• Database vol kerkelijke documenten
  • Geloofsverdieping
  • Volledig in het Nederlands
  • Beheerd door vrijwilligers

Zoeken in kerkelijke documenten en berichten

x
Het is bij voorkeur wenselijk een vertaling van de heilige Schrift te vervaardigen met inachtneming van de beginselen van een gezonde exegese en een uitgelezen litteraire kwaliteit, waarbij echter nauwgezet aandacht dient geschonken te worden aan de bijzondere vereisten voor het liturgisch gebruik wat betreft stijl, woordkeuze en de keuze van een of andere interpretatie.

Waar een dergelijke vertaling in een vastgestelde taal niet bestaat, is het nodig een vertaling te nemen die reeds eerder tot stand gekomen is en deze vertaling eventueel te veranderen zodat zij geschikt is voor gebruik in een liturgische context overeenkomstig de uitgangspunten die in deze instructie zijn uiteengezet.

Om de gelovigen tenminste de meest kenmerkende teksten van de heilige Schrift in hun geheugen te laten vasthouden, waardoor zij ook in het persoonlijk gebed gevormd dienen te worden, is het van het grootste belang dat de voor de liturgie bestemde vertaling van de bijbel is voorzien van een zekere eenheid en bestendigheid, zodat in elk gebied slechts één goedgekeurde vertaling beschikbaar is die in alle delen van de verschillende liturgische boeken wordt opgenomen. Deze bestendigheid is het meest wenselijk in de bijbelvertalingen die veelvuldig gebruikt worden, zoals in het psalterium, dat voor het christenvolk het fundamentele boek van gebed is. Vgl. H. Paus Paulus VI, Apostolische Constitutie, Promulgatie van de hervorming van het Getijdengebed in opdracht van het Tweede Vaticaans Concilie, Laudis Canticum (1 nov 1970), 8 Vgl. Congregatie voor de Eredienst en de Sacramenten, Liturgie van de Getijden volgens de Romeinse ritus (tweede standaarduitgave 1985), Algemene inleiding op het getijdengebed, Institutio Generalis de Liturgia Horarum (7 apr 1985), 100 Vgl. H. Paus Johannes Paulus II, Apostolische Brief, 25e Verjaardag van de promulgatie van het Conciliedocument Sacrosanctum Concilium over de heilige liturgie, Vicesimus Quintus Annus (4 dec 1988), 8 De Bisschoppenconferenties worden met aandrang aangemoedigd om voor hun gebieden te voorzien in de toestemming voor en de uitgave van een volledige vertaling van de heilige Schrift die bestemd is voor de persoonlijke studie en lezing door de gelovigen, en die overeenstemt met de in de heilige liturgie gebruikte tekst.
Wanneer de bijbelvertaling waaruit het lectionarium is samengesteld, lezingen bevat die verschillen van die welke in de Latijnse liturgische tekst is vastgesteld, moet erop gelet worden dat alles moet aansluiten bij de norm van de Neo-vulgaat voor zover die als de canonieke tekst van de heilige Schrift is vastgesteld.Vgl. Concilie van Trente, 4e Zitting - Decreet over de Heilige Geschriften en de overleveringen van de apostelen, Sessio IV - Recipiuntur Libris Sacris et de traditionibus recipiendis (8 apr 1546) Vgl. Concilie van Trente, 4e Zitting - Decreet over de Vulgaat uitgave van de Bijbel en de manier van uitleg van de Heilige Schrift, Sessio IV - Recipitur vulgata editio Bibliae praescribiturque modus interpretandi Sacram Scripturam (8 apr 1546) Vgl. H. Paus Johannes Paulus II, Apostolische Constitutie, Nova-Vulgata Bibliorum Sacrorum, Scripturarum thesaurus (25 apr 1979) Daarom moet in de deuterocanonieke teksten en elders, waar namelijk de overleveringen van het handschrift verschillend zijn, de liturgische vertaling volgens dezelfde traditie gemaakt worden die in de Neo-vulgaat is gevolgd. Wanneer een reeds bestaande vertaling een keuze geeft die tegengesteld is aan die in de Neo-vulgaat wordt gegeven, wat betreft de onderliggende tekstoverlevering, de volgorde van de verzen of iets dergelijks dient, bij het gereed maken van een lectionarium zo de oplossing gezocht te worden dat de overeenstemming met de goedgekeurde Latijnse tekst wordt doorgevoerd. Bij het gereed maken van nieuwe vertalingen kan het nuttig zijn, zij het zonder verplichting, dat de nummering van de verzen zo nauw mogelijk deze Latijnse tekst volgt.
Dikwijls wordt toegestaan dat in overeenstemming met de kritische uitgaven en de algemene aanvaarding door deskundigen, een andere lezing van de verzen wordt ingevoerd. Dit is echter, wanneer het liturgische teksten betreft, niet toegestaan als het elementen van een lezing betreft die van belang zijn vanwege hun overeenstemming met de liturgische context, of als zij tot een tegenstelling leiden met de uitgangspunten die in deze Instructie in een andere zin zijn uitgesproken. Rond plaatsen waarover geen overeenstemming bestaat met de kritische wetenschap van de tekst, dient op een bijzondere wijze rekening gehouden te worden met die keuzes die in de goedgekeurde Latijnse tekst tot uiting komen. Vgl. H. Paus Paulus VI, Toespraak, Tot de kardinalen en de prelaten van de Romeinse curie (23 dec 1966) Vgl. H. Paus Paulus VI, Toespraak, Tot het kardinalencollege bij gelegenheid van het naderende Kerstfeest (1977) (22 dec 1977) Vgl. H. Paus Johannes Paulus II, Apostolische Constitutie, Nova-Vulgata Bibliorum Sacrorum (tweede standaarduitgave 1986),, Scripturarum thesaurus (II) (1 jan 1986). Voorwoord aan de lezer
De begrenzing van de bijbelperikopen dient geheel en al in overeenstemming te zijn met de Ordening van de lezingen voor de eucharistieviering of, wanneer dit het geval is, de andere goedgekeurde en beoordeelde liturgische teksten.

