POPULORUM PROGRESSIOOver de ontwikkeling van de volken
(Soort document: H. Paus Paulus VI - Encycliek)
H. Paus Paulus VI -
26 maart 1967
Een minder menswaardig bestaan leiden vooreerst zij die zulk een gebrek hebben, dat zij zelfs het minimum aan levensonderhoud moeten missen, ofwel die ten onder dreigen te gaan door een morele armoede, waaraan zijzelf schuld hebben tengevolge van hun egoïsme. Minder menswaardig is ook het bestaan van hen, die leven onder de druk van bepaalde sociale structuren, welke voortkomen uit misbruik van rijkdom of macht of uit de uitbuiting van de arbeiders of uit onrechtvaardige transacties. Daarentegen wijzen de volgende tekenen duidelijk op meer menswaardige levensomstandigheden:
- vooreerst de overgang van gebrek naar het bezit van de noodzakelijke goederen, het verdwijnen van sociale wantoestanden, een vermeerdering van kennis, het verwerven van cultuur;
- verder de groeiende waardering voor de waardigheid van anderen, zin voor de geest van armoede Vgl. Mt. 5, 3
, samenwerking aan het algemeen welzijn, een echte wil tot vrede;
- ten derde: het erkennen door de mens van de hoogste waarden en van God, de bron en het einddoel van die waarden;
- tenslotte en vooral: het geloof, die gave Gods, aanvaard door de mensen van goede wil, en de onderlinge eenheid in de liefde van Christus, die ons roept om als kinderen deel te hebben aan het leven van de levende God, de Vader van alle mensen.
Conclusie: naar een integraal humanisme
Een integraal humanisme: ziedaar wat men moet nastreven.
Zie bijv. J. Maritain, L'humanisme integral, Paris, Aubier 1936. En wat is dit anders dan de totale ontplooiing van de gehele mens en van alle mensen? Een gesloten humanisme, dat niet ontvankelijk is voor de waarden van de geest en voor God, die er de bron en de oorsprong van is, kan in schijn misschien meer succes hebben. Zeker, de mens kan de wereld organiseren zonder God, maar "zonder God kan hij uiteindelijk de wereld slechts organiseren tegen de mens. Een humanisme, dat al het andere buitensluit, is een onmenselijk humanisme."
Zie H. de Lubac s.j., Le drame de l'humanisme athee, 3de ed. Paris, Spes, 1945, p. 10. Er is dus geen echt humanisme tenzij een humanisme, dat zich richt op God, in de erkenning van een roeping, die het echte ideaal van menselijk leven geeft. De mens is dus niet de hoogste norm van zichzelf; hij kan zichzelf slechts verwezenlijken door zichzelf te overstijgen, volgens de zo juiste uitspraak van Blaise Pascal: "De mens gaat zichzelf oneindig ver te boven."
Zie Pensees, ed. Brunschvicq, n. 434; zie Maurice Zundel, L'homme passe l'homme, Le Cairo, Editions du lien 1944.
© 1967, Ecclesia Docens 0818, uitg. Gooi & Sticht, Hilversum