In den tijd, waarin de encycliek Paus Leo XIII - Encycliek
Immortale Dei
Het onvergankelijk werk van den barmhartigen God - Over de christelijke staatsinrichting
(1 november 1885) verscheen, was in geheel die katholieke wereld meer of minder heftig de strijd aan den gang omtrent de houding, die de katholieken hadden aan te nemen tegenover de zg. moderne vrijheden. In Frankrijk vooral veroorzaakte de vraag, hoe de katholieken moesten staan tegenover den daar nu eenmaal gevestigden republikeinschen regeeringsvorm, groote verdeeldheid in het katholieke kamp. Sinds zijn troonsbestijging had paus Leo XIII niet opgehouden door zijn nuntii in Frankrijk, door zijn brieven en speciaal door de encycliek Paus Leo XIII - Encycliek
Nobilissima Gallorum Gens
Over religieuze kwesties in Frankrijk (8 februari 1884) van 8 Februari 1884 de politiek van eensgezindheid onder de katholieken ten opzichte van het gevestigde regime en van verzoening te benadrukken.
Op 19 November 1885 legde Leo XIII hetgeen de pausen Gregorius XVI en Pius IX reeds herhaaldelijk hadden gedaan de katholieke leer omtrent de wederzijdsche rechten en plichten van de Kerk en van den staat en omtrent de moderne vrijheden nog eens vast in de encycliek Paus Leo XIII - Encycliek
Immortale Dei
Het onvergankelijk werk van den barmhartigen God - Over de christelijke staatsinrichting
(1 november 1885). Hij ging hierbij echter verder dan zijn voorgangers en gaf ook duidelijk de gedragslijn aan, die de katholieken te volgen hebben, waar feitelijk het gezag wordt uitgeoefend door een regeering, die steunt op de moderne liberale beginselen. ,,Over het algemeen zou het even verkeerd zijn, zich van iedere deelname aan het politieke leven te onthouden, als geen belangstelling te hebben voor het algemeen belang en daartoe niets hij te dragen.... Immers, zij (de katholieken) nemen (aan het politieke leven) niet deel, en mogen dat ook niet doen, om daardoor hun instemming te betuigen met hetgeen in de moderne staatkundige systemen niet in overeenstemming is met de zedenwet, maar om deze systemen, voor zoover het mogelijk is, aan het echte en ware algemeen belang dienstbaar te maken." ,,«Over het algemeen» zeggen wij, omdat wij deze voorschriften geven voor alle volken. Overigens kan het in bepaalde omstandigheden voorkomen, dat het om zeer gewichtige en gerechtvaardigde redenen volstrekt niet dienstig is aan het politiek leven deel te nemen of openbare ambten te bekleeden." Paus Leo XIII, Encycliek, Het onvergankelijk werk van den barmhartigen God - Over de christelijke staatsinrichting, Immortale Dei (1 nov 1885), 71 Hierbij, zinspeelt de paus wel bijzonder op de gedragslijn, die aan de katholieken in Italië was voorgeschreven: een volkomen zich onthouden van iedere samenwerking met de regeering. Daarin mocht niet gezien worden een inconsequentie in de toepassing van het principe, maar het vond zijn oorzaak in geheel andere omstandigheden en in een reden, die gewichtiger was, dan het belang van het eigen land, nl. het belang van geheel de katholieke wereld, gelijk paus Leo herhaaldelijk uiteenzette tegenover degenen, die hem van dit verschil in houding een verwijt maakten. Een verschil, dat ook in andere omstandigheden noodzakelijk kan zijn. Vandaar, dat Leo XIII ook in deze encycliek onder de plichten, die de katholieken vóór alles te vervullen hebben, deze aanstipt: onderlinge eendracht, door de leiding van den H. Stoel en der bisschoppen te volgen. "Eén en voor alle gevallen geldende gedragslijn.... aan te geven is niet wel mogelijk, omdat het noodzakelijk is, dat zij aangepast is aan de omstandigheden van plaats en tijd, en deze geheel verschillend zijn. Toch moet men vóór alles de eensgezindheid bewaren en streven naar gelijkheid van handelen. Beide zal men het best bereiken, als ieder de voorschriften van den H. Stoel als zijn levenswet beschouwt en als men gehoorzaamt aan de bisschoppen, die "de Heilige Geest heeft aangesteld om Gods Kerk te besturen." Paus Leo XIII, Encycliek, Het onvergankelijk werk van den barmhartigen God - Over de christelijke staatsinrichting, Immortale Dei (1 nov 1885), 75
Voor den inhoud van deze encycliek wordt verwezen naar het uitvoerig overzicht, dat aan de vertaling voorafgaat.
De Latijnsche tekst is bijgevoegd volgens de uitgave van Desclée: Sanctissimi Domini Nostri Leonis Papae XIII allocutiones, constitutiones, aliaaue acta praecipua. Vol. II p. 146 seqq.
Bron: Ecclesia Docens
Publicatiedatum: 1 november 1885
Laatst bewerkt: 24 februari 2021
