Excellenties,
Dames en Heren,

Ik ben dankbaar voor de gelegenheid om, in zulk een opmerkelijke omgeving, de politieke en civiele autoriteiten van de Tsjechische Republiek en de leden van de diplomatieke gemeenschap te ontmoeten. Ik bedank van harte president Klaus voor zijn vriendelijke woorden van begroeting in uw naam. Ik druk ook mijn waardering uit voor het Tsjechische Filharmonisch Orkest voor het muzikale optreden waarmee onze ontmoeting geopend werd en die op welsprekende wijze uitdrukking gaf aan zowel de wortels van de Tsjechische cultuur als ook de belangrijke bijdrage die deze natie heeft geleverd aan de Europese cultuur.

Mijn pastoraal bezoek aan de Tsjechische Republiek valt samen met de twintigste verjaardag van de val van de totalitaire regimes in Centraal-en Oost-Europa, en de "Fluwelen Revolutie" die de democratie in deze natie hersteld heeft. De euforie die daarop volgde werd uitgedrukt in termen van vrijheid. Twee decennia na de ingrijpende politieke veranderingen die dit continent hebben door elkaar geschud, gaat het proces van genezing en heropbouw verder, nu binnen de bredere context van de Europese éénwording en een steeds meer geglobaliseerde wereld. De aspiraties van de burgers en de verwachtingen die aan de regeringen werden gesteld, vroegen om nieuwe modellen van maatschappelijk leven en solidariteit tussen naties en volkeren zonder dewelke de reeds lang verhoopte toekomst van rechtvaardigheid, vrede en voorspoed een illusie zou blijven. Dergelijke verlangens blijven evolueren. Vandaag de dag, vooral onder de jongeren, komt de vraag naar de aard van de herwonnen vrijheid opnieuw naar voren. Met welk doel wordt vrijheid uitgeoefend? Wat zijn haar ware kenmerken?

Elke generatie heeft de taak om zich opnieuw in te laten met de moeilijke zoektocht naar de juiste ordening van de menselijke zaken, om het juiste gebruik van de menselijke vrijheid te leren verstaan Vgl. Paus Benedictus XVI, Encycliek, Liefde in Waarheid - Over de Christelijke hoop, Spe Salvi (30 nov 2007), 25. En terwijl de plicht om de “structuren van de vrijheid” te versterken, van vitaal belang is, is dit nooit genoeg: de menselijke aspiraties stijgen uit boven zichzelf, gaan verder dan wat elke politieke en economische autoriteit kan bieden; ze zijn gericht op een schitterende hoop Vgl. Paus Benedictus XVI, Encycliek, Liefde in Waarheid - Over de Christelijke hoop, Spe Salvi (30 nov 2007), 35 die haar oorsprong heeft in wat verder dan onszelf ligt, in waarheid, schoonheid en goedheid. Vrijheid zoekt een doel: het vereist overtuiging voor het waarlijk goede; ze vindt dus haar voltooiing in het weten en het doen wat juist is en rechtvaardig. Waarheid is dus de leidende norm voor de vrijheid en goedheid de voltooiing van de vrijheid. Aristoteles definieerde het goede als “dat waarnaar alle dingen streven” en hij suggereerde dat “alhoewel het waardevol is voor één enkel man om een doel te bereiken, het beter en meer gelijkend op God is om dit bereiken voor een natie of stadstaten” Aristoteles, Ethica Nicomacheia. 1 Vgl. Paus Benedictus XVI, Encycliek, Liefde in Waarheid - Over de integrale ontwikkeling van de mens in liefde en waarheid, Caritas in Veritate (29 juni 2009), 2. Inderdaad ligt de verheven verantwoordelijkheid om ontvankelijkheid voor de waarheid en de goedheid te doen ontwaken bij alle religieuze, politieke en culturele leiders, ieder op zijn of haar wijze. Samen dienen wij de strijd om de vrijheid en de zoektocht naar de waarheid aan te gaan; ofwel gaan zij hand in hand ofwel gaan zij samen in ellende ten onder Vgl. H. Paus Johannes Paulus II, Encycliek, Over de verhouding van Geloof en Rede, Fides et Ratio (14 sept 1998), 90.

