Met elkaar verbonden in Gods heilsplan Vgl. Lc. 2, 34-35 , worden de gekruisigde Christus en de Maagd van smarten ook met elkaar verbonden in de liturgie en in de volksvroomheid.

Zoals Christus de ’man van smarten’ (Jes. 53, 3) is, door wie het God behaagde ’het heelal met zich te verzoenen [...] door het bloed aan het kruis vergoten, om alles in de hemelen en op de aarde te verzoenen’ (Kol. 1, 20), zo is Maria de ’vrouw van smarten’, van wie God wilde dat zij met haar Zoon verboden was en deelgenoot was van zijn lijden (socia passionis).

Vanaf de dagen van de jeugd van Christus stond het leven van de Maagd in het teken van het Zwaard, betrokken als zij was bij de afwijzing die haar Zoon betrof. Vgl. Lc. 2, 35 Toch heeft de godsvrucht van het Christenvolk in het smartelijk leven van de Moeder de zeven, belangrijkste episoden gevonden, en onderscheiden als de ’zeven smarten van de heilige Maagd Maria.

Zo is er naar het Voorbeeld van de kruisweg de oefening van de godsvrucht van de Via Matris dolorosae of eenvoudigweg de Via Matris ontstaan, eveneens door de Apostolische Stoel goedgekeurd. Paus Leo XIII, Apostolische Brief, Deiparae perdolentis (1 jan 1884). in Leonis XIII Pontificis Maximi Acta, III, Typographia Vaticana, Romae 1884, pp. 220-222 Aanzetten tot de Via Matris kan men reeds vinden vanaf de zestiende eeuw, maar in haar huidige vorm gaat zij niet verder terug dan de negentiende eeuw. De grondgedachten hierbij is dat men het hele leven van de Maagd beschouwt als een tocht van geloof en smart, vanaf de profetische aankondiging van Simeon Vgl. Lc. 2, 34-35 tot de dood en de begrafenis van de Zoon. Deze wordt precies onderverdeeld in zeven ’staties’, overeenkomend met de ’zeven smarten’ van de Moeder van de Heer.

De oefening van godsvrucht van de Via Matris past goed bij de andere thema’s die eigen zijn aan het traject van de Veertigdagentijd. Omdat immers de smart van de Maagd veroorzaakt wordt door de afwijzing van Christus door de mensen, verwijst de Via Matris voortdurend en noodzakelijkerwijs naar het mysterie van Christus als lijdende dienaar van de Heer Vgl. Jes. 52, 13-53, 12 , afgewezen door zijn volk. Vgl. Joh. 1, 11 Vgl. Lc. 2, 1-7 Vgl. Lc. 2, 34-35 Vgl. Lc. 4, 28-29 Vgl. Mt. 26, 47-56 Vgl. Hand. 12, 1-5 En zij verwijst ook nog naar het mysterie van de Kerk: de staties van de Via Matris zijn etappes van de tocht van geloof en smart waarin de Maagd de Kerk is voorgegaan en die deze laatste zal moeten afleggen tot aan het einde der eeuwen.

De Via Matris heeft als hoogste uiting de ’Pietà’, een onuitputtelijk thema in de christelijke kunst vanaf de Middeleeuwen.