Onze korte rondgang door de wereld van de derde en vierde levensfase heeft talrijke vraagstukken naar voren gebracht die ermee in verband staan en die van de kant van de burgermaatschappij speciaal voor hen bedoelde voorzieningen vragen, en een bijzonder pastorale aandacht van de kant van de kerkgemeenschap. Ook hebben we daarbij gezien over hoe grote schatten aan menselijkheid en wijsheid de ouderen beschikken en hoeveel ze de kerk en de samenleving nog te bieden hebben.
Met de ouderen optrekken en naar hen toe gaan is aller plicht. Het is nu tijd te gaan werken aan een werkelijke mentaliteitsverandering ten opzichte van hen, opdat ze de hun toekomende plaats binnen de mensengemeenschap terugkrijgen.
De samenleving en de instellingen die belast zijn met dit soort vraagstukken dienen ervoor te zorgen dat de ouderen de nodige ruimte krijgen voor vorming en participatie. Ook moeten ze instaan voor een aan de verschillende omstandigheden aangepaste sociale en medische bijstand die strookt met het verlangen van de mens om in gerechtigheid een waardig en vrij leven te mogen leiden. Daartoe zijn niet alleen politieke maatregelen van de staat nodig om het algemeen welzijn te bevorderen en te beschermen, maar is het ook noodzakelijk - met eerbiediging van het subsidiariteits-beginsel - gebruik te maken van het vrijwilligerswerk en van de door christelijke naastenliefde ingegeven initiatieven, en die te steunen.
De kerkelijke gemeenschap moet de oudere actief helpen om zijn oude dag in het licht van het geloof te doorleven; zelf moet ze de betekenis weer ontdekken van alles wat zij te bieden heeft om anderen van dienst te zijn, en van wat ze anderen vanuit haar verantwoordelijkheid bieden moet. De oudere moet ervan doordrongen worden dat hij of zij nog een toekomst heeft op te bouwen, want zijn of haar missionaire betrokkenheid blijft bestaan. Deze toekomst bestaat erin, aan kinderen, opgroeiende jeugd, volwassenen en mensen van de eigen leeftijd te laten zien dat er, buiten Christus, in het eigen leven evenmin als in de relaties met anderen zin of vreugde gelegen is.
"De oogst is groot"
Vgl. Mt. 9, 37
. Deze woorden van de Heer zijn goed van toepassing op de pastoraal van de derde en vierde levensfase, een zo wijd terrein dat er de edelmoedige en bewogen inspanningen en arbeid voor gevraagd wordt van vele apostelen, talrijke werkers in het pastoraat, mensen die op overtuigende wijze aantonen hoe gezegend deze levensperiode kan zijn als ze gebouwd is op de 'rots' die Christus is
Vgl. Mt. 7, 24-27
.
Een bijzonder voorbeeld van deze waarheid zien we in Johannes Paulus II, die ook op dit punt voor de moderne mens een model is. De paus beleeft zijn hoge leeftijd op heel onbevangen wijze. Hij doet er niet geheimzinnig over (wie heeft hem niet grapjes zien maken over zijn stok?), maar beleeft ze onder aller ogen. Met serene eenvoud zegt hij zelf: "Ik ben een oude priester". Hij beleeft zijn ouderdom op gelovige wijze, in dienst van de hem door Christus toevertrouwde opdracht. Hij laat zich niet door zijn leeftijd bepalen. Hoewel meer dan achtenzeventig jaar oud is hij nog steeds jeugdig van geest. Niet te ontkennen valt dat hij lichamelijk broos is, maar de toewijding, waarmee hij zich wijdt aan zijn taak als opvolger van Petrus, is ongebroken. Men ziet in feite dat zijn spreken steeds krachtiger wordt, en het steeds meer het hart van de mensen raakt.
Het zal een verrijking betekenen voor de gehele kerk, wanneer mensen optrekken met de ouderen en daarbij een pastoraal beoefenen die oog heeft voor hun uiteenlopende behoeften en talenten, gericht is op de participatie van iedereen en ernaar streeft aan ieders mogelijkheden recht te doen. Het is dus te hopen dat velen van ons daaraan moedig beginnen en de diepe betekenis verstaan van deze weg van inwendige bekering en deze uitwisseling van gaven tussen de generaties.
1999, door de Verenigde Naties tot Internationaal Jaar van de Ouderen uitgeroepen, is het jaar dat in het kader van de voorbereiding op het grote Jubileum toegewijd is aan God de Vader. Dit is een providentieel samentreffen dat aan de jongere generaties de gelegenheid kan bieden om over hun relatie met hun vader na te denken en er een nieuwe grondslag voor te vinden; een gelegenheid voor hen die niet meer heel jong zijn, om zich op hun leven te bezinnen en het te plaatsen in een vreugdevol perspectief, daarbij ervan getuigend dat "heel het leven van de christen is als een pelgrimstocht naar het huis van de Vader, wiens onvoorwaardelijke liefde voor ieder menselijk schepsel wij iedere dag opnieuw ervaren".
H. Paus Johannes Paulus II, Apostolische Brief, Nu het derde millennium van de nieuwe tijd nadert, Tertio millennio adveniente (10 nov 1994), 49
In het jaar 2000, het
Jubileumjaar dat het volk Gods binnenleidt in het derde millennium van de christelijke jaartelling, zal de dag van 17 september gewijd worden aan de ouderen. We zijn er zeker van dat zij bij die belangrijke gebeurtenis geen verstek zullen laten gaan. Wij hopen ook dat het vooruitzicht van het grote jubileum - op plaatselijk, diocesaan, nationaal en internationaal vlak - aanleiding zal zijn tot initiatieven waardoor de ouderen meer en meer en in groter getale kunnen laten zien dat zij tot participeren aan het leven van wereld en kerk in staat zijn, in staat ook om toekomstverwachting over te dragen en hoop te ontvangen. Want alleen samen met hen en dankzij hen zal de lof van de Heer in blijdschap van geslacht op geslacht gezongen kunnen worden
Vgl. Ps. 79, 13
.
Vanuit het Vaticaan, 1 oktober 1998
James Francis Stafford
voorzitter
Stanislaw Rylko
secretaris
