door Prof. Dr. H. Schmidt S.J. te Rome
In dit commentaar moet men duidelijk voor ogen houden de waarschuwing van de Encycliek "Paus Pius XII - Encycliek
Mediator Dei et hominum
Over de Heilige Liturgie
(20 november 1947)":
"Het is dus nodig, eerbiedwaardige broeders, dat alle gelovigen het als hun hoogste plicht en hun hoogste waardigheid beschouwen, deel te nemen aan het eucharistisch offer, en dat niet door een lijdelijke tegenwoordigheid, nalatig en met een geest vol afdwaling en verstrooidheid, maar met zulk een toeleg en ijver, dat ze zich ten nauwste verenigen met den Hogepriester, volgens het woord van den Apostel: "Laat dezelfde gezindheid in u heersen als ook in Christus Jezus was" (Fil. 1, 2), en dat ze met Hem en door Hem dat offer opdragen en tegelijk met Hem zich toewijden" Paus Pius XII, Encycliek, Over de Heilige Liturgie, Mediator Dei et hominum (20 nov 1947). AAS 39 (1947) 552; KA 2 866, al. 79.
Dit commentaar beoogt dus op de allereerste plaats de zielzorg, gezien zowel vanuit de wetenschap als de concrete ervaring.
In ieder hoofdstuk geven wij een overzicht van de nummers der Congregatie voor de Riten
Instructio de musica sacra et sacra liturgia
Over gewijde muziek en de heilige Liturgie
(3 september 1958).
In het eerste hoofdstuk worden de aard en de goedkeuring van de Congregatie voor de Riten
Instructio de musica sacra et sacra liturgia
Over gewijde muziek en de heilige Liturgie
(3 september 1958) uitgelegd, met toevoeging van enkele noten omtrent de gewoontes en de wijze van interpreteren.
Het tweede hoofdstuk behandelt de gewijde en religieuze muziek. Er wordt gesproken over de methode van de Instructie, het wezen van de gewijde en religieuze muziek, het Gregoriaans, de volkszang, de gewijde polyfonie en de moderne gewijde muziek. In het derde hoofdstuk is sprake van het zangkoor.
Het vierde hoofdstuk behandelt het moeilijke probleem van het Latijn en de volkstaal. Er worden uiteengezet de leer van Pius XII en de bisschoppen, de normen van de Congregatie voor de Riten
Instructio de musica sacra et sacra liturgia
Over gewijde muziek en de heilige Liturgie
(3 september 1958) en aan het slot wordt een conclusie gegeven.
Het vijfde hoofdstuk behandelt de manieren, waarop de gelovigen aan de Mis kunnen deelnemen. Achtereenvolgens komen ter sprake het grondbeginsel, de leer der ervaring, de gezongen Mis, de gelezen Mis met individuele deelname der gelovigen, de gelezen Mis met gemeenschappelijke deelname der gelovigen in het Latijn of in de volkstaal, de problemen van de Canon, de commentator, televisie- en radio-uitzendingen.
Het zesde hoofdstuk is de conclusie van het commentaar.
1. Volgens de algemene leer der kanonisten is een instructie niets anders dan een verklaring of uitleg: haar leiding moet gevolgd worden maar een verplichting volgens de letter vereist zij niet. De bedoeling van de Instructies der Romeinse Congregaties heeft Benedictus XV in zijn Paus Benedictus XV - Motu Proprio
Cum iuris canonici Codicem (15 september 1917) van 15 september 1917 vastgelegd: "Wat de algemene decreten betreft, hebben de Romeinse Congregaties als gewone taak zowel de zorg, dat de voorschriften van het Wetboek
Codex Iuris Canonici (1917) (27 mei 1917) religieus worden onderhouden, als de eventuele uitgave van Instructies, welke de voorschriften van het Wetboek
Codex Iuris Canonici (1917) (27 mei 1917) verduidelijken en doeltreffender maken. Dergelijke documenten moeten daarom zo worden samengesteld, dat zij niet alleen als het ware verklaringen en aanvullingen van de canones zijn maar daarvan ook duidelijk blijk geven; om die reden verdient het alle aanbeveling de canones zelf in deze documenten te vermelden" Paus Benedictus XV, Motu Proprio, Cum iuris canonici Codicem (15 sept 1917). AAS 9 (1917) 483. Instructies zijn dus verklaringen niet van wat juridisch twijfelachtig is maar van wat in zich duidelijk is; verder beogen zij de uitvoering, welke zij doeltreffender willen maken; tenslotte geven zij ook aanvullingen. Zij kunnen echter de wet, welke zij aanvullen, niet afschaffen; zou het een of ander met de wet niet in overeenstemming gebracht kunnen worden, dan prevaleert de wet, ook als deze ouder is, boven de instructie Zo wordt b.v. de wet niet afgeschaft, volgens welke een privé kapel (oratorium privatum) geen gewijde plaats (locus sacer) is (cfr. C.I.C. can. 1154 en can. 1196), ofschoon de Instructie in nummer 11, waar zij aangeeft, hoe het woord "kerk" (ecclesia) in deze Instructie verstaan moet worden, zegt: "Tenslotte wordt onder 'kerk' (ecclesia) gewoonlijk verstaan iedere 'gewijde plaats' (locus sacer), d.w.z.: kerk in strikte zin, openbare kapel, half-openbare kapel en privé kapel (vgl. can. 1154, 1161, 1188), tenzij uit de samenhang blijkt, dat alleen kerken in strikte zin worden bedoeld". - Omdat in het decreet van de H. Ritencongregatie van 1 juni 1957, over het Tabernakel (AAS 49 (1957) 425---426) geen speciale verklaring voorkomt over de betekenis van het woord "kerk" (ecclesia) in dit decreet, betekent "kerk" slechts kerk in canonieke zin; zoals bekend is, moeten de normen voor een "kerk" krachtens can 1191 § look toegepast worden op een openbare kapel (oratorium publicum). Deze algemeen aanvaarde leer heeft ab in EphLit 72 (1958) 217 verwaarloosd: "Vocabulum ecclesia in decreto circa tabernaculum comprehendit omnia loca cultus ac proinde respicit ornnta tabernacula ubicumque inveniantur. Nulla ergo in decreto habetur omisslo neque intentionalis, neque praeterintentionalis". ; wordt de wet opgeheven, dan vervalt ook de Instructie als haar aanhangsel. A. Van Hove, Oommentarium Lovaniense in Codicem luris Canonici. Volumen I. - Tomus I. Prolegomena. Editio altera auctior et emendatior. Mechllniae-Romae, H. Dessain, 1945. p. 75. - Wij danken de Zeereerw. Pater L. Buijs S.J., Professor in de faculteit van kerkelijk recht aan de pauselijke Gregoriaanse Universiteit, die ons inlichtingen heeft gegeven omtrent de juridische kwesties, welke op de Instructie betrekking hebben.
Publicatiedatum: 9 september 1958
Laatst bewerkt: 29 augustus 2016
