Zoeken in kerkelijke documenten en berichten

Het vijfde gebod verbiedt de opzettelijke vernietiging van het menselijk leven. Omwille van de rampen en de ongerechtigheden die elke oorlog met zich meebrengt, vraagt de kerk met aandrang aan iedereen te bidden en zich in te zetten, opdat God in zijn goedheid ons moge bevrijden van de oude slavernij van de oorlog. Vgl. 2e Vaticaans Concilie, Constitutie, Over de Kerk in de wereld van deze tijd, Gaudium et Spes (7 dec 1965), 81. § 4

Alle burgers en alle bestuurders moeten zich inspannen om oorlogen te vermijden. Maar "zolang het oorlogsgevaar nog zal bestaan en er nog geen internationale autoriteit is met eigen competentie en passende uitrusting, zal men de regeringen het recht niet kunnen ontzeggen om zich wettig te verdedigen, indien alle mogelijkheden van vreedzame onderhandelingen zijn uitgeput". 2e Vaticaans Concilie, Constitutie, Over de Kerk in de wereld van deze tijd, Gaudium et Spes (7 dec 1965), 79. § 4

De strenge voorwaarden om tot wettige zelfverdediging door de militaire macht te kunnen overgaan, moeten nauwgezet in acht genomen worden. De zwaarwichtigheid van een dergelijke beslissing brengt mee, dat ze aan strenge voorwaarden van morele toelaatbaarheid gebonden is. Gelijktijdig zijn vereist:
- dat de schade die door de aanvaller aan het volk of de volkerengemeenschap wordt toegebracht van blijvende aard is, dat ze belangrijk is en met zekerheid vaststaat;
- dat alle andere middelen om de schade een halt toe te roepen onuitvoerbaar of ondoeltreffend gebleken zijn;
- dat er een serieus vooruitzicht is op een gunstig resultaat;
- dat het gebruik van wapengeweld geen grotere kwalen en meer wanorde teweegbrengt dan het kwaad dat men wil uitschakelen. De vernietigende kracht van de moderne wapens moet zeer zwaar wegen bij de beoordeling van deze laatste voorwaarde.

Dit zijn de traditionele elementen die opgesomd worden in de leer over de zogenaamde "rechtvaardige oorlog".

De beoordeling van deze voorwaarden voor morele gewettigdheid komt toe aan het prudente oordeel van hen, die voor het algemeen welzijn verantwoordelijk zijn.

In het voorkomend geval heeft de overheid het recht en de plicht aan de burgers de verplichtingen op te leggen die nodig zijn voor de nationale verdediging. Wie zich als militairen ten dienste stellen van het vaderland, zijn dienaren van de veiligheid en de vrijheid der volkeren. Als zij hun taak plichtsgetrouw vervullen, leveren zij werkelijk een bijdrage tot het welzijn van de natie en de handhaving van de vrede. Vgl. 2e Vaticaans Concilie, Constitutie, Over de Kerk in de wereld van deze tijd, Gaudium et Spes (7 dec 1965), 79. § 5

De overheid moet een billijke regeling treffen voor hen die vanwege gewetensbezwaren het gebruik van wapenen weigeren. Zij moeten niettemin een andere vorm van dienst aan de menselijke samenleving op zich nemen. Vgl. 2e Vaticaans Concilie, Constitutie, Over de Kerk in de wereld van deze tijd, Gaudium et Spes (7 dec 1965), 79. § 3

Zowel de Kerk als de menselijke rede verklaren dat de morele wet blijft gelden gedurende de gewapende conflicten. "Het pure feit dat de oorlog ongelukkigerwijze is uitgebroken, betekent niet dat tussen de strijdende partijen plotseling alles geoorloofd is". 2e Vaticaans Concilie, Constitutie, Over de Kerk in de wereld van deze tijd, Gaudium et Spes (7 dec 1965), 79. § 4

Niet-strijdende burgers, gewonde soldaten en krijgsgevangenen moeten met respect en menselijkheid behandeld worden. Zowel de handelingen die duidelijk in strijd zijn met het volkerenrecht en zijn universele beginselen als de bevelen die deze handelingen zouden opleggen, zijn misdaden. Blinde gehoorzaamheid is geen voldoende excuus voor hen die zich eraan onderwerpen. Uitmoording van een volk, van een natie of van een etnische minderheid moet als een doodzonde veroordeeld worden. Men is moreel verplicht, zich te verzetten tegen bevelen die een genocide opleggen.

"Elke oorlogshandeling die zonder onderscheid is gericht op de verwoesting van hele steden of grote gebieden met hun inwoners, is een misdaad jegens God en de mens zelf, die met kracht en zonder aarzelen veroordeeld dient te worden". 2e Vaticaans Concilie, Constitutie, Over de Kerk in de wereld van deze tijd, Gaudium et Spes (7 dec 1965), 80. § 4 Een gevaar van de moderne oorlog is dat men aan degenen die technisch ontwikkelde wapens bezitten - vooral atoomwapens, biologische of chemische wapens - de gelegenheid geeft dergelijke misdaden te begaan.

De opeenhoping van wapens lijkt voor velen een paradoxaal middel om eventuele vijanden af te schrikken. Ze zien er het meest werkzame middel in om de vrede tussen de volkeren te verzekeren. Maar dit middel ter afschrikking vraagt om een ernstig moreel voorbehoud. De bewapeningswedloop waarborgt de vrede niet. In plaats van de oorzaken van de oorlog weg te nemen, loopt men het gevaar die nog te vergroten. Het verkwisten van onmetelijke rijkdommen, die nodig zijn voor het vervaardigen van steeds maar nieuwe wapens, belemmert de hulp aan noodlijdende bevolkingen; Vgl. H. Paus Paulus VI, Encycliek, Over de ontwikkeling van de volken, Populorum Progressio (26 mrt 1967), 53 het staat de ontwikkeling van de volkeren in de weg. De overbewapening vermenigvuldigt de oorzaken voor een conflict en verhoogt het gevaar dat een oorlog zich uitbreidt.

De wapenproductie en de wapenhandel raken het algemeen welzijn van de volkeren en van de internationale gemeenschap. Daarom heeft de publieke overheid het recht en de plicht ze aan regels te binden. De jacht op persoonlijk of collectief gewin op korte termijn kan geen rechtvaardiging inhouden voor de activiteit van ondernemingen, die het geweld en de conflicten tussen de volkeren aanwakkeren en de internationale rechtsorde in gevaar brengen.