Met inachtneming van de vereisten van de gezonde exegese, dient er alle zorg aan besteed te worden dat de woorden van de bijbelse gedachten bewaard blijven die gemeenschappelijk in gebruik zijn in de catechese en in de gebeden die de volksdevotie verwoorden. Van de andere kant dient er met alle macht naar gestreefd te worden dat niet de woordenschat of de stijl gekozen worden die het katholieke volk gemakkelijk kan verwarren met de gewoonte van spreken van niet-katholieke kerkgemeenschappen of van andere godsdiensten, zodat daardoor geen verwarring ontstaat of ergernis wordt veroorzaakt.

Men dient zich ervoor in te spannen dat de vertalingen aangepast worden aan de door de liturgie en de overlevering van de kerkvaders doorgegeven betekenis van de bijbelplaatsen, vooral wanneer het gaat over teksten van groot belang, zoals de psalmen en de lezingen die gekozen zijn voor de voornaamste vieringen van het liturgisch jaar; in deze gevallen moet er zeer nauwgezet voor gezorgd worden dat de vertaling de overgeleverde christologische, typologische en spirituele betekenis tot uitdrukking brengt en de eenheid en het verband tussen de beide Testamenten duidelijk toont. Vgl. Congregatie voor de Eredienst en de Sacramenten, Liturgie van de Getijden volgens de Romeinse ritus (tweede standaarduitgave 1985), Algemene inleiding op het getijdengebed, Institutio Generalis de Liturgia Horarum (7 apr 1985), 100-109 Daarom:

  1. is het goed dat men zich houdt aan de Neo-vulgaat, wanneer het noodzakelijk is tussen de verschillende zienswijzen die mogelijk kunnen zijn, uit te maken welke de meest geschikte is om de manier uit te drukken waarop de tekst volgens overgeleverde gewoonte gelezen is en in de Latijnse liturgische overlevering is ontvangen;
  2. om dit doel te bereiken dient ook gekeken te worden naar de oudste vertalingen van de heilige Schrift zoals de Griekse vertaling van het Oude Testament, gewoonlijk de Septuagint (LXX) genoemd, die in gebruik was bij de christengelovigen vanaf de vroegste tijden van de Kerk; Vgl. 2e Vaticaans Concilie, Constitutie, Over de Goddelijke openbaring, Dei Verbum (18 nov 1965), 22
  3. overeenkomstig de vanaf onheuglijke tijden ontvangen overlevering die zelfs reeds in bovengenoemde Septuagint vertaling duidelijk was, dient de naam van de almachtige God, in het Hebreeuws uitgedrukt in het heilige tetragrammaton, in het Latijn met het woord ‘Heer’, in elke volkstaal met een woord van dezelfde betekenis vertaald te worden.

Tenslotte worden de vertalers dringend aangespoord om aandachtig de geschiedenis van de interpretatie te bezien die gehaald kan worden uit de bijbelplaatsen die in de geschriften van de kerkvaders zijn opgenomen of ook uit de bijbelse voorstellingen, die in de christelijke kunst en hymnodie zeer talrijk zijn aangereikt.

