Geworteld in de Heilige Schrift Vgl. Hand. 7, 54-60 Vgl. Openb. 6, 9-11 Vgl. Openb. 7, 9-17 en met zekerheid gedocumenteerd vanaf de eerste helft van de tweede eeuw, Vgl. H. Eusebius van Caesarea, Geschiedenis van de Kerk, Historia Ecclesiastica. V, XV, 42-47: SCh 31, Parijs 1952, pp. 189-190 is de verering van de heiligen, vooral van de martelaren, een zeer oud kerkelijk feit. De Kerk heeft immers zowel in het oosten als in het westen altijd heiligen vereerd. En wanneer vooral in de tijd dat het protestantisme ontstaan is, bezwaren ingebracht zijn tegen enkele traditionele aspecten van een dergelijk verering, heeft zij deze krachtig verdedigd en de theologische fundamenten toegelicht, evenals het verband ervan met de geloofsleer. Zij heeft de cultische praktijk zowel in de liturgische als in de volkse uitingen geregeld en de exemplarische waarde onderstreept van het getuigenis van deze vermaarde mannelijke en vrouwelijke leerlingen van de Heer, waar het een echt christelijk leven betreft.

De constitutie 2e Vaticaans Concilie - Constitutie
Sacrosanctum Concilium
Over de heilige liturgie
(4 december 1963) illustreert in het hoofdstuk dat gewijd is aan het liturgische jaar, op de doeltreffende wijze het kerkelijk feit en de betekenis van de verering van heiligen en zaligen: 'Ín de jaarkring heeft de Kerk verder ingevoegd de gedachtenisviering van martelaren en andere heiligen, die door de rijk geschakeerde genade van God tot volmaaktheid zijn gebracht, het eeuwig heil reeds hebben bereikt en nu in de hemel God een volmaakt loflied toezingen en voor ons ten beste spreken. Bij de vieringen van de geboorte van de heiligen voor de hemel verkondigt zijn immers het Paasmysterie in de heiligen, die met Christus hebben geleden en met Hem zijn verheerlijkt. Zij houdt aan de gelovigen hun voorbeelden voor ogen waardoor allen door Christus tot de Vader geleid worden, en zij verkrijgt door hun verdiensten de weldaden van God’. 2e Vaticaans Concilie, Constitutie, Over de heilige liturgie, Sacrosanctum Concilium (4 dec 1963), 104

Een juist begrip van de leer van de Kerk over de heiligen is alleen maar mogelijk binnen het ruimere kader van de betreffende geloofsartikelen:

• - de ’ene, heilige, katholieke en apostolische Kerk’, 1e Concilie van Constantinopel, Credo van Nicea - Constantinopel (31 juli 381) dat wil zeggen heilig door de tegenwoordigheid van ’Jezus Christus, die met de Vader en de Heilige Geest ‘de enige heilige’ genoemd wordt, H. Paus Johannes Paulus II, Apostolische Constitutie, Normen voor zalig- en heiligverklaringsprocessen, Divinus Perfectionis Magister (25 jan 1983) door het onophoudelijk werken van de Geest van heiligheid, Vgl. 2e Vaticaans Concilie, Constitutie, Over de Kerk, Lumen Gentium (21 nov 1964), 4 omdat zij begiftigd is met middelen van heiliging. De Kerk is dus, ook al bevat zij in haar schoot zondaars, ‘reeds op aarde getooid met ware heiligheid, ook al is deze onvolmaakt’; Vgl. 2e Vaticaans Concilie, Constitutie, Over de Kerk, Lumen Gentium (21 nov 1964), 48 zij is het ‘heilig volk van God’, Vgl. 2e Vaticaans Concilie, Constitutie, Over de Kerk, Lumen Gentium (21 nov 1964), 48 waarvan de leden naar het getuigenis van de Schriften ‘heilig’ genoemd worden. Vgl. Hand. 9, 13 Vgl. 1 Kor. 6, 1 Vgl. 1 Kor. 16, 1
• - de ’gemeenschap van de heiligen’, Nicetas van Remesiana, Credo (1 jan 414) waardoor zowel de hemelse Kerk als de Kerk die wacht op de uiteindelijke loutering ‘in de toestand die vagevuur genoemd wordt’, Catechismus-Compendium, Catechismus van de Katholieke Kerk (15 aug 1997), 1472 als ook de Kerk die op aarde op pelgrimstocht is, ‘in de gemeenschap van dezelfde liefde tot God en de naaste’ 2e Vaticaans Concilie, Constitutie, Over de Kerk, Lumen Gentium (21 nov 1964), 49 met elkaar in verbinding staan; immers, allen die van Christus zijn, vormen één enige Kerk en zijn in Hem verenigd, omdat zij zijn Geest hebben.
• - de leer van de ene middelaarschap van Christus Vgl. 1 Tim. 2, 5 , die echter andere onderschikte vormen van middelaarschap niet uitsluit welke uitgeoefend worden binnen het allesomvattende middelaarschap van Christus. 2e Vaticaans Concilie, Constitutie, Over de Kerk, Lumen Gentium (21 nov 1964), 49

