Zoeken in kerkelijke documenten en berichten

Een ander bijzonder en bij de gelovigen goed bekend teken is de Apostolische Penitentiarie
Bepalingen inzake het verkrijgen van de jubileum-aflaat
(29 november 1998), die een van de constitutieve onderdelen van het jubileumgebeuren is. Daarin manifesteert zich de volheid van de barmhartigheid van de Vader die ieder tegemoet treedt met zijn liefde die vooral tot uitdrukking komt in de vergeving van de schuld. Gewoonlijk schenkt God de Vader zijn vergeving door het Sacrament van Boete en Verzoening. Vgl. H. Paus Johannes Paulus II, Postsynodale Apostolische Exhortatie, Over de verzoening en boete in de zending van de Kerk in deze tijd, Reconciliatio et paenitentia (2 dec 1984), 28-34 Welbewust en in vrijheid toegeven aan zware zonden scheidt de gelovige inderdaad af van het leven van genade met God en door ditzelfde feit sluit hij zich buiten de heiligheid waartoe hij geroepen is. De Kerk die van Christus de macht heeft gekregen in zijn naam zonden te vergeven Vgl. Mt. 16, 19 Vgl. Joh. 20, 23 , is in de wereld de levende aanwezigheid van de liefde van God die zich over elke menselijke zwakheid buigt om deze op te nemen in de omhelzing van zijn goedertierenheid. Juist door het dienstambt van zijn Kerk verbreidt God zijn barmhartigheid in de wereld door deze kostbare gave die met de zeer oude naam ‘aflaat’ wordt aangeduid.

Het Sacrament van de Verzoening biedt de zondaar “een nieuwe gelegenheid om zich te bekeren en de genade van de rechtvaardiging terug te vinden” Catechismus-Compendium, Catechismus van de Katholieke Kerk (15 aug 1997), 1446 die door het offer van Christus verworven is. De zondaar wordt op deze wijze weer ingebed in het leven van God en de volledige deelname aan het leven van de Kerk. Door het belijden van zijn zonden ontvangt de gelovige werkelijk vergeving en kan hij opnieuw deelnemen aan de Eucharistie als teken van de hervonden gemeenschap met de Vader en met zijn Kerk. Sinds de oudheid is de kerk er echter altijd ten diepste van overtuigd geweest, dat de vergeving die door God belangeloos verleend wordt, dientengevolge een werkelijke verandering van leven meebrengt, een geleidelijke verwijdering van het innerlijk kwaad, een hernieuwing van het eigen bestaan. De sacramentele akt dient gepaard te gaan met een existentiële akt, met een werkelijke zuivering van de schuld, wat op goede gronden penitentie of boete wordt genoemd. Vergeving betekent niet, dat dat existentiële proces overbodig is, maar eerder dat het een betekenis krijgt, dat het aanvaard, verwelkomd wordt.

Verzoening met God sluit niet uit, dat er bepaalde gevolgen van de zonde blijven bestaan waarvan men zich dient te zuiveren. Juist binnen dat kader krijgt de aflaat zijn volle betekenis, waarmee uitdrukking wordt gegeven aan “de totale gave van de barmhartigheid van God”. H. Paus Johannes Paulus II, Apostolische Brief, Opent de deuren voor de Verlosser, Aperite Portas Redemptionis (6 jan 1983), 8 Door de aflaat die God aan de rouwmoedige zondaar verleent, wordt de tijdelijke straf voor de zonden die, wat de schuld betreft al vergeven zijn, kwijtgescholden.

De zonde heeft inderdaad, doordat deze naar zijn aard een belediging is van de heiligheid en gerechtigheid van God, alsook een minachting voor de persoonlijke vriendschap die God voor de mens heeft, een dubbel gevolg. In de eerste plaats brengt zij, als het een zware zonde is, de ontbering van de gemeenschap met God met zich mee en, dientengevolge, de uitsluiting van het eeuwig leven. Aan de rouwmoedige zondaar verleent God echter in zijn barmhartigheid vergeving van de zware zonden en kwijtschelding van de ‘eeuwige straf’ die er het gevolg van zou zijn.

In de tweede plaats brengt “elke zonde, ook een dagelijkse zonde, een ongezonde gehechtheid aan het geschapene met zich mee. Deze gehechtheid heeft een loutering nodig, hetzij hier op aarde, hetzij na de dood in de toestand die vagevuur genoemd wordt. Deze loutering bevrijdt van wat men de ‘tijdelijke zondestraf’ noemt”. Catechismus-Compendium, Catechismus van de Katholieke Kerk (15 aug 1997), 1472 Als deze eenmaal is uitgeboet, is er geen belemmering meer voor de volledige gemeenschap met God en met de broeders en zusters.

