H. Paus Johannes Paulus II - 12 november 1983
Alle kennis ontleent zijn adel en waardigheid aan de waarheid welke het tot uitdrukking brengt. Alleen in de belangeloze hoogachting van de waarheid bewaren de cultuur en vooral de wetenschap hun vrijheid en kunnen ze haar verdedigen tegen alle verleiding tot manipulatie welke voortkomt van ideologieën en macht.
"De waarheid zal u vrij maken": deze woorden van het Evangelie hebben een waarde van blijvende actualiteit en werpen een goddelijk licht op de werkzaamheden van de geleerde die zijn betrokkenheid en eigenlijk onderzoek aan niets anders ondergeschikt maakt dan aan de waarheid.
De waarheid is het doel van het heelal: ultimusfinis totius Universi est Veritas, zoals een van de grootste genieën van het denken, Thomas van Aquino, schreef H. Thomas van Aquino, Summa Contra Gentiles. 1.1-c. 1. Het heelal verbergt de waarheid in zich over alle zijnden, over hun vormen en wetten, en haakt ernaar dat zijn waarheid wordt geopenbaard dank zij het menselijk verstand. Wat zoekt u, heren geleerden, die de wereld in uw geest opneemt, haar behandelt in uw laboratoria, haar onderzoekt in haar kleinste schuilhoeken ten koste van moeizame inspanningen, anders dan de waarheid?
Hebt de moed en de durf van de rede welke onvermoeibaar het ware zoekt en u zult in de Kerk, en vooral van de kant van de Apostolische Stoel, uw meest overtuigde bondgenoten vinden.
Ongetwijfeld zijn de veroveringen van de wetenschap soms voorlopig, aan twijfels en herzieningen onderhevig, en ze zullen er nooit in slagen de hele waarheid weer te geven welke het heelal verbergt: de zin voor het mysterie maakt deel uit van uw intellectueel vermogen en doet er u aan denken, dat al wat u niet weet veel omvangrijker is dan wat u wel weet. Bij het zoeken van de waarheid, de durf van de rede, samen met de bescheidenheid wegens zijn eigen grenzen, gaat de vreugde van het weten samen met bewondering voor het onbekende.
De zin voor het mysterie omvat ook de waarheden die de wetenschap niet kan ontdekken, maar welke de geest van de geleerde vragen naar het meest innerlijke van zijn zijn, daar waar hij een onweerstaanbaar en hevig verlangen naar het goddelijke ervaart. Het doel van het heelal is niet alleen de waarheid te openbaren welke erin besloten ligt, maar de eerste waarheid weer te geven die aan de wereld haar ontstaan en vorm heeft gegeven.
