VATICAANSTAD (RKnieuws.net) - Deze week ging in Vaticaanstad de tweede Bijzondere Bisschoppensynode over Afrika van start. Het thema van de synode luidt: “De Kerk in Afrika in dienst van de verzoening, de rechtvaardigheid en de vrede”.
Drie weken lang bespreken 228 kardinalen en bisschoppen, 29 deskundigen, 49 waarnemers en 6 vertegenwoordigers van andere christelijke Kerken de sociale en economische problemen van het continent. Welke rol kan de RK Kerk, die in Afrika het snelst groeit, spelen bij de oplossing?
Sant’Egidio en Afrika
Een van de bewegingen in de katholieke Kerk, die al lang bijzondere banden met Afrika heeft, is de Sant’Egidio-gemeenschap. Zij is verspreid in meer dan 70 landen in de wereld en heeft 50.000 leden. ‘Sant’Egidio’ had een beslissende invloed bij de beëindiging van de oorlog in Mozambique en speelt een belangrijke rol bij de bestrijding van aids in Afrika.
Actuele ontwikkelingen
Maandag jl. schreef Andrea Riccardi, die in 1968 als 18- jarige student de beweging stichtte, ter gelegenheid van de opening van de Synode een artikel in de Italiaanse krant ‘Corriere della Sera’. Omdat ‘Sant’Egidio’ de afgelopen jaren zo’n belangrijke rol speelt bij de actuele ontwikkelingen in Afrika wil RKnieuws.net u de bijdrage van Andrea Riccardi niet onthouden. De vertaling is van Jos Vanachter.(jm)
De Afrikaanse Synode is begonnen. Na de reis van Benedictus XVI naar Kameroen en Angola in maart van dit jaar denkt de Kerk na over de algemene toestand van het zieke continent. Het katholicisme heeft hier trouwens een indrukwekkende groei gekend in de 20e eeuw. Het aantal katholieken steeg van minder dan 2 miljoen in 1900, naar meer dan 160 miljoen vandaag.
Het tijdperk van de kolonisering was een intens missioneringverhaal, maar de Kerk kwam er in het spoor van de koloniale machten op het continent nauwelijks aan te pas. In het begin van de jaren vijftig begon ze te ‘afrikaniseren’ en nam een Afrikaans gezicht aan. Ze kende ernstige moeilijkheden en vervolgingen, maar niet alleen voor de katholieken. De orthodoxe patriarch van Ethiopië, Paulos, (die op de synode uitgenodigd is) kende de harde vervolging van dictator Menghistu die hem in de gevangenis deed belanden en veel religieuzen vermoordde.
In de jaren negentig speelde de Kerk in Afrika een centrale rol bij de overgang van dictatuur naar democratie. Belangrijke katholieken namen de plaats in van de dictators bij het begin van de onafhankelijkheid. Neem de Senegalese leider Senghor (een van de weinige bestuurders die spontaan afstand deed van zijn macht) of president Nyerere in Tanzania. En tegenwoordig? Het katholicisme verkeert in een staat van overgang, maar blijft een van de grote menselijke krachten in Afrika. Maar hoe?
De Kerk wordt uitgedaagd door de vitaliteit van de islam, die vaak radicaal is. Maar ze moet ook rekening houden met een alternatieve christelijke boodschap: de vrije Kerken, de sekten, die een ‘heet’ sentimenteel christendom voorstaan, met de klemtoon op ‘wonderen’. Paus Benedictus XVI sprak over de risico’s van “religieus fundamentalisme, vermengd met politieke en economische belangen”. “Groepen met verschillende religieuze banden verspreiden zich over het Afrikaanse continent. Zij doen dit in naam van God en zij prediken en beoefenen niet de liefde en het respect voor de vrijheid, maar onverdraagzaamheid en geweld”, zei de Paus gisteren.
