(fortesinfide.nl) - Onderstaand stukje werd ontvangen van een priester uit het bisdom Den Bosch. De priester stelt iets aan de orde wat meerdere priesters en gelovigen voelen bij het besluit van de bisschop om kerken voor de vaccinatie open te stellen.
In het negende woord van bemoediging van 22 februari schrijft de bisschop over de kerken als plaatsen van genezing. Het klinkt heel mooi. De Kerk die in navolging van Christus als medicus een veldhospitaal wil zijn om een plek te zijn waar mensen fysiek of moreel tot genezing komen. Vandaar dat de bisschop ruimhartig de pastoors van ons bisdom de ruimte geeft om hun kerkgebouwen ter beschikking te stellen voor uitgebreide vaccinatie van de bevolking. De primaire betekenis van het kerkgebouw als huis van liturgie erkennend hoeft deze sacrale functie van het kerkgebouw volgens hem niet in tegenstelling te staan tegen het profane gebruik voor vaccinatie. De pastoors kunnen immers in overleg met artsen geschikte tijden vaststellen zodat men liturgie kan blijven vieren.
Kerkrechtelijk gezien valt hier vrij weinig tegenin te brengen. Wetboek
Codex Iuris Canonici
Codex van het Canonieke recht
(25 januari 1983) begint veelbelovend door te zeggen dat in een gewijde plaats alleen datgene mag worden toegelaten wat dienstig is voor de uitoefening of de bevordering van de eredienst, de vroomheid en de godsdienst. Wat niet in overeenstemming is met de heiligheid van de plaats is verboden. Het wetboek geeft echter geen nadere uitleg over wat niet in overeenstemming is met de heiligheid van de plaats. Bovendien vervolgt de canon door te zeggen dat de Ordinaris ook in afzonderlijke gevallen een ander gebruik kan toestaan dat niet strijdig is met de heiligheid van de plaats. Kortom de Ordinaris is bevoegd een uitzondering te maken op het sacrale gebruik van een kerk zolang het profane gebruik niet direct in tegenspraak is met de heiligheid van de plaats. Je zou dus kunnen zeggen dat de bisschop volledig in zijn recht staat om toestemming te geven dat de kerken worden opengesteld ter vaccinatie.
Is vaccinatie echter in overeenstemming of in tegenspraak met de heilige plaats? Is het oordeel van de bisschop bepalend en is daarmee de kous af? Moet de rest van het godsvolk eventuele andere meningen en gevoelens opzijzetten? Is het kerkgebouw gebruiken als vaccinatiezaal daadwerkelijk in overeenstemming met de heiligheid?
Als we kijken naar de opvatting die onze bisschop lijkt te hebben over de betekenis van het kerkgebouw kunnen we toch vraagtekens zetten achter zijn beslissing. Door te zeggen dat de primaire betekenis als huis van liturgie er niet onder hoeft te lijden omdat men afspraken kan maken lijkt hij te suggereren dat de sacraliteit slechts bestaat in de viering van de liturgie. De kerk is heilige ruimte tijdens liturgie, maar daarbuiten kan men het dus voor andere doeleinden gebruiken. Zolang je maar een goed rooster maakt en de liturgie doorgang kan vinden is de primaire “sacrale” functie gewaarborgd. De heiligheid van de plaats lijkt dus in het begrip van de bisschop niet zozeer in het stenen gebouw te liggen dat door kerkwijding als plaats geheiligd is, dat altijd een heilige ruimte is zowel binnen als buiten liturgie. Waarom het kerkgebouw dan niet verhuren voor andere caritatieve werken? Waarom, als we dan toch een veldhospitaal willen zijn, het kerkgebouw niet openstellen voor zoveel zwervende migranten die leven op onze Nederlandse straten? Waarom het kerkgebouw overdag niet ter beschikking stellen aan middelbare scholen voor examens? Misschien kunnen we de kerkgebouwen ook wel gebruiken als stemlokaal voor de verkiezingen? Er zijn opties genoeg als we de primaire betekenis van heiligheid slechts leggen in de kerk als huis voor de viering van de liturgie.
Het is echter niet in overeenstemming met wat de Kerk zegt over de werkelijke heiligheid van de plaats op grond van kerkwijding. Terribilis locus iste zegt de klassieke Introïtus; Ontzagwekkend is deze plaats. Juist in een seculiere wereld waar het sacrale uit de gehele samenleving is verwijderd staan de kerken als enige bakens van sacraliteit nog overeind. Het gebouw althans; sacrale liturgie is in de Bossche kerken nauwelijks te vinden; ook dat lijkt geen prioriteit te hebben bij onze bisschop; de handhaving van coronaregels is belangrijker dan heiligschennissen. Eucharistie mag immers geen bron van besmetting zijn, maar kennelijk wel op gruwelijke wijze worden geprofaniseerd.
Juist in een tijd van pandemie zouden de kerken midden in de samenleving een krachtig teken kunnen stellen dat de wereld oproept tot bekering en hun geestelijke genezing aanbiedt. Geestelijke genezing; het kindschap Gods, het genadeleven; het bovennatuurlijke leven. Dat is de ware kracht en de primaire zending boven de fysieke en morele genezing die de bisschop slechts noemt. De heiligheid van een kerkgebouw verstilt en overweldigt de mens met ontzag. Het is een plaats waar het altaar staat, de plaats van Godsontmoeting, de plaats waar het tabernakel staat; de Heer die midden onder ons verblijft. Het is inderdaad een plaats van genezing maar niet in de steriele seculiere betekenis die de bisschop tot uitdrukking lijkt te brengen. Voor de wereld en een groot deel van de seculiere katholieken zal het zeer sympathiek klinken. Dan zijn we weer eens positief in het nieuws. Voor de betrokken katholiek is het wederom een mes in de rug of eerder in het hart. De plaats van Godsontmoeting maakt plaats voor een plaats van genezing, maar Christus is niet langer de heelmeester.
Zie ook:
Publicatiedatum: 23 februari 2021
Laatst bewerkt: 25 februari 2021
