Staat u Ons toe bij jullie in herinnering te roepen een verjaardag die in deze dagen plaatsvindt, om precies te zijn, overmorgen 12 maart: de verjaardag van de kroning, 35 jaar geleden, van deze grote Paus, Onze zeer vereerde Voorganger, Eugenio Pacelli, getekend met de naam die zeker vereerd en verheerlijkt zal blijven in de historische lijst van Romeinse Pausen, Pius XII.

Waarom dit gedenken? Een plicht van het hart zorgt ervoor dat het voor ons een persoonlijke verplichting is. Hij was een minzaam en uitverkoren persoon. Wij waren gedurende vele jaren in zijn directe en dagelijkse dienst, waar Wij konden genieten van zijn gesprekken, die zo vervuld van gezag maar ook van eenvoud en vaderlijkheid waren, dat zij voor Ons een voortdurende school geweest zijn van klassieke, religieuze en moderne cultuur. Meer nog waren deze gesprekken uitdrukking van een steeds rechtlijnig geweten in zijn pastorale en pauselijke taak.

Tevens is er de plicht van de getuigenis die ervoor zorgt dat Wij de figuur van deze Paus bij jullie in herinnering dienen te brengen, een getuigenis omtrent de criteria van zijn kerkelijk bestuur en van zijn geestelijk en leerstellig leergezag. Het was voor hem als’t ware een erezaak om geen enkel thema van de hedendaagse cultuur buiten beschouwing te laten, noch enige groep die toegelaten werd, te laten gaan zonder zijn kostbare, in vele talen uitgesproken, woorden, die hij haalde uit de bronnen van de meest recente wetenschappelijke informatie.

Hij was een erudiet man, altijd aan het studeren, open voor moderne wegen van onderzoek en de moderne cultuur, in de vaste en coherente trouw aan, zowel de principes van de menselijke rationaliteit, als ook de onaantastbare schat van de geloofswaarheden. En vanuit dit aspect kunnen Wij hem beschouwen als een voorloper van het Tweede Vaticaans Concilie.

Tot slot moeten Wij Pius XII gedenken als een sterk en vurig man ter verdediging van de rechtvaardigheid en de vrede, aandachtig voor elke menselijk ongeluk dat in het bijzonder gedurende de oorlog onder vele vormen en op immense schaal zich voordeed. Houdingen van het bewust nalaten van een mogelijke interventie van zijnentwege telkens wanneer de hoogste waarden van het leven en van de vrijheid van de mens in gevaar waren, waren hem totaal vreemd. Integendeel, hij heeft altijd geprobeerd om in concrete en moeilijke omstandigheden en wanneer het in zijn macht lag, elke onmenselijke en onrechtvaardige handeling te vermijden.

De herinnering aan deze paus die onze stad van Rome zozeer liefhad dat men hem “defensor civitatis” noemde, moge voor ons tot nut zijn, evenals dat wij het motto van zijn wapen “opus Iustitiae Pax” tot ons programma maken.