Tijdens de synodewerkzaamheden is meer dan eens de noodzaak aanbevolen om elke mogelijke scheiding te overwinnen tussen de ars celebrandi, dat wil zeggen de kunst van het juiste celebreren, en de volledige, actieve en vruchtbare deelname van alle gelovigen. Inderdaad is de allereerste manier om de deelname te bevorderen van het volk van God aan de heilige Rite, de adequate viering van de Rite zelf. De ars celebrandi is de beste voorwaarde voor de actuosa participatio Vgl. Bisschoppensynodes, Uitgebracht door de Synodevaders van de 11e Gewone Bisschoppensynode over de "Eucharistie", Voorstellen aan de Paus voor het samenstellen van een Apostolische Post-synodale Exhortatie (22 okt 2005), 2. De ars celebrandi ontspringt aan de trouwe gehoorzaamheid aan de volledige liturgische richtlijnen, want het is juist deze wijze van viering die tweeduizend jaar lang het geloofsleven zeker stelde van alle gelovigen, die geroepen zijn om de viering te beleven als Volk van God, een koninklijk Priesterschap, een heilige natie Vgl. 1 Pt. 2, 4-5.9 Vgl. Bisschoppensynodes, Uitgebracht door de Synodevaders van de 11e Gewone Bisschoppensynode over de "Eucharistie", Voorstellen aan de Paus voor het samenstellen van een Apostolische Post-synodale Exhortatie (22 okt 2005), 25.

Ook al is het zo dat het hele Volk van God aan de eucharistische Liturgie deelneemt, toch komt in relatie tot de correcte ars celebrandi een onmisbare taak toe aan degenen die het sacrament van de Wijding hebben ontvangen. Bisschoppen, priesters en diakens moeten, ieder naar hun eigen graad, de viering als hun belangrijkste plicht beschouwen Vgl. Bisschoppensynodes, Uitgebracht door de Synodevaders van de 11e Gewone Bisschoppensynode over de "Eucharistie", Voorstellen aan de Paus voor het samenstellen van een Apostolische Post-synodale Exhortatie (22 okt 2005), 19 Vgl. Bisschoppensynodes, Uitgebracht door de Synodevaders van de 11e Gewone Bisschoppensynode over de "Eucharistie", Voorstellen aan de Paus voor het samenstellen van een Apostolische Post-synodale Exhortatie (22 okt 2005), 25. specificeert: "Een authentieke liturgische handeling drukt de sacraliteit uit van het eucharistisch Mysterie. Deze zou dan ook moeten afstralen van de woorden en handelingen van de celebrerende priester, terwijl Hij bij de Vader voorspreekt, zowel met de gelovigen als voor hen".. Vooral de diocesane Bisschop: hij is immers "als eerste bedienaar van Gods mysteries in de particuliere Kerk die hem is toevertrouwd, (...) de leider, bevorderaar en behoeder van geheel het liturgisch leven" Congregatie voor de Eredienst en de Sacramenten, Algemeen Statuut van het Romeins Missaal - Editio typica tertio 2002 / emendata 2008, Institutio Generalis Missalis Romani (18 mrt 2002), 22 Vgl. 2e Vaticaans Concilie, Constitutie, Over de heilige liturgie, Sacrosanctum Concilium (4 dec 1963), 41 Vgl. Congregatie voor de Eredienst en de Sacramenten, Het Sacrament van de verlossing - Wat nageleefd en vermeden dient te worden met betrekking tot de allerheiligste Eucharistie, Redemptionis Sacramentum (25 mrt 2004), 19-25. Dat alles is beslissend voor de particuliere Kerk, niet alleen in zoverre de communio met de Bisschop voor elke viering in zijn territorium de voorwaarde is om geoorloofd te zijn, maar ook omdat hijzelf de liturg bij uitstek is van de eigen Kerk Vgl. 2e Vaticaans Concilie, Decreet, Over het herderlijk ambt van de bisschoppen in de Kerk, Christus Dominus (28 okt 1965), 14 Vgl. 2e Vaticaans Concilie, Constitutie, Over de heilige liturgie, Sacrosanctum Concilium (4 dec 1963), 41. Aan hem de taak de eensgezinde eenheid van de vieringen in zijn Bisdom te bewaren. Daarom moet het de taak van de Bisschop zijn "erop te letten dat de priesters, diakens en lekengelovigen de werkelijke betekenis van de riten en liturgische teksten steeds dieper verstaan en zo komen tot een actieve en vruchtbare viering van de Eucharistie" Congregatie voor de Eredienst en de Sacramenten, Algemeen Statuut van het Romeins Missaal - Editio typica tertio 2002 / emendata 2008, Institutio Generalis Missalis Romani (18 mrt 2002), 22. In het bijzonder spoor ik er toe aan al het nodige te doen opdat de liturgische vieringen die door de Bisschop verricht worden in de kathedrale Kerk plaats vinden in een volledig respect voor de ars celebrandi, zodat ze kunnen worden beschouwd als model voor alle kerken in zijn territorium. Congregatie voor de Eredienst en de Sacramenten, Algemeen Statuut van het Romeins Missaal - Editio typica tertio 2002 / emendata 2008, Institutio Generalis Missalis Romani (18 mrt 2002), 22

