”Tot vernieuwingen moet men alleen overgaan, als het ware en zekere belang van de Kerk dat vraagt; tevens moet men de nodige zorg aanwenden om de nieuwe vormen als het ware organisch te laten groeien uit de bestaande vormen.” 2e Vaticaans Concilie, Constitutie, Over de heilige liturgie, Sacrosanctum Concilium (4 dec 1963), 23 Deze norm, die door de Constitutie 2e Vaticaans Concilie - Constitutie
Sacrosanctum Concilium
Over de heilige liturgie
(4 december 1963) is vastgesteld voor de liturgische vernieuwing, moet ook toegepast worden bij de inculturatie van de Romeinse ritus zelf, met inachtneming van alle verhoudingen. Op dit terrein zijn opvoeding en tijd nodig om het verschijnsel van afwijzing of van terugkeer naar vroegere vormen te vermijden.

Omdat de liturgie een uiting is van het geloof en het christelijk leven, moet erop gelet worden dat haar inculturatie – ook al heeft het alleen de schijn daarvan – niet wordt gezien als godsdienstig syncretisme. Dit kan het geval zijn als cultusplaatsen, benodigdheden voor de eredienst, liturgische kleding, gebaren en houdingen de veronderstelling zouden wettigen dat sommige riten in de christelijke vieringen geen andere betekenis hebben dan vóór de evangelieverkondiging. Het syncretisme zou nog erger zijn wanneer iemand ernaar zou streven bijbelse lezingen en gezangen Alinea 23 of gebeden in te ruilen voor teksten die ontleend zijn aan andere godsdiensten, zelfs al valt niet te ontkennen dat die ook een godsdienstige en morele waarde bezitten. H. Paus Johannes Paulus II, Brief, Het Mysterie en de Eredienst van de Heilige Eucharistie - Brief aan de Bisschoppen bij gelegenheid van Witte Donderdag 1980, Dominicae Cenae (24 feb 1980), 10. ”Dergelijke lezingen kunnen daarentegen met veel nut verwerkt worden in de homilie…. Het past immers bij de eigen aard van de homilie om onder andere de overeenstemming toe te lichten tussen de geopenbaarde goddelijke wijsheid en het voortreffelijk menselijke denken dat langs diverse wegen naar de waarheid zoekt.”

Het opnemen van riten en gebaren, die in een bepaalde streek in gebruik zijn, in de ritualen voor de christelijke initiatie, het huwelijk en de uitvaart, is een stap in de inculturatie, die reeds in de Constitutie 2e Vaticaans Concilie - Constitutie
Sacrosanctum Concilium
Over de heilige liturgie
(4 december 1963) werd aangegeven. 2e Vaticaans Concilie, Constitutie, Over de heilige liturgie, Sacrosanctum Concilium (4 dec 1963), 75.77.81 Vgl. Congregatie voor de Eredienst en de Sacramenten, Orde van dienst voor het catechemunaat, Ordo initiationis christianae adultorum (6 jan 1972), 30-31.79-81.88-89 Vgl. Congregatie voor de Eredienst en de Sacramenten, Het Huwelijk, Ordo celebrandi Matrimonium (19 mrt 1969), 41-44 Vgl. Congregatie voor de Eredienst en de Sacramenten, Orde van dienst voor de uitvaartliturgie, Ordo Exsequiarum (15 aug 1969), 21-22 Toch kan deze opname soms ertoe leiden dat in de ogen van de gelovigen de waarachtigheid van de christelijke ritus en de uiting van het geloof gemakkelijk verzwakt worden. Daarom dient het overnemen van de traditionele gebruiken gepaard te gaan met een proces van zuivering en – indien nodig – zelfs met een breuk. Hetzelfde geldt bijvoorbeeld ten aanzien van de kerstening van heidense feesten of heilige plaatsen, het aan priesters verlenen van gezagstekenen, die voorbehouden zijn aan de leider van een gemeenschap, of de verering van voorouders. Te allen tijde dient elke dubbelzinnigheid vermeden te worden. Om zeer duidelijke redenen kan de christelijke liturgie op geen enkele wijze riten opnemen van tovenarij, bijgeloof, spiritisme, wraak of die een seksuele achtergrond hebben.

In verschillende streken bestaan meer culturen naast elkaar, die elkaar soms zo doordringen dat geleidelijk een nieuwe cultuur ontstaat. Soms echter zoeken zij zich te onderscheiden of elkaar juist te verdringen om zo hun eigen bestaan beter te bevestigen. Ook kan het gebeuren dat bepaalde gewoonten en zeden nu alleen nog maar een folkloristische betekenis hebben. De bisschoppenconferenties zullen zich inspannen iedere concrete situatie nauwkeurig te onderzoeken, zij zullen de rijkdom van elke cultuur en de verdedigers ervan eerbiedigen zonder de cultuur van een kleine minderheid of een cultuur die hun niet vertrouwd is, te ontkennen of te veronachtzamen. Bovendien zullen zij het gevaar onderkennen dat christelijke gemeenschappen afgescheiden blijven of dat de liturgische inculturatie voor een politiek doel wordt aangewend. Eveneens zullen zij in de landen met een zogenaamde gewoontecultuur de verschillende stadia naar een moderne ontwikkeling van de bevolking niet buiten beschouwing laten.

Soms zijn er in eenzelfde land meer talen in gebruik, die elk slechts door een beperkte groep personen of door één stam gesproken wordt. In dat geval moet er een zekere evenwicht gevonden worden, die de afzonderlijke rechten van elke groep of stam eerbiedigt, zonder dat de liturgische vieringen evenwel een te particulier karakter krijgt. Ook zal men niet uit het oog verliezen dat soms in een bepaald land een ontwikkeling kan plaatsvinden naar een hoofdtaal.

Om de liturgische inculturatie te bevorderen in een gebied, waarvan de cultuur de grenzen van een land overschrijdt, is het nodig dat de betreffende bisschoppenconferenties, na wederzijdse raadpleging, eensgezind vaststellen wat er gedaan moet worden en ervoor waken ”dat zo mogelijk geen aanzienlijke verschillen van riten ontstaan tussen aangrenzende gebieden”. 2e Vaticaans Concilie, Constitutie, Over de heilige liturgie, Sacrosanctum Concilium (4 dec 1963), 23