De leer van de Kerk en haar liturgie houden de heiligen en zaligen, die reeds ’de ene en drie-ene God aanschouwen’, Concilie van Florence, Bul, Sessio VI - 6e Zitting: Over de eenheid met de Grieken, Laetentur caeli - Decretum pro Graecis (6 juli 1439), 6. DH 1305 voor als:

• historische getuigen van de universele roeping tot heiligheid; als een voortreffelijke vrucht van de verlossing van Christus, zijn zij er een blijk en een bewijs van dat God in alle tijden en bij alle volken in de meest uiteenlopende sociaal-culturele omstandigheden en in verschillende levensstaten zijn kinderen roept om te komen tot de volmaaktheid van Christus Vgl. Ef. 4, 13 Vgl. Kol. 1, 28 ;
• uitmuntende leerlingen van de Heer en derhalve voorbeelden van evangelisch leven; Congregatie voor de Eredienst en de Sacramenten, Editio typica tertio emendata 2002/2008, Missale Romanum (6 okt 2008). Die I nov.Omnium Sancrorum sollemnitas, Praefatio - Prefatie van Allerheiligen in de heilig – en zaligverklaringsprocessen erkent de Kerk de heldhaftigheid van hun deugden en houdt ons hen derhalve ter navolging voor;
• burgers van het hemels Jeruzalem, die zonder einde Gods heerlijkheid en barmhartigheid bezingen; in hen is immers reeds de overgang van Pasen uit deze wereld naar de Vader tot stand gekomen;
• voorsprekers en vrienden van de gelovigen, die op aarde nog op pelgrimstocht zijn, omdat de heiligen, ook al zijn zij ondergedompeld in Gods zaligheid, de noden van hun broeders en zusters kennen en hun toch met gebed en bescherming begeleiden;
• schutspatronen van de lokale Kerken, waarvan zij vaak de stichters waren (vgl. de heilige Eusebius van Vercelli) of vermaarde herders (de heilige Ambrosius van Milaan); schutspatronen van naties: apostelen van de bekering ervan tot het christelijk geloof ( de heilige Thomas en Bartholomeüs voor India) of uitdrukking van de nationale identiteit ervan (de heilige Patrick van Ierland); patronen van corporaties en beroepen (de heilige Homobonus voor de kleermakers); patronen in bijzondere omstandigheden
• in het uur van de bevalling (de heilige Anna, de heilige Raymundus Nonatus), van de dood (de heilige Jozef) En om een bijzondere genade te verkrijgen (de heilige Lucia voor het behoud van het gezichtsvermogen) enz.

Dit alles belijdt de Kerk, wanneer zij vol dankbaarheid uitroept: ’In hun leven schenkt Gij ons een voorbeeld, in hun gemeenschap een band en in hun voorspraak een steun’. Congregatie voor de Eredienst en de Sacramenten, Editio typica tertio emendata 2002/2008, Missale Romanum (6 okt 2008). Die I nov.Omnium Sancrorum sollemnitas, Praefatio I de Sanctis - Prefatie 1 van de heiligen

Tenslotte moet er opnieuw op gewezen worden dat het uiteindelijk doel van de verering van de heiligen de verheerlijking van God is en de heiliging van de mens door een leven dat volledig overeenkomt met de goddelijke wil, alsook het navolgen van de deugden van hen die uitmuntende leerlingen van de Heer zijn geweest.

Daarom zal men bij de catechese en bij andere ogenblikken van het overdragen van de leer de gelovigen moeten leren dat onze relatie met de heiligen gezien moet worden in het licht van het geloof, en dat zij ’de latreutische eredienst die wij door Christus in de Geest aan de Vader brengen’, niet mag verduisteren, ‘maar deze integendeel aanzienlijk verrijkt’, dat ’de echte heiligenverering niet zozeer gelegen is in de vermenigvuldiging van de uitwendige praktijken, als wel veeleer in de meer werkzame toeleg van onze liefde’, die vertaald wordt in een inzet van christelijk leven’.2e Vaticaans Concilie, Constitutie, Over de Kerk, Lumen Gentium (21 nov 1964), 51