Voor christenen, heeft waarheid een naam: God. En goedheid heeft een gezicht: Jezus Christus. Het geloof van de christenen, vanaf de tijd van de Paus Benedictus XVI - Audiëntie
HH. Cyrillus en Methodius
10e catechese in de reeks over grote middeleeuwse kerkelijke auteurs
(17 juni 2009) en de eerste missionarissen, heeft in feite een beslissende rol gespeeld in de vormgeving van het spirituele en culturele erfgoed van dit land. Het moet dit ook doen in het heden en in de toekomst. Het rijke erfgoed van spirituele en culturele waarden, welke elk uitdrukking vinden in elkaar, heeft niet alleen vorm gegeven aan de identiteit van de natie, maar heeft ook de visie geleverd die nodig is om een bindende rol te spelen in het hart van Europa. Eeuwenlang is dit gebied een ontmoetingsplaats geweest tussen verschillende volkeren, tradities en culturen. Zoals we allemaal weten, heeft het pijnlijke hoofdstukken gekend en draagt het de littekens van de tragische gebeurtenissen, ontstaan uit misverstanden, oorlog en vervolging. Maar het is ook waar dat haar christelijke wortels een opmerkelijke geest van vergeving, verzoening en samenwerking hebben gevoed die de mensen in deze landen in staat heeft gesteld de vrijheid te vinden en een nieuw begin, een nieuwe synthese, een vernieuwing van de hoop in te leiden. Is het niet juist deze geest die het hedendaagse Europa nodig heeft?

Europa is meer dan een continent. Het is een huis! En vrijheid vindt haar diepste betekenis in een spiritueel vaderland. Met volledige eerbiediging van het onderscheid tussen het politieke domein en dat van de religie - die inderdaad de vrijheid van burgers om godsdienstige overtuigingen te uiten en dienovereenkomstig te leven vrijwaart – wil ik de onvervangbare rol van het christendom onderstrepen voor de vorming van het geweten van elke generatie en de bevordering van een fundamentele ethische consensus welke ten dienste staat van elke persoon die dit continent “mijn thuis” noemt. In deze geest, erken ik de stem van diegenen die vandaag de dag, in heel dit land en continent, trachten hun geloof op respectvolle maar beslissende wijze toe te passen in de publieke arena, in de verwachting dat de sociale normen worden geïnformeerd door het verlangen te leven volgens de waarheid die iedere man en vrouw vrijmaakt Vgl. Paus Benedictus XVI, Encycliek, Liefde in Waarheid - Over de integrale ontwikkeling van de mens in liefde en waarheid, Caritas in Veritate (29 juni 2009), 9.

De trouw aan de volkeren die u te dient en vertegenwoordigt vereist trouw aan de waarheid; enkel zij is de garantie voor vrijheid en integrale menselijke ontwikkeling Vgl. Paus Benedictus XVI, Encycliek, Liefde in Waarheid - Over de integrale ontwikkeling van de mens in liefde en waarheid, Caritas in Veritate (29 juni 2009), 9. De moed om de waarheid te bevestigen staat in feite ten dienste van alle leden van de samenleving doordat zo een licht wordt geworpen op het pad van de menselijke vooruitgang, de ethische en morele normen ervan worden aangeduid en gegarandeerd wordt dat de publieke politiek zich steunt op de schatten van de menselijke wijsheid. De gevoeligheid voor de universele waarheid mag nooit worden overschaduwd door particuliere belangen, hoe belangrijk zij ook kunnen zijn. Dit zou enkel leiden tot nieuwe voorbeelden van sociale versplintering of discriminatie waarvan dezelfde particuliere belangen of drukkingsgroepen beweren dat ze deze willen overwinnen. Sterker nog, het streven naar de waarheid, verre van de tolerantie van de verschillen of culturele pluraliteit te bedreigen, maakt de consensus mogelijk en houdt het publieke debat logisch, eerlijk en verantwoord, en zorgt voor de eenheid die de vage noties van integratie simpelweg niet kunnen bereiken. Ik vertrouw erop dat, in het licht van de traditie van de Kerk omtrent de materiële, intellectuele en spirituele dimensie van de caritatieve werken liefde, de leden van de katholieke gemeenschap - samen met leden van andere kerken, kerkelijke gemeenschappen en religies – in dit land en elders, zullen blijven doelen voor ontwikkeling nastreven die een meer humane en humaniserende waarde bezitten Vgl. Paus Benedictus XVI, Encycliek, Liefde in Waarheid - Over de integrale ontwikkeling van de mens in liefde en waarheid, Caritas in Veritate (29 juni 2009), 9.

