Zoeken in kerkelijke documenten en berichten

Ook al dienen woorden of uitdrukkingen vermeden te worden die vanwege hun al te ongewone of moeilijk verstaanbare karakter een gemakkelijk verstaan verhinderen, toch moeten de liturgische teksten eerder gezien worden als de stem van de biddende Kerk dan van aparte groepen of afzonderlijke mensen, en zij moeten daarom vrij zijn van al te modieus taalgebruik. Wanneer echter in liturgische teksten soms woorden of uitdrukkingen gebruikt kunnen worden die verschillen van het gewone of dagelijkse spraakgebruik, dan gebeurt het daardoor niet zelden dat men de teksten gemakkelijker kan onthouden en dat zij beter in staat blijken bovennatuurlijke zaken te kunnen uitdrukken. Ja zelfs lijkt het onderhouden van de in deze instructie uiteengezette uitgangspunten er geleidelijk toe te leiden dat er in elke volkstaal een gewijde stijl tot stand komt die ook als een eigen liturgische taal erkend wordt. Eveneens kan het gebeuren dat men een bepaalde wijze van spreken die men in het dagelijks spraakgebruik als enigermate verouderd beschouwt, in de liturgische context blijft gebruiken. Bij het vertalen van bijbelplaatsen waar woorden of uitdrukkingen in voorkomen die op het oog niet erg fraai zijn, dient het streven vermeden te worden deze eigenaardigheid overijld te schrappen. Deze uitgangspunten behoeden de liturgie voor de noodzaak van veelvuldige herzieningen wanneer het gaat over verschillende uitdrukkingen die uit het spraakgebruik verdwenen zijn.

In het bijzonder: systematisch genomen besluiten waarin men zijn toevlucht neemt tot kortzichtige oplossingen dienen vermeden te worden, zoals een ondoordachte vervanging van woorden, een verandering van het enkelvoud naar het meervoud, de splitsing van een enkelvoudig woord dat een gemeenschappelijke betekenis uitdrukt, in een mannelijk en vrouwelijk deel, of de invoering van onpersoonlijke of abstracte woorden. Dit alles kan er toe leiden dat niet de volle betekenis van een woord of zegswijze van de oorspronkelijke tekst wordt uitgedrukt. Zulke oplossingen brengen het gevaar met zich mee dat er theologische en antropologische moeilijkheden in de vertalingen ingebracht worden. Hier volgen enkele bijzondere normen:

1. Wanneer het gaat over de almachtige God of over de afzonderlijke personen van de heilige Drie-eenheid dienen de waarheid van de traditie en de vaste gewoonten van iedere taal betreffende het gebruik van het geslacht gehandhaafd te blijven.
2. Bijzondere zorg moet daaraan besteed worden dat de woordverbinding “Filius hominis” (Mensenzoon) getrouw en zorgvuldig vertaald wordt. Het grote christologische en typologische belang van deze zegswijze vraagt ook dat voor het geheel van de vertaling een taalregel (een vaste zegswijze) wordt aangewend die ervoor zorgt dat deze woordverbintenis begrepen kan worden in de context van heel de vertaling.
3. Het woord “patres” (vaders) dat op vele plaatsen in de bijbel en in liturgische teksten van kerkelijke hand wordt gevonden dient in de volkstalen vertaald te worden met een overeenkomend mannelijk woord, voor zover men in de context meent dat dat woord verwijst hetzij naar de aartsvaders of de koningen van het uitverkoren volk in het Oude Testament, hetzij naar de kerkvaders.
4. Wanneer naar de Kerk verwezen wordt, dient men zoveel mogelijk in een volkstaal het gebruik van het vrouwelijk voornaamwoord te handhaven liever dan van het onzijdig.
5. De woorden die een familiaire verwantschap of andere relaties uitdrukken, zoals “frater”, “soror”, etc., die volgens de samenhang duidelijk of mannelijk of vrouwelijk zijn, dienen in de vertaling aangehouden te worden.
6. Het grammaticale geslacht van engelen, duivels, heidense goden en godinnen dient zoveel mogelijk in de volkstaal behouden te blijven overeenkomstig de oorspronkelijke tekst.
7. In al deze gevallen is het noodzakelijk te letten op de uitgangspunten die boven bij de nrs. 27 en 29 zijn uiteengezet.