Aan de andere kant leert de Openbaring, dat de christen op zijn weg van bekering niet alleen staat. Zijn leven is in Christus en door Christus via een mysterievolle band verenigd met het leven van alle andere christenen in de bovennatuurlijke eenheid van het mystiek lichaam. Zo komt er tussen de gelovigen een wonderbare uitwisseling tot stand van geestelijke goederen, krachtens welke de heiligheid van de een de anderen een weldaad verschaft die de mogelijke door iemand aan anderen toegebrachte schade van de zonde verre overtreft. Er zijn mensen die een overvloed nalaten aan liefde, aan gedragen lijden, aan zuiverheid en waarheid die doorstroomt naar anderen en hun steun biedt. Dit is de werkelijkheid van de ‘plaatswaarneming’ waarop het hele mysterie van Christus gegrondvest is. Zijn overvloedige liefde redt ons allen. Niettemin is een deel van de grootsheid van de liefde van Christus, dat deze ons niet passief ons lot doet ondergaan, maar dat deze liefde ons medeplichtig maakt aan zijn verlossend optreden en met name in zijn lijden. Dat lezen we in de overbekende zinsnede van de Brief aan de Kolossenzen: “In mijn lichaam vul ik aan wat nog ontbreekt aan de verdrukkingen van Christus ten bate van zijn lichaam, dat is de Kerk” (Kol. 1, 24).

Deze diepe werkelijkheid wordt prachtig verwoord in een passage van het Boek van de Openbaring waarin de Kerk beschreven wordt als de bruid gekleed in een eenvoudig wit linnen gewaad, van een zuivere stralende stof. De heilige Johannes zegt: “Het linnen symboliseert de goede daden van de heiligen” (Openb. 19, 8). En tijdens het leven van de heiligen wordt dan ook de stralende stof geweven die de kleding van de eeuwigheid is. Alles komt van Christus, maar omdat wij Hem toebehoren, is alles van ons ook van Hem en verwerft een genezende kracht. Dat moet men begrijpen wanneer men spreekt over de ‘schat van de kerk’ die gevormd wordt door de goede werken van de heiligen. Bidden om de aflaat te verkrijgen betekent binnentreden in die geestelijke gemeenschap en dus een zich volledig openstellen voor de anderen. Niemand leeft dan ook voor zichzelf, ook niet in het rijk van de geest. En de heilzame zorg voor de redding van zijn ziel staat niet los van vrees en egoïsme tenzij die zorg ook het heil van de ander betreft. Dat is de werkelijkheid van de gemeenschap der heiligen, het mysterie van de ‘plaatswaarnemende werkelijkheid’, van het gebed als weg van eenheid in Christus en in de heiligen. Hij neemt ons mee om met Hem het witte kleed van de nieuwe mensheid te weven, het kleed van schitterend linnen van de Bruid van Christus.

Deze doctrine over de aflaten “leert vooreerst, dat ‘het slecht en bitter is de Heer uw God te verlaten’ (Jer. 2, 19). En wanneer de gelovigen aflaten verdienen, begrijpen zij, dat zij het kwaad dat zij door de zonde zichzelf hebben aangedaan en bovendien heel de gemeenschap, niet op eigen kracht kunnen uitboeten. Op deze wijze worden zij aangezet tot een heilzame nederigheid.” H. Paus Paulus VI, Apostolische Constitutie, Over de herziening van de aflatenpraktijk, Indulgentiarum Doctrina (1 jan 1967), 9 De waarheid over de gemeenschap van de heiligen, die de gelovigen verenigt in Christus en onderling, houdt ons voor in welke mate ieder van ons de anderen – levenden en overledenen – kan helpen om altijd intiemer verenigd te worden met de hemelse Vader.

Mij verlatend op deze leerstellige argumenten en het moederlijk inzicht van de Kerk verklarend beslis ik, dat alle gelovigen die zich op de juiste wijze hebben voorbereid, gedurende het Jubileumjaar overvloedig zullen kunnen profiteren van het geschenk van de aflaat, overeenkomstig de richtlijnen die de onderhavige bul vergezellen Vgl. Apostolische Penitentiarie, Bepalingen inzake het verkrijgen van de jubileum-aflaat (29 nov 1998). bijgevoegd decreet.