevestigen dat de encycliek H. Paus Paulus VI - Encycliek
Populorum Progressio
Over de ontwikkeling van de volken
(26 maart 1967) als het ware het antwoord is op het appèl van het Concilie waarmee de constitutie 2e Vaticaans Concilie - Constitutie
Gaudium et Spes
Over de Kerk in de wereld van deze tijd
(7 december 1965) begint: "Vreugde en hoop, verdriet en angst van de mensen van vandaag, vooral van de armen en van hen die, hoe ook, te lijden hebben, zijn evenzeer de vreugde en de hoop, het verdriet en de angst van de leerlingen van Christus: er is werkelijk niets bij de mensen te vinden dat geen weerklank vindt in hun hart" 2e Vaticaans Concilie, Constitutie, Over de Kerk in de wereld van deze tijd, Gaudium et Spes (7 dec 1965), 1. Deze woorden drukken het fundamentele motief uit dat het grote document van het Concilie inspireerde. Het gaat uit van de vaststelling dat miljoenen en miljoenen menselijke wezens leven in een situatie van nood en onderontwikkeling.

Deze nood en onderontwikkeling zijn met andere woorden het 'verdriet en de angst' van vandaag, 'vooral van armen'; staande tegenover dit uitgestrekte panorama van leed en lijden wil het Concilie perspectieven van vreugde en hoop bieden. De encycliek van Paus Paulus VI streeft hetzelfde doel na, in volledige trouw aan de inspiratie van het Concilie.

Maar ook in de orde van de thema's herneemt de encycliek die trouw blijft aan de grote traditie van de sociale leer van de Kerk, op directe wijze de nieuwe uiteenzetting en de rijke synthese welke het Concilie met name uitgewerkt heeft in de constitutie 2e Vaticaans Concilie - Constitutie
Gaudium et Spes
Over de Kerk in de wereld van deze tijd
(7 december 1965). Wat de inhoud en de thema's betreft, die de encycliek opnieuw voorgehouden heeft, dienen benadrukt te worden:

• het bewustzijn van de plicht die de Kerk, 'deskundig in menselijkheid', heeft om 'de tekenen des tijds te onderzoeken en ze te interpreteren in het licht van het Evangelie' 2e Vaticaans Concilie, Constitutie, Over de Kerk in de wereld van deze tijd, Gaudium et Spes (7 dec 1965), 4 Vgl. H. Paus Paulus VI, Encycliek, Over de ontwikkeling van de volken, Populorum Progressio (26 mrt 1967), 13;
• het eveneens diepe bewustzijn van haar zending om te 'dienen', die onderscheiden is van de functie van de staat, ook als zij zich bekommert om het concrete lot van de mensen Vgl. 2e Vaticaans Concilie, Constitutie, Over de Kerk in de wereld van deze tijd, Gaudium et Spes (7 dec 1965), 3 Vgl. H. Paus Paulus VI, Encycliek, Over de ontwikkeling van de volken, Populorum Progressio (26 mrt 1967), 13;
• de verwijzing naar de opvallende verschillen in de situatie van die mensen Vgl. 2e Vaticaans Concilie, Constitutie, Over de Kerk in de wereld van deze tijd, Gaudium et Spes (7 dec 1965), 63 Vgl. H. Paus Paulus VI, Encycliek, Over de ontwikkeling van de volken, Populorum Progressio (26 mrt 1967), 9;
• de bevestiging van de leer van het Concilie, die de trouwe weerklank is van de eeuwenlange traditie van de Kerk, over de 'universele bestemming van de goederen' Vgl. 2e Vaticaans Concilie, Constitutie, Over de Kerk in de wereld van deze tijd, Gaudium et Spes (7 dec 1965), 69 Vgl. H. Paus Paulus VI, Encycliek, Over de ontwikkeling van de volken, Populorum Progressio (26 mrt 1967), 22;
• de waardering voor de cultuur en de technische beschaving die bijdragen tot de bevrijding van de mens Vgl. 2e Vaticaans Concilie, Constitutie, Over de Kerk in de wereld van deze tijd, Gaudium et Spes (7 dec 1965), 57 Vgl. H. Paus Paulus VI, Encycliek, Over de ontwikkeling van de volken, Populorum Progressio (26 mrt 1967), 41, zonder te vergeten hun grenzen te erkennen Vgl. 2e Vaticaans Concilie, Constitutie, Over de Kerk in de wereld van deze tijd, Gaudium et Spes (7 dec 1965), 19 Vgl. H. Paus Paulus VI, Encycliek, Over de ontwikkeling van de volken, Populorum Progressio (26 mrt 1967), 41;
• en tenslotte, wat het eigenlijke thema van de encycliek betreft, de nadruk op de 'ernstige plicht', die op de meer ontwikkelde naties rust, om 'de ontwikkelingslanden te helpen' Vgl. 2e Vaticaans Concilie, Constitutie, Over de Kerk in de wereld van deze tijd, Gaudium et Spes (7 dec 1965), 86 Vgl. H. Paus Paulus VI, Encycliek, Over de ontwikkeling van de volken, Populorum Progressio (26 mrt 1967), 48.

Het begrip zelf van ontwikkeling, dat de encycliek voorhoudt, komt direct voort uit de wijze waarop de pastorale constitutie dit probleem benadert Vgl. 2e Vaticaans Concilie, Constitutie, Over de Kerk in de wereld van deze tijd, Gaudium et Spes (7 dec 1965), 69 Vgl. H. Paus Paulus VI, Encycliek, Over de ontwikkeling van de volken, Populorum Progressio (26 mrt 1967), 14-21.

Deze en andere uitdrukkelijke verwijzingen naar de pastorale constitutie leiden tot de conclusie dat de encycliek zich aandient als toepassing van de sociale leer van het Concilie op het specifieke probleem van de ontwikkeling en de onderontwikkeling van de volken.