Ook al dient vermeden te worden dat de geschiedkundige context van de bijbelplaatsen geheimzinnigheid met zich meebrengt, toch dient de vertaler te bedenken dat het woord van God dat in de liturgie verkondigd wordt, niet louter een of ander geschiedkundig document is. Want de bijbeltekst gaat niet alleen over voortreffelijke mensen en gebeurtenissen van het Oude en Nieuwe Testament, maar ook over de mysteries van het heil en wendt zich opnieuw tot de gelovigen van onze tijd en hun leven. Met behoud altijd van de norm getrouw te zijn aan de oorspronkelijke tekst, zal – wanneer een woord of een zegswijze een keuze toelaat tussen verschillende vertalingen die mogelijk zijn – getracht worden dat de keuze met zich meebrengt dat de hoorder zichzelf en enkele lijnen van zijn leven als levend herkent in de personen en de gebeurtenissen die in de tekst zijn voorgesteld.
Alle vormen die beelden en handelingen van de hemelingen in menselijke gedaante schilderen of – zoals in Neo-vulgaat – de woorden ‘ambulare’, ‘brachium’, ‘digitus’, ‘manus’, ‘vultus’ van God, ‘caro’, ‘cornu’, ‘os’, ‘semen’, ‘visitare’; het is beter deze woorden in de vertaling niet uit te leggen of te omschrijven met meer abstracte of vage woorden in de volkstaal. Wat betreft bepaalde woorden zoals die welke in de Neo-vulgaat met ‘anima’ en ‘spiritus’ worden weergegeven, dient men te letten op de uitgangspunten zoals boven onder de nrs. 40-41 zijn uiteengezet. Derhalve dient vermeden te worden dat in de plaats van deze woorden eerder een persoonlijk voornaamwoord of een meer ‘abstract’ werkwoord genomen wordt, tenzij dit in een of ander geval strikt noodzakelijk is. Want men dient te bedenken dat een letterlijke vertaling van woorden die verwondering wekken in de volkstaal, juist hierdoor de nieuwsgierigheid van de hoorder kan prikkelen en een gelegenheid kan bieden tot het geven van catechese.
Om ervoor te zorgen dat de vertaling meer geschikt is om in de liturgie uitgesproken te worden, is het noodzakelijk ieder woord dat voor de hoorder dubbelzinnig of verwarrend is zodat deze de betekenis niet meer verstaat, te vermijden.

Naast datgene wat in het Voorwoord op de lezingenorde van de Mis wordt uiteengezet, dient men bij het samenstellen van het bijbels lectionarium in de volkstaal op de volgende vereisten te letten:

  1. De plaatsen van de heilige Schrift die in het Voorwoord worden aangehaald moeten volledig overeenkomen met de vertaling van dezelfde plaatsen in de bijbelse lezingen in het Lectionarium.
  2. Eveneens dient men in de titels die bij de inhoud horen en die boven de lezingen staan, de bijbelvertaling die in de lezing gebruikt is, nauwkeurig te bewaren, als deze overeenkomst in de Lezingenorde van de Mis aanwezig is.
  3. Eveneens moeten tenslotte de woorden aan het begin van de lezing zoals ze voorgeschreven zijn in de Lezingenorde van de Mis en die ‘incipit’ worden genoemd, zo nauwkeurig mogelijk de bijbelversie in de volkstaal volgen waaruit ze volgens voorschrift genomen zijn en ze mogen geen andere vertalingen gebruiken. Als het gaat over elementen van deze ‘incipit’ die niet tot de bijbeltekst behoren, moeten ze bij het samenstellen van Lectionaria nauwkeurig van het Latijn in de volkstaal worden vertaald, tenzij de Bisschoppenconferentie een voorafgaand verlof gevraagd en verkregen heeft van de Congregatie voor de goddelijke Eredienst en de Regeling van de Sacramenten om een andere werkwijze bij de aanhef van de lezingen toe te passen.

Document

Naam: LITURGIAM AUTHENTICAM
Het gebruik van de volkstaal in de uitgaven van de Romeinse Liturgie
Vijfde instructie "betreffende de juiste uitvoering van de Constitutie over de Liturgie van het Tweede Vaticaans Concilie" (bij art. 36)
Soort: Congregatie voor de Eredienst en de Sacramenten
Auteur: Georgius A. Kard. Medina Estévez
Datum: 28 maart 2001
Copyrights: © 2002, NRL, Zeist
Bewerkt: 7 november 2019

Referenties naar dit document

Opties

Internetadres
Print deze pagina
Dit document bestellen
Startpagina van dit document
Inhoudsopgave van dit document
Referenties naar dit document
Referenties vanuit dit document
RK Documenten wordt mogelijk gemaakt door donaties van gebruikers.
© 1999 - 2025, Stg. InterKerk, Schiedam, test