De Kerk voelt dat het aantal ouder wordende westerse missionarissen steeds meer terugloopt. In Afrika zitten de katholieke Kerken altijd vol, maar in bepaalde landen neemt het katholicisme een minder centrale plaats in dan ooit tevoren en wordt meer en meer geconfronteerd met een religieus en cultureel pluralisme. Deze problemen zijn bekend bij Paus Benedictus XVI, die in dit ‘Jaar van de Priester’ aandachtig kijkt naar de 34.000 Afrikaanse priesters. Afrika heeft jonge, dappere en edelmoedige priesters, maar soms worden ze bekoord door het uitoefenen van een klerikale ‘macht’. Men mag niet generaliseren, maar de stijl van de macht, typisch voor de Afrikaanse samenleving, kan ook bisschoppen en priesters besmetten. Deze situatie heeft ook invloed op de katholieke leken.
De ‘grote katholieke leken’ (Nyerere en Senghor) zijn verdwenen. De leken (en de vrouwelijke religieuzen), die bepalend zijn voor het leven van de Kerk, worden in Afrika nu vaak alleen gezien als medewerkers van de priesters. Vaak zijn katholieken niet meer aanwezig in de leidende klassen. Kan de Afrikaanse bisschoppensynode vitaliteit geven aan de Kerk op dit continent in al zijn geledingen? Paus Ratzinger heeft geen structurele aanpassingen voorgesteld, maar de “hoogste maat van christelijk leven”, wat “heiligheid” betekent.
De Afrikaanse bisschoppen worden op dit moment geconfronteerd met oorlogen, ziekte en armoede op dit continent. Maar Afrika is niet volledig ‘donker’. Ondanks de crisis keert het terug naar het centrum van de globale belangstelling. Dat ziet men bijvoorbeeld terug in de politiek van China. Tijdens een recente conferentie, georganiseerd door de stichting van de Bank van Sicilië, werd Afrika voorgesteld als een buitenkans voor de Europese handel. Op dit ogenblik kennen 33 Afrikaanse landen een economische groei.
Er groeit een jonge generatie op, die klaar staat om de kansen van de globalisering te pakken, met een heel andere culturele horizon dan de traditionele. Als we spreken over de Afrikaanse cultuur is het belangrijk voorzichtig te zijn, omdat een discussie over de ‘Afrikaanse authenticiteit’ het gevaar loopt ideologisch voorbijgestreefd te zijn. De Afrikaanse cultuur is tegenwoordig veel moderner dan de etnische en traditionele beelden, gebaseerd op folklore, doen vermoeden of ze nu komen van Europeanen of van Afrikanen. Een goed begrip van Afrika zal veel verfijnder moeten worden dan het pijnlijke en vereenvoudigde beeld uit de tijd van de dictaturen. De samenleving, die erg complex is geworden, is niet langer van nature religieus, zoals zo vaak wordt gezegd.
Ook al zweven grote groepen mensen nog tussen het verleden en de toekomst, toch hebben veel Afrikanen een enorme stap voorwaarts gezet. We zien dat de dingen in Afrika heel snel veranderen. De katholieke bisschoppen zouden er beter aan doen om naar díe realiteit te kijken en niet te vertrouwen op de stereotiepen waarin veel van hun gelovigen nog leven. De Paus gaf een voorbeeld toen hij uitvoerig sprak over de aantrekkelijkheid van een ‘praktisch materialisme’. Ellende, oorlog en ziekte zullen in Afrika voorlopig blijven bestaan. De bestrijding van Aids vereist veel geld en Afrika kan dat niet alleen doen. Het heeft behoefte aan hulp, investeringen en moet opgenomen worden in het ‘globale’ netwerk.
Afrika heeft op allerlei terreinen ook veel te bieden. Afrika is niet langer de bedelaar van de wereld. Het is curieus dat juist in het jaar van de economische crisis, de RK Kerk Afrika in het centrum van de belangstelling plaatst. “Afrika vertegenwoordigt een immense spirituele long voor de mensheid, die in een crisis van geloof en hoop blijkt te verkeren”, zei de Paus. Maar die long kan ziek worden. De katholieke bisschoppen van Afrika mogen dit grote spirituele erfdeel niet enkel beheren. Zij zullen dieper moeten gaan en het risicovolle pad van de toekomst bewandelen.
Andrea Riccardi
Bron: rknieuws.net
Publicatiedatum: 9 oktober 2009
Laatst bewerkt: 5 juli 2020
