FIDES ET RATIOOver de verhouding van Geloof en Rede
(Soort document: H. Paus Johannes Paulus II - Encycliek)
H. Paus Johannes Paulus II -
14 september 1998
Eclecticisme is een methodische dwaling, maar kan ook opvattingen in zich bergen die typisch zijn voor het
historicisme.Om een doctrine uit het verleden juist te verstaan is het nodig die te plaatsen in zijn eigen historische en culturele context. De grondstelling van het historicisme luidt daarentegen dat de waarheid van een filosofie bepaald wordt op basis van haar geschiktheid voor een bepaalde periode en een bepaald historisch doel. Daarom wordt, tenminste impliciet, de blijvende waarde van het ware ontkend. Wat waar was in een bepaalde periode, beweren historici, is misschien niet waar in een andere. Zo wordt voor hen de geschiedenis van het denken weinig meer dan een archeologische vindplaats, nuttig om opvattingen van vroeger te illustreren, maar voor het grootste deel achterhaald en zonder betekenis voor het heden. Men mag daarentegen niet vergeten dat, zelfs wanneer een formulering in zekere zin gebonden is aan tijd en cultuur, de waarheid of de valsheid ervan in elk geval kan worden vastgesteld en als zodanig geëvalueerd, ondanks de afstand in tijd en ruimte. In het theologisch denken dient het historicisme zich meestal aan onder het mom van 'moderniteit'. Omwille van de terechte zorg, het theologisch betoog actueel en voor de tijdgenoten verstaanbaar te maken, bedient men zich alleen van de meest recente filosofische uitspraken en het meest recente filosofisch taalgebruik, en gaat daarbij voorbij aan de kritische bezwaren die in het licht van de traditie misschien daartegen ingebracht zouden moeten worden. Omdat deze vorm van moderniteit actualiteit met waarheid verwart, toont het zich niet bij machte te voldoen aan de eisen van de waarheid waaraan de theologie moet gehoorzamen.

© 1998 - Stg. RK Voorlichting, Oegstgeest