(Katholiek Nieuwsblad) - Paus Franciscus heeft met het afschaffen van de zogenaamde ‘tweede instantie’ de procedure van nietigverklaring van huwelijken “zeer ingrijpend” veranderd. Dat zegt mgr. Jan Hendriks, kerkjurist en hulpbisschop van Haarlem-Amsterdam.
In een telefonisch interview met KN heeft mgr. Hendriks zijn eerste indruk gegeven op het Paus Franciscus - Motu Proprio
Mitis Iudex Dominus Iesus
De Heer Jezus, barmhartige rechter - Enkele aanpassingen van het kerkelijk wetboek aangaande het huwelijksrecht
(15 augustus 2015) waarmee Paus Franciscus dinsdag het kerkelijk huwelijksrecht heeft aangepast. Hoewel de katholieke Kerk geen echtscheiding kent en het huwelijk als onontbindbaar beschouwt, kan een huwelijk ongeldig gesloten zijn. Een kerkelijke rechtbank kan na onderzoek een verklaring van nietigheid uitspreken waardoor eventueel alsnog een kerkelijk huwelijk kan worden aangegaan.
Tot het Motu Proprio 'Paus Franciscus - Motu Proprio
Mitis Iudex Dominus Iesus
De Heer Jezus, barmhartige rechter - Enkele aanpassingen van het kerkelijk wetboek aangaande het huwelijksrecht
(15 augustus 2015)' (De Milde Rechter, de Heer Jezus) dat dinsdag is gepubliceerd was een beoordeling door een tweede kerkelijke rechtbank verplicht. In sommige gevallen zelfs een derde.
In feite is de tweede instantie vanaf 8 december a.s. (wanneer het Motu Proprio van kracht wordt) “voor gewone gevallen afgeschaft”, aldus mgr. Jan Hendriks. “Nadat er uitspraak is gedaan wordt die meteen uitvoerbaar, tenzij men daartegen in beroep gaat.”
Daarnaast benadrukt de Paus de rol van de bisschop als rechter. De Paus spoort bisschoppen zelfs aan, in tegenstelling tot de instructie Dignitas Connubi uit 2005, om niet alle zaken te delegeren, maar zelf als rechter op te treden. Met name gaat het dan om een verkorte procesvorm waarin het {6048||Motu Proprio] voorziet “om de meest evidente nietigheidszaken af te sluiten”.
Volgens Hendriks gaat het bijvoorbeeld om gevallen “van een vastgestelde ernstige psychische aandoening die het huwelijk zeker ongeldig maakt.” “De bisschop kan dan zelf de nietigheid van het huwelijk vaststellen. Dat kan alleen als de man en de vrouw de nietigverklaring samen aanvragen of daarmee akkoord zijn. De nietigverklaring wordt uitgesproken op basis van een zitting.”
De Paus erkent in het Paus Franciscus - Motu Proprio
Mitis Iudex Dominus Iesus
De Heer Jezus, barmhartige rechter - Enkele aanpassingen van het kerkelijk wetboek aangaande het huwelijksrecht
(15 augustus 2015) “hoe zeer een verkorte uitspraak een risico kan vormen voor het principe van de onontbindbaarheid van het huwelijk; precies daarom heb ik gewild dat in een dergelijk proces de bisschop zelf wordt aangesteld als rechter, die door de kracht van zijn pastorale taak samen met Petrus de grootste garantie vormt voor de katholieke eenheid in het geloof en in de leer.”
Ook mgr. Hendriks uit zijn twijfels hieromtrent. Volgens hem kunnen bisschoppen gemakkelijk onder druk worden gezet snel uitspraak te doen in een blijkbaar uitgemaakte zaak en is niet iedere bisschop daartoe opgeleid.
Wel denkt hij dat een en ander de procedures enorm gaat versnellen. “Maar we moeten nog zien hoe de verschillende aspecten uit gaan pakken voor de zorgvuldigheid.”
Zie ook een nadere beschouwing van mgr. Hendriks: Nietigverklaringsprocedure huwelijken vereenvoudigd
Publicatiedatum: 8 september 2015
Laatst bewerkt: 9 september 2015