Door het belang te onderstrepen van de ars celebrandi, wordt bijgevolg de waarde belicht van de liturgische richtlijnen Vgl. Bisschoppensynodes, Uitgebracht door de Synodevaders van de 11e Gewone Bisschoppensynode over de "Eucharistie", Voorstellen aan de Paus voor het samenstellen van een Apostolische Post-synodale Exhortatie (22 okt 2005), 25. De ars celebrandi moet het gevoel voor het heilige bevorderen en het gebruik van die uitwendige vormen die daartoe opvoeden, zoals bijvoorbeeld de harmonie van de rite, de liturgische kleding, de inrichting en de heilige plaats. De eucharistieviering vindt er baat bij, waar priesters en verantwoordelijken voor de liturgische pastoraal zich inspannen de geldende liturgische boeken en daarmee samenhangende richtlijnen te doen kennen, door de grote rijkommen te benadrukken van het Congregatie voor de Eredienst en de Sacramenten
Institutio Generalis Missalis Romani
Algemeen Statuut van het Romeins Missaal - Editio typica tertio 2002 / emendata 2008
(18 maart 2002) en van de Congregatie voor de Eredienst en de Sacramenten
Ordo Lectionum Missae
Ordening voor de lezingen van de Mis - Editio typica altera
(21 januari 1981). In de kerkelijke gemeenschappen meent men misschien dat de kennis en waardering daarvan bekend zijn, maar dikwijls is dat niet het geval. In werkelijkheid zijn het teksten waarin rijkdommen vervat liggen die het geloof en de weg van het Godsvolk bewaren en tot uitdrukking brengen doorheen heel haar tweeduizendjarige geschiedenis. Even belangrijk voor een juiste ars celebrandi is de aandacht voor alle taalvormen die de liturgie voorziet: woord en gezang, gebaren en stiltes, beweging van het lichaam, liturgische kleuren van de paramenten. De liturgie bezit namelijk krachtens haar aard een variëteit aan communicatieregisters die het haar mogelijk maken heel het menszijn er in te betrekken. De eenvoud van de gebaren en de soberheid van de ordelijke opeenvolging van de tekenen hebben meer zeggingskracht en spreken meer aan dan de gekunsteldheid van oneigenlijke toevoegingen. Aandacht hebben voor de eigen structuur van de rite en daaraan gehoorzamen, vormt de uitdrukking ervan dat de Eucharistie erkend wordt in haar kenmerkende dimensie van "gave", en laat de wil van de bedienaar zien om met bereidwillige dankbaarheid zulk een onuitsprekelijke gave te ontvangen.

De diepe band tussen de schoonheid en de liturgie moet ons aandachtig alle kustzinnige uitingen doen beschouwen die in dienst staan van de viering Vgl. 2e Vaticaans Concilie, Constitutie, Over de heilige liturgie, Sacrosanctum Concilium (4 dec 1963). Zesde en Zevende hoofdstuk. Een belangrijk onderdeel van de gewijde kunst is zeer zeker de architectuur van de kerken Vgl. Bisschoppensynodes, Uitgebracht door de Synodevaders van de 11e Gewone Bisschoppensynode over de "Eucharistie", Voorstellen aan de Paus voor het samenstellen van een Apostolische Post-synodale Exhortatie (22 okt 2005), 27, waarin een duidelijke eenheid te zien moet zijn van de elementen die eigen zijn aan het priesterkoor: altaar, kruis, tabernakel, ambo en zetel. Om dat te bereiken moet men voor ogen houden wat het doel van de gewijde architectuur is, namelijk om aan de Kerk die de geloofsgeheimen viert, in het bijzonder de Eucharistie, de meest geschikte ruimte te bieden voor een adequate voltrekking van haar liturgische handeling Vgl. Bisschoppensynodes, Uitgebracht door de Synodevaders van de 11e Gewone Bisschoppensynode over de "Eucharistie", Voorstellen aan de Paus voor het samenstellen van een Apostolische Post-synodale Exhortatie (22 okt 2005), 27. De eigen aard van de christelijke tempel wordt immers gedefinieerd vanuit de liturgische handeling zelf, wat ook het samenkomen inhoudt van de gelovigen (ecclesia), die de levende stenen vormen van de tempel Vgl. 1 Pt. 2, 5 .

