Dames en heren, tot nu toe heb ik naar slechts een paar aspecten van het milieuprobleem verwezen. Maar de oorzaken van de situatie die nu voor iedereen zichtbaar is, zijn van een morele aard, en de vraag moet beantwoord worden binnen het raamwerk van een groots onderwijsprogramma met het bevorderen van een effectieve verandering van denkwijze en het creëren van nieuwe leefwijzen als doel. De gemeenschap van de gelovigen kan en wil hieraan deelnemen maar, om dat mogelijk te maken zijn openbare rol worden herkend. Helaas komt men in sommige landen, vooral in het westen, in politieke en culturele kringen, evenals in de media, weinig respect en soms vijandschap, zo niet spot, tegen over religie en Christendom in het bijzonder. Het moge duidelijk zijn dat als relativisme gezien wordt als essentieel onderdeel van democratie, men het risico loopt om het seculiere alleen nog maar te zien als het uitsluiten of, preciezer gezegd, ontkennen van het sociale belang van religie. Maar zo’n benadering zorgt voor confrontatie en verdeling, verstoort de vrede, schaadt de menselijke ecologie en, loopt dood door het principieel verwerpen van andere benaderingen dan de eigen. Er is dus een dringende noodzaak voor een positieve en open secularisme die, gegrond in de correcte autonomie van de tijdelijke en geestelijke orde, een gezonde samenwerking en gedeelde verantwoordelijkheid kan bevorderen. Hierbij denk ik aan Europa, dat, nu het Verdrag van Lissabon in werking is, een nieuwe fase van integratie is begonnen, een proces dat de Heilige Stoel met grote interesse zal blijven volgen. Met tevredenheid ziende dat het Verdrag voorziet in een open, transparante en regelmatige dialoog van de Europese Unie met de Kerken
Verdrag van Lissabon, art. 17, druk ik de hoop uit dat, in het bouwen aan haar toekomst, Europa zal blijven drinken uit de bronnen van haar Christelijke identiteit. Zoals ik
zei tijdens mijn bezoek aan Tsjechië in september, heeft Europa een onvervangbare rol te spelen "in het vormen van een geweten voor iedere generatie en het bevorderen van een basale ethische consensus voor iedere persoon die dit continent ‘thuis’ noemt".
Paus Benedictus XVI, Toespraak, Sala Spagnola van het kasteel van Praag, het presidentieel paleis - Praag, Ontmoeting met de civiele en politieke overheden en met de leden van het Corps Diplomatique (26 sept 2009), 5
