• Database vol kerkelijke documenten
  • Geloofsverdieping
  • Volledig in het Nederlands
  • Beheerd door vrijwilligers

Zoeken in kerkelijke documenten en berichten

x
Een andere belangrijke positie neemt de wijsbegeerte in, wanneer de theologie zelf haar hulp inroept. Theologie heeft immers altijd de bijdrage van de wijsbegeerte nodig gehad, ook nu. Als een werk van de kritische rede in het licht van het geloof veronderstelt en vereist de theologie bij al haar onderzoek een verstand dat gevormd en onderwezen is om met begrippen en argumenten te werken. Bovendien heeft de theologie de filosofie nodig als gesprekspartner, om de begrijpbaarheid en de universele waarheid van haar aanspraken te bevestigen. Het was niet toevallig dat de Kerkvaders en de middeleeuwse theologen niet-christelijke filosofieën overnamen. Dit historische feit bevestigt de waarde van de autonomie van de wijsbegeerte die bewaard blijft als de theologie haar hulp inroept; maar het laat ook zien welke diepe veranderingen de wijsbegeerte zelf moet ondergaan.

Het was om haar onmisbare en edele bijdrage dat de wijsbegeerte vanaf de patristische periode ancilla theologiae genoemd werd. Deze titel bedoelde niet een slaafse onderwerping van de filosofie aan te geven of een puur functionele rol ten opzichte van de theologie. Hij werd eerder gebruikt in de zin waarmee Aristoteles over de experimentele wetenschappen had gesproken als "dienaressen" van de "prima philosophia". De term kan tegenwoordig bezwaarlijk gebruikt worden, gegeven het beginsel van de autonomie waarnaar we verwezen hebben, maar hij heeft door de geschiedenis heen de noodzaak laten zien van de verbinding tussen de twee wetenschappen en de onmogelijkheid van hun scheiding.

Zouden theologen de hulp van de wijsbegeerte weigeren, dan zouden ze het risico lopen, onbewust filosofie te bedrijven en zich op te sluiten in denkstructuren die ongeschikt zijn voor het begrijpen van het geloof. Als de filosoof van zijn kant elk contact met de theologie zou uitsluiten dan zou hij verplicht zijn zelfstandig de inhoud van het geloof meester te worden, zoals dat bij enkele moderne filosofen het geval is. Zowel in het ene als in het andere geval zou het gevaar van een vernietiging van de grondbeginselen van de autonomie zich voordoen, die elke wetenschap terecht gegarandeerd wil zien.

Wanneer de filosofie deze positie inneemt komt zij, net als de theologie, meer rechtstreeks onder het leergezag en zijn toetsing, vanwege de implicaties die zij heeft voor het begrip van de openbaring, zoals ik al heb uitgelegd. Want uit de geloofswaarheden komen bepaalde postulaten voort, die de wijsbegeerte moet respecteren zodra zij met de theologie in verbinding treedt.

Document

Naam: FIDES ET RATIO
Over de verhouding van Geloof en Rede
Soort: H. Paus Johannes Paulus II - Encycliek
Auteur: H. Paus Johannes Paulus II
Datum: 14 september 1998
Copyrights: © 1998 - Stg. RK Voorlichting, Oegstgeest
Bewerkt: 13 juli 2021

Opties

Internetadres
Print deze pagina
Dit document bestellen
Startpagina van dit document
Inhoudsopgave van dit document
Referenties naar dit document
Referenties vanuit dit document
RK Documenten wordt mogelijk gemaakt door donaties van gebruikers.
© 1999 - 2025, Stg. InterKerk, Schiedam, test