Hetzelfde beginsel geldt in het algemeen voor heel de gewijde kunst, vooral voor de schilder- en beeldhouwkunst, waarvan de godsdienstige iconografie georiënteerd moet zijn op de sacramentele mystagogie. Een grondige kennis van de vormen die de gewijde kunst in de loop der eeuwen heeft weten voort te brengen, kan een grote hulp zijn voor degenen die als opdrachtgevers ten overstaan van architecten en kunstenaars er verantwoordelijk voor zijn dat de kunstwerken een band hebben met de liturgische handeling. Het is daarom onontbeerlijk dat de vorming van seminaristen en priesters kunstgeschiedenis bevat als een belangrijk vak, speciaal met betrekking tot gebouwen voor de eredienst en in het licht van de liturgische richtlijnen. Het is, kortom, noodzakelijk dat in alles wat de Eucharistie betreft, sprake is van smaak en schoonheid. Respect en zorgzaamheid moet men ook hebben voor de paramenten, de inrichting en het gewijde vaatwerk, opdat deze, met elkaar organisch overeenstemmend en geordend, de verwondering voeden voor het mysterie van God, de eenheid van het geloof zichtbaar maken en de devotie versterken Congregatie voor de Eredienst en de Sacramenten, Algemeen Statuut van het Romeins Missaal - Editio typica tertio 2002 / emendata 2008, Institutio Generalis Missalis Romani (18 mrt 2002). Voor alles wat deze aspecten betreft moet men zich getrouw houden aan wat staat aangegeven in de nrs. 319-351.

In de ars celebrandi neemt het liturgisch gezang een belangrijke plaats in Vgl. Congregatie voor de Eredienst en de Sacramenten, Algemeen Statuut van het Romeins Missaal - Editio typica tertio 2002 / emendata 2008, Institutio Generalis Missalis Romani (18 mrt 2002), 39-41 Vgl. 2e Vaticaans Concilie, Constitutie, Over de heilige liturgie, Sacrosanctum Concilium (4 dec 1963), 112-118. Terecht zegt de heilige Augustinus in een van zijn beroemde preken: "De nieuwe mens weet welk dat nieuwe gezang is. Zingen is uitdrukking van vreugde en als wij daar wat aandachtiger over nadenken, dan is het uitdrukking van liefde" Vgl. H. Augustinus, Preken, Sermones. 34, 1: PL 38, 210. Het volk van God dat is samengekomen voor de viering zingt de lof van God. In haar tweeduizendjarige geschiedenis heeft de Kerk muziek en liederen geschapen en schept die nog steeds, die een erfgoed vormen aan geloof en liefde dat niet verloren mag gaan. Waar het om liturgie gaat kan men echt niet zeggen dat het niet uitmaakt wat er gezongen wordt. Daarom moet oppervlakkige improvisatie worden vermeden, evenals het invoeren van muzieksoorten die de zin van de liturgie niet eerbiedigen. Als onderdeel van de liturgie moet de zang worden geïntegreerd in de vorm die eigen is aan de viering Vgl. Bisschoppensynodes, Uitgebracht door de Synodevaders van de 11e Gewone Bisschoppensynode over de "Eucharistie", Voorstellen aan de Paus voor het samenstellen van een Apostolische Post-synodale Exhortatie (22 okt 2005), 25. "Zoals alle kunstuitingen moet ook de zang van innig met de liturgie geharmoniseerd worden, deelhebben aan de doelstelling ervan, dat wil zeggen het geloof uitdrukken, het gebed, de verwondering, de liefde jegens Jezus die in de Eucharistie aanwezig is".. In tekst, in melodie en in uitvoering moet zij overeenstemmen met de zin van het gevierde mysterie, met de onderdelen van de rite en met de liturgische tijden Vgl. Bisschoppensynodes, Uitgebracht door de Synodevaders van de 11e Gewone Bisschoppensynode over de "Eucharistie", Voorstellen aan de Paus voor het samenstellen van een Apostolische Post-synodale Exhortatie (22 okt 2005), 29. Tenslotte is het toch mijn verlangen, hoewel ik me rekenschap geef van de diverse oriënteringen en de verschillende, zeer prijzenswaardige tradities, dat, zoals de Synodevaders hebben gevraagd, de gregoriaanse zang adequaat wordt gewaardeerd Vgl. Bisschoppensynodes, Uitgebracht door de Synodevaders van de 11e Gewone Bisschoppensynode over de "Eucharistie", Voorstellen aan de Paus voor het samenstellen van een Apostolische Post-synodale Exhortatie (22 okt 2005), 36, als zijnde de zang die eigen is aan de Romeinse liturgie Vgl. 2e Vaticaans Concilie, Constitutie, Over de heilige liturgie, Sacrosanctum Concilium (4 dec 1963), 116 Vgl. Congregatie voor de Eredienst en de Sacramenten, Algemeen Statuut van het Romeins Missaal - Editio typica tertio 2002 / emendata 2008, Institutio Generalis Missalis Romani (18 mrt 2002), 41.