De mens van onze tijd heeft behoefte aan een eerlijke, samenhangende, volledige en nauwkeurige voorlichting, om de wereld te begrijpen en de wederwaardigheden die hij daarvan ervaart, om zich aan de werkelijkheid en aan de wisselende omstandigheden die alle dagen om nieuwe beslissingen vragen aan te passen, om een actieve en verantwoordelijke rol te spelen in zijn leef- en arbeidsmilieu, en tenslotte om deel te nemen aan de verschillende vormen van het economisch, politiek, sociaal, cultureel en religieus leven van zijn tijd. Aan het recht dat uit deze vereisten voortkomt, beantwoord de plicht om zelf op de voorlichting vooruit te lopen, aangezien het recht op voorlichting niet tot verwerkelijking komt als de mens er zelf niet actief aan meewerkt. Daartoe is het nodig dat hij een voldoende omvangrijk arsenaal hulpmiddelen tot zijn beschikking heeft, teneinde een vrije keuze te kunnen maken in functie van zijn persoonlijke en maatschappelijke behoeften. Zonder een veelheid aan voorlichtingsbronnen heeft de uitoefening van dit recht geen enkele zin.

Ook de samenleving zelf heeft in haar verschillende geledingen behoefte aan voorlichting en aan goed ingelichte burgers, wil zij haar rol op juiste wijze vervullen. Het recht op voorlichting blijkt heden ten dage dan ook niet alleen een voorrecht van de enkeling te zijn, maar tevens een eis van het algemeen welzijn.

Zij wier beroep het is het publiek voor te lichten, vervullen dus een bijzonder zware en moeilijke taak, die vaak tot conflicten leidt. Herhaaldelijk komen zij in botsing met personen die er belang bij hebben de waarheid te verbergen. Met name geldt dit voor de verslaggevers die de actualiteit verslaan en daartoe vaak tot aan de uiteinden der aarde reizen. Wanneer zij zich ter plaatse van het gebeuren op de hoogte willen stellen.e worden zij vaak gedwongen hun leven te riskeren; meerderen zijn dan ook voor de uitoefening van hun plicht gestorven. Omdat de mensen recht op voorlichting hebben, met name over de toestand en omstandigheden in de gebieden waar oorlog woedt en strijd wordt geleverd, zodat heel de mensheid zich verontrust en beangst voelt, dient de veiligheid van deze verslaggevers steeds in de mate van het mogelijke te worden beschermd. Daarom betreurt en veroordeelt de Kerk het gebruik van geweld jegens hen zowel als jegens alle anderen die door nieuwsvoorziening of anderszins het recht van de mens op voorlichting voorstaan en de uitoefening ervan bevorderen.

Behalve de algemeen-menselijke moeilijkheid om de werkelijkheid integraal op te nemen en weer te geven, hebben de verslaggevers tevens de neiging om bij de nieuwsvoorziening slechts de nadruk te leggen op de aspecten die aan het veranderen of die actueel zijn. Een ander probleem komt hieruit voort dat de journalisten uit de grote massa berichten slechts die dienen te onthouden welke zij belangrijk en interessant voor hun publiek vinden. Het gebeurt dan ook dat de nieuwsvoorziening verbrokkeld blijft en niet noodzakelijk heel de draagwijdte van het gebeuren naar voren haalt.

Aangezien de journalisten bovendien met grote snelheid een integraal en begrijpelijk beeld van de werkelijkheid dienen te geven, doen zij steeds vaker een beroep op deskundigen die door hun commentaar de voorgeschiedenis en de context van het gebeuren laten zien en er hun oordeel over geven. Gewoonlijk volgt dit commentaar onmiddellijk op het gebeuren, soms zelfs al vóórdat het in feite heeft plaatsgevonden. Niettemin hebben de betrouwbare en verantwoordelijke mensen, met name wanneer zij een overheidsfunctie bekleden of gezag hebben, er terecht een afkeer van de zin van het gebeuren overhaast uit te leggen, v6órdat ze heel de situatie en de context ervan hebben onderzocht. Maar omdat de communicatiemiddelen van nature onmiddellijk commentaar op het nieuws eisen, gebeurt het vaak dat hun plaats dan wordt ingenomen door minder zorgvuldige en minder ervaren journalisten die het commentaar in een handomdraai in elkaar flansen. De deskundigen dienen er nauwlettend op toe te zien dat dat niet gebeurt. Daartoe moeten zij proberen zich zoveel mogelijk van het laatste nieuws op de hoogte te houden, zodat zij de bevolking onmiddellijk met kennis van zaken kunnen voorlichten.

