In de vijftiende en zestiende eeuw gingen de expedities van de Portugezen naar de Afrikaanse kusten al spoedig gepaard met de evangelisering van de gebieden in Afrika ten zuiden van de Sahara. Het ging hierbij onder andere om gebieden als het huidige Benin, São Tomé, Angola, Mozambique en Madagaskar.

Bij gelegenheid van de herdenking dat vijfhonderd jaar geleden de evangelisering van Angola begon, zei ik op Pinksterzondag 7 juni 1992 te Luanda: “De Handelingen van de apostelen noemen bij name de bewoners van de verschillende streken die rechtstreeks aanwezig waren bij de geboorte van de kerk door het blazen van de Heilige Geest. En wat zeiden ze? ‘Wij horen hen in onze eigen taal spreken van Gods grote daden’ (Hand. 2, 11). Vijfhonderd jaar geleden hebben de volkeren van Angola zich gevoegd bij dat koor van talen. Op dat ogenblik heeft in uw Afrikaans vaderland het Pinksteren van Jeruzalem opnieuw plaats gehad. Uw voorouders verstonden de verkondiging van de Blijde Boodschap die de taal is van de Geest. Hun hart ontving voor de eerste maal dat woord en zij bogen hun hoofd in het water van het doopbekken, waarin de mens door de kracht van de Heilige Geest met de gekruisigde Christus sterft en in zijn verrijzenis tot nieuw leven herboren wordt … Deze zelfde Geest bezielde ook die mannen van geloof, de missionarissen, die in 1491 aan de monding van de Zaïre te Pinda aankwamen, waarmee een waar missionair epos begon. Deze Geest ook, die de harten van de mensen beweegt zoals het Hem goed dunkt, inspireerde de grote koning van Kongo, Nzinga-a-Nkuwu, tot het vragen om missionarissen ter verkondiging van het evangelie. Deze Geest ondersteunde het leven van die eerste vier Angolese christenen die na hun terugkeer uit Europa, getuigden van de kracht van het christelijk geloof. Na de eerste missionarissen kwamen talrijke anderen uit Portugal en andere Europese landen om het begonnen werk voort te zetten, uit te bouwen en te bevestigen.” H. Paus Johannes Paulus II, Homilie, Bij gelegenheid van de 500ste verjaardag van de evangelisering van Angola (7 juni 1992), 2

Er zijn tijdens die periode een aantal diocesen opgericht, en als een van de eerste vruchten van deze missionaire inspanning werd door paus Leo X in 1518 te Rome Don Henrique, de zoon van Don Alfonso I, koning van Kongo, tot titulair bisschop van Utica gewijd. Zo werd Don Henrique de eerste inheemse bisschop van zwart Afrika.

Tijdens deze periode ook riep mijn voorganger Gregorius XV blijvend de Congregatie de Propaganda Fide in het leven, met de bedoeling de missies beter te organiseren en uit te breiden. Tengevolge van allerlei moeilijkheden eindigde de tweede fase van de evangelisering van Afrika in de achttiende eeuw met het verdwijnen van bijna alle missies in de ten Zuiden van de Sahara gelegen gebieden.