Beste vrienden, moge onze aanwezigheid in deze prachtige hoofdstad, die vaak wordt betiteld als het “hart van Europa”, ons ertoe aanzetten ons af te vragen waarin dat "hart" bestaat. Hoewel er geen eenvoudig antwoord bestaat op die vraag, is er zeker een aanwijzing te vinden de architectonische juwelen die deze stad sieren. De bewonderenswaardige schoonheid van haar kerken, van het kasteel, de pleinen en de bruggen kan niet anders dan onze geesten naar God richten. Hun schoonheid geeft uitdrukking aan het geloof, ze zijn epifaniën van God, die terecht ons in staat stellen om de grootse wonderbaarlijkheden te beschouwen die wij, schepselen, kunnen nastreven wanneer wij uitdrukking geven aan de esthetische en de kennis-aspecten van onze diepste wezen. Hoe tragisch zou het zijn als men dergelijke voorbeelden van schoonheid zou bewonderen, maar het transcendente mysterie waarnaar zij verwijzen, zou negeren. De creatieve ontmoeting van de klassieke traditie en het Evangelie heeft een visie van een visie op mens en maatschappij tot leven gebracht, die gevoelig is voor Gods aanwezigheid onder ons. Bij het vormgeven van het culturele erfgoed van dit continent, heeft deze visie duidelijk aan het licht gebracht dat de rede niet eindigt met wat het oog ziet; integendeel, de rede wordt aangetrokken door wat verder ligt, datgene waarnaar wij ten diepste verlangen: de Geest –zo zouden we kunnen zeggen- van de Schepping.

Op het huidige kruispunt van beschavingen, zo vaak gekenmerkt door een verontrustende splitsing van de eenheid van goedheid, waarheid en schoonheid en de daaruit voortvloeiende problemen met het vinden van een aanvaarding van gemeenschappelijke waarden, dient elke poging om te komen tot menselijke vooruitgang inspiratie te putten uit dát levende erfgoed. Europa, in trouw aan haar christelijke wortels, bezit een bijzondere roeping om deze transcendente visie te verdedigen door middel van haar initiatieven om het algemeen welzijn van individuen, gemeenschappen en naties te dienen. Het is van bijzonder belang dat de jonge Europeanen bemoedigd worden door een vorming die respect heeft voor en voeding geeft aan de mogelijkheden die God hen gegeven heeft om de grenzen te overstijgen waarin men hen soms zou willen opsluiten. In de sport, in de kunsten en de studies hebben de jongeren de gelegenheid om uit te blinken. Is het niet óók waar dat, wanneer zij geconfronteerd worden met grote idealen, zij ook zullen streven naar de morele deugd en naar een leven van mededogen en goedheid? Van harte moedig ik ouders en leiders van de gemeenschap aan die verwachten dat de gezagsdragers de waarden bevorderen die de intellectuele, menselijke en spirituele dimensies van een goede opleiding tot integratie brengen, waardig om te beantwoorden aan de aspiraties van onze jeugd.

"Veritas vincit". Dit is het motto van de vlag van de president van de Tsjechische Republiek: uiteindelijk verovert de waarheid, niet door geweld, maar door overreding, door de heldhaftige getuigenis van mannen en vrouwen met standvastige principes, door de oprechte dialoog die verder kijkt dan het eigenbelang en de eisen van het algemeen belang in ogenschouw neemt. De dorst naar waarheid, schoonheid en goedheid, ingeplant door de Schepper in alle mannen en vrouwen, is bedoeld om mensen te verenigen in de zoektocht naar gerechtigheid, vrijheid en vrede. De geschiedenis heeft ruimschoots aangetoond dat de waarheid kan worden bedrogen en gemanipuleerd ten dienst van valse ideologieën, onderdrukking en onrecht. Maar roepen de uitdagingen waarvoor de mensheid gesteld is ons niet op om verder te kijken dan deze gevaren? Want wat is uiteindelijk meer onmenselijk en destructief dan het cynisme dat de grootsheid van onze zoektocht naar waarheid zou willen ontkennen en het relativisme dat juist de echte waarden aantast die de opbouw van een verenigde en broederlijke wereld ondersteunen? Wij, integendeel, dienen het vertrouwen te herwinnen in de adel en grootsheid van de menselijke geest in zijn vermogen om de waarheid te vatten, en toelaten dat dit vertrouwen ons leidt in het geduldige werk van de politiek en de diplomatie.

Dames en heren, met deze gevoelens geef ik in gebed uitdrukking aan de wens dat uw werk geïnspireerd en ondersteund moge zijn door het licht van die waarheid, die een weerspiegeling is van de eeuwige Wijsheid van God, de Schepper. Over u en uw families roep ik van harte de overvloed van goddelijke zegeningen af.