
15 april 1993
Psychologie en theologie zijn voortdurend met elkaar in gesprek. De toenemende mate waarin de psychologie tegenwoordig ook de dynamische structuren van het onderbewustzijn bestudeert, heeft geleid tot pogingen om oude teksten, dus ook de Bijbel, op een nieuwe wijze te interpreteren. Hele boekwerken zijn gewijd aan de psychoanalytische uitleg van de Bijbelteksten. Daarop zijn levendige discussies ontstaan over de vraag, in hoeverre en onder welke voorwaarden psychologische en psychoanalytische studies bij kunnen dragen tot een dieper verstaan van de heilige Schrift.
De psychologische en psychoanalytische studies zijn een verrijking voor de Bijbelexegese, want zij zorgen ervoor dat de teksten van de Bijbel, als levenservaringen en gedragsregels, beter verstaan kunnen worden. Zoals men weet, is religie altijd in een soort conflict- of debatsituatie met het onderbewuste. De juiste richting van het menselijk driftleven wordt in hoge mate mede daardoor bepaald. De etappes die de historisch-kritische benadering methodisch doorloopt bij het bestuderen van de teksten, moeten worden aangevuld door de bestudering van de verschillende lagen in de werkelijkheid waarover de teksten gaan. De psychologie en psychoanalyse trachten in die richting verder te komen. Zij openen de weg tot een meerdimensionaal verstaan van de Schrift, en helpen om de mensentaal van de openbaring te ontcijferen.
Dankzij de psychologie en ook, op een andere wijze, dankzij de psychoanalyse, is er een nieuw verstaan gekomen, met name van het symbool. Door de symbooltaal wordt het mogelijk religieuze ervaringsgebieden onder woorden te brengen waar een puur begripsmatige redeneertrant in gebreke blijft, maar die wel waardevol zijn voor de waarheidsvraag. Interdisciplinaire samenwerking van exegeten met psychologen of psychoanalytici biedt daarom bepaalde, objectief gefundeerde voordelen, die door het pastoraat ook worden bevestigd.