Een andere moeilijkheid ligt hierin dat het nieuws slechts actueel is en door het publiek wordt gevolgd wanneer het zo snel mogelijk wordt verspreid; de snelheidsrace is een economische noodzaak geworden. Deze noodzakelijke overhaasting heeft soms een schadelijke invloed op de nauwkeurigheid van de nieuwsvoorziening. Bovendien hebben de journalisten rekening te houden met de smaak, de cultuur en de actuele belangstelling van het publiek. Al deze omstandigheden maken het de journalisten ongetwijfeld bijzonder moeilijk om aan de waarheid trouw te blijven.

Buiten deze moeilijkheden om, die in de aard van de nieuwsvoorziening en van de communicatiemiddelen besloten liggen, staan de journalisten nog voor een ander probleem: willen zij de aandacht van het vaak gejaagde en verstrooide publiek wekken, dan dienen zij de berichten op aantrekkelijke wijze te presenteren, en van de andere kant te vermijden dat ze slechts op het sensatiegevoel spelen of het nieuws misvormen door het uit zijn context te rukken, het te overdrijven of er een spectaculaire draai aan te geven.

Het publiek dat verspreide gegevens krijgt aangeboden, kan zich van de werkelijkheid een misvormd of onvolledig beeld vormen. De nauwkeurigheid van de nieuwsvoorziening kan tot op zekere hoogte worden hersteld, wanneer er een voortdurende confrontatie plaatsvindt tussen berichten uit verschillende bronnen, al dienen deze ook steeds zorgvuldig te worden gecontroleerd. Het publiek dient bovendien te beseffen welke de arbeidsomstandigheden zijn van hen wier beroep het is hun het nieuws te brengen, zodat het geen bovenmenselijke volmaaktheid van hen eist. Niettemin heeft het 't recht en de plicht om snelle en duidelijke rechtzetting van onjuiste of misvorm de berichten te vragen, op eventuele leemten te wijzen en zo vaak te protesteren als de sociale communicatie middelen de feiten misvormen door ze uit hun context te rukken, ze te overdrijven of ze te bagatelliseren. Dit recht van het publiek zou in de beroepscode van de journalisten, of, bij gebrek daaraan, in de nationale wetgeving en de internationale verdragen moeten worden opgenomen.

Het recht op voorlichting heeft echter zekere grenzen zo vaak de uitoefening daarvan met andere rechten in strijd is, zoals het recht van individu en samenleving op de goede reputatie, het recht op een onschendbaar privéleven van gezin en groep en het beroepsgeheim wanneer de functie of het algemeen welzijn dat vereist. Zo vaak algemeen welzijn op het spel staat, wordt van de berichtgeving tact en voorzichtigheid gevraagd.

De beschrijving en presentatie van gewelddader wreedheden vereist de grootst mogelijke omzichtig. Ongetwijfeld wordt het menselijk leven door geweldige wreedheid geschonden, zoals men dat maar al te vaak bij de crisissen van onze tijd kan zien; maar er bestaat beslist een wijze van beschrijving die het publiek ervoor doet terugdeinzen. Maar het valt te vrezen dat men deze wreedheden, wanneer ze vaker dan nodig is en op al te levendige wijze worden getoond, als een normaal bestanddeel van het menselijk leven gaat beschouwen en dat ze, zoals meerdere deskundigen denken, tot een psychose kunnen leiden en de mentaliteit kunnen misvormen in die zin dat kracht en geweld als een normale weg ter oplossing van conflicten gaan worden beschouwd.