In mijn toespraak van 23 juni 1989 tot de leden van de Raad van het Secretariaat heb ik er veel nadruk op gelegd dat heel het volk van God op alle niveaus, speciaal in Afrika, betrokken moest worden in de voorbereiding van de speciale vergadering. “Als de synodezitting goed wordt voorbereid”, zo zei ik, “zal zij alle sectoren van de christengemeenschap daarbij kunnen betrekken: individuen, kleine gemeenschappen, parochies, diocesen en instellingen op plaatselijk, landelijk en internationaal niveau.” H. Paus Johannes Paulus II, Toespraak, Tot de Raad van het Secretariaat van de Speciale Vergadering voor Afrika van de Bisschoppensynode (23 juni 1989), 6

Tussen het begin van mijn pontificaat en de plechtige aanvang van de Speciale Vergadering voor Afrika van de Bisschoppensynode heb ik tienmaal een pastoraal bezoek gebracht aan Afrika en Madagaskar, in zesendertig landen. Bij mijn ontmoetingen met het volk van God in Afrika tijdens mijn apostolische reizen die ik na de bijeenroeping van de speciale vergadering gemaakt heb, ging het steeds op de eerste plaats over de synode en over de noodzaak dat alle gelovigen zich zouden voorbereiden op de synodevergadering. Ook heb ik, als bisschoppen van dit continent hun Ad Limina-bezoek kwamen afleggen, van de gelegenheid gebruik gemaakt om aller medewerking te vragen bij de voorbereiding op de speciale bijeenkomst voor Afrika. Bij drie verschillende gelegenheden heb ik een werkbijeenkomst gehouden met de Raad van het Secretariaat van de Synode, en wel op Afrikaanse bodem: in 1990 te Yamoussoukro (Ivoorkust), in 1992 te Luanda (Angola), en in 1993 te Kampala (Oeganda), steeds met de bedoeling om de Afrikanen ertoe te bewegen om allen samen intens mee te doen aan de voorbereiding van de synodevergadering.

Een nieuwe en belangrijke stap tijdens de voorbereiding op de speciale vergadering was de aanbieding op 25 juli 1990 te Lomé (Togo) van de Lineamenta aan de negende voltallige bijeenkomst van het SECAM. Men kan zeggen dat bij de publicatie van de Lineamenta de voorbereiding op de synode in alle particuliere kerken van Afrika zeer serieus een aanvang hebben genomen. De bijeenkomst van het SECAM te Lomé heeft haar goedkeuring gehecht aan een Gebed voor de speciale vergadering, en gevraagd dat dit gebed in het openbaar en in privé zou worden gebeden in alle Afrikaanse parochies tot aan de viering van de synode. Dit gelukkige initiatief van het SECAM bleef in de universele kerk niet onopgemerkt.

Om de verspreiding van de Lineamenta te bevorderen hebben vele bisschoppenconferenties en diocesen het document in de eigen taal vertaald, bijvoorbeeld in het Swahili, Arabisch, Malgache en andere talen. “Over de onderwerpen van de synode zijn publicaties verzorgd, conferenties en symposia georganiseerd door de verschillende Bisschoppenconferenties, theologische instituten en seminaries, verenigingen van instituten voor godgewijd leven, diocesen, enige belangrijke kranten en tijdschriften, bisschoppen en theologen.” Bisschoppensynodes, Rapport van de Algemene Secretaris voor de Speciale Vergadering van de Bisschoppensynode voor Afrika (11 apr 1994), 6

Vurig dank ik de almachtige God voor de grote zorg waarmee de Lineamenta en het Instrumentum laboris Vgl. Bisschoppensynodes, Lineamenta "De Kerk in Afrika en haar missie in de evangelisatie naar het jaar 2000 "Gij zult mijn getuigen zijn" (Hand. 1, 8)" (1 jan 1990) Vgl. Bisschoppensynodes, Instrumentum Laboris voor de Speciale Bisschoppensynode voor Afrika (1 jan 1993) van de synode zijn voorbereid. Deze voorbereiding was het werk van de Afrikanen zelf – bisschoppen en deskundigen – en allereerst van het werk van de commissie die het eerste voorbereidingswerk voor de synode verrichtte, in januari en maart 1989. Deze commissie werd daarna vervangen door de Raad van het Secretariaat van de Speciale Vergadering voor Afrika van de Bisschoppensynode, die ik op 20 juni 1989 heb ingesteld.

Ik gevoel een grote dankbaarheid jegens de werkgroep die met zo grote zorg de eucharistische liturgie heeft verzorgd bij de opening en sluiting van de synode. Deze werkgroep, waaronder zich theologen bevonden, liturgisten en deskundigen op het gebied van Afrikaanse liederen en liturgische muziekinstrumenten, heeft overeenkomstig mijn wens ervoor gezorgd dat deze liturgische vieringen een duidelijk Afrikaans karakter droegen.

Ik moet er nu aan toevoegen dat er een werkelijk bewonderenswaardige respons is geweest van de Afrikanen op mijn oproep tot meedoen met de voorbereiding van de synode. De reacties op de Lineamenta, zowel binnen als buiten de Afrikaanse kerkelijke gemeenschappen hebben de stoutste verwachtingen overtroffen. Veel particuliere kerken hebben de Lineamenta gebruikt om de gelovigen in beweging te brengen; en we mogen stellen dat vanaf die tijd de vruchten van de synode zichtbaar beginnen te worden in een nieuwe betrokkenheid en bewustwording van de Afrikaanse christenen. Vgl. Bisschoppensynodes, Instrumentum Laboris voor de Speciale Bisschoppensynode voor Afrika (1 jan 1993). van de 34 bisschoppenconferenties van Afrika en Madagaskar hebben 31 hun reactie ingezonden, terwijl de 3 anderen in moeilijke omstandigheden verkeerden.

Tijdens de verschillende voorbereidingsstadia op de speciale vergadering hebben talrijke leden van de kerk in Afrika – geestelijken, religieuzen, leken – op voorbeeldige wijze aandeel gehad aan het synodaal proces: ‘ze trokken samen op’, stelden hun talenten in dienst van de kerk, en baden vurig samen voor het welslagen van de synode. Meermalen hebben de synodevaders tijdens de vergadering erop gewezen dat hun werk verlicht was geworden door “de uiterst zorgvuldige voorbereiding op de synode waarbij de kerk in Afrika in al haar geledingen actief betrokken was geweest”. Bisschoppensynodes, Rapport voorafgaand aan de besprekingen, Relation ante Disceptationem (11 apr 1994), 1 Vgl. Bisschoppensynodes, Speciale Vergadering van de Bisschoppensynode over Afrika, Relatio post disceptionem (22 apr 1994), 1