De toespraak Paus Pius XII - Toespraak
Vegliare con sollecitudine - Over morele aspecten van huwelijksleven en zwangerschap
Tot het congres van de Italiaanse katholieke unie van verloskundigen over morele aspecten van huwelijksleven en zwangerschap
(29 oktober 1951) tot de deelneemsters aan het congres van de Italiaanse katholieke unie van verloskundigen van 29 October is een uiterst belangrijk document. Commentaar op deze toespraak geven F. Hürth S.J., Questiones morales vitae coniugalis, in Periodica 10 (1951) 102-132; dr. A. W. Hoegen, Richtlijnen van Paus Pius XII over moderne huwelijksproblemen, in Nederlandse Katholieke Stemmen 18 (1952) 233-212; 330-336 en dr. H. Boelaars C.ss.R., Enige richtlijnen van Paus Pius XII in zijn toespraak tot de Italiaanse verloskundigen, in Nederlandse Katholieke Stemmen 18 (1952) 363-370. Met de toespraak Paus Pius XII - Toespraak
Nellordine della natura - Tot het congres van de Fronte della Famiglia en tot de bond van grote gezinnen
(27 november 1951) te Rome, die gehouden werd op 26 November en die Paus Pius XII - Toespraak
Vegliare con sollecitudine - Over morele aspecten van huwelijksleven en zwangerschap
Tot het congres van de Italiaanse katholieke unie van verloskundigen over morele aspecten van huwelijksleven en zwangerschap
(29 oktober 1951) aanvult, geeft zij het standpunt weer van de H. Stoel in de moderne huwelijks problemen, voor zover die de leer en het zedelijk leven raken. Paus Pius XII, Toespraak, Un pèlerinage de pères de famille (18 sept 1951). Bij deze genoemde twee is nog deze toespraak te voegen (A.A.S. 13, 1951, 730-731; Eccl. Doc. 0189). Sinds Paus Pius XI - Encycliek
Casti Connubii
Over het Christelijk huwelijk, met inachtneming der in gezin en maatschappij heersende toestanden, noden, dwalingen en misbruiken
(31 december 1930) (1930) was dit niet meer zo uitvoerig geschied. Vergl. voor Pius XII en de moderne huwelijksproblemen dr. M. Mulders C.ss.R., voorwoord bij de tweede druk van Summi Pontificatus, aantek. 16-53
In Paus Pius XII - Toespraak
Vegliare con sollecitudine - Over morele aspecten van huwelijksleven en zwangerschap
Tot het congres van de Italiaanse katholieke unie van verloskundigen over morele aspecten van huwelijksleven en zwangerschap
(29 oktober 1951) zegt de Paus uitdrukkelijk, dat hij in Paus Pius XII - Toespraak
Vegliare con sollecitudine - Over morele aspecten van huwelijksleven en zwangerschap
Tot het congres van de Italiaanse katholieke unie van verloskundigen over morele aspecten van huwelijksleven en zwangerschap
(29 oktober 1951) de huwelijksmoraal in haar geheel heeft behandeld. En in zijn radiotoespraak Paus Pius XII - Radiotoespraak
La Famiglia - Over de vorming van het christelijk geweten bij de jeugd
Bij gelegenheid van de dag van de Familie: Het gezin is de bakermat
(23 maart 1952) over de vorming van het christelijk geweten bij de jeugd op 23 Maart 1952 verklaarde hij: "Overtuigd als wij zijn van het recht en de plicht van de H. Stoel om, wanneer het nodig is, met gezag stelling te nemen in moraalkwesties, hebben wij in onze toespraak van 29 October van verleden jaar de gewetens willen voorlichten omtrent de problemen van het huwelijksleven." Paus Pius XII - Radiotoespraak
La Famiglia - Over de vorming van het christelijk geweten bij de jeugd
Bij gelegenheid van de dag van de Familie: Het gezin is de bakermat
(23 maart 1952)]
Omdat de H. Vader in Paus Pius XII - Toespraak
Vegliare con sollecitudine - Over morele aspecten van huwelijksleven en zwangerschap
Tot het congres van de Italiaanse katholieke unie van verloskundigen over morele aspecten van huwelijksleven en zwangerschap
(29 oktober 1951) dus spreekt uit kracht van zijn hoogste gezag in de Kerk om ons lering en leiding te geven inzake het huwelijksleven, zijn wij verplicht de uitspraken, die hij geeft, in echte volgzaamheid te aanvaarden. De aard van deze verplichting moet, volgens de algemene regel Vergl. G. van Noort, Tractatus de fontibus revelationis necnon de fide divina, Amstelodami 1906, nno 205-209., telkens worden vastgesteld. De katholiek is echter minstens gehouden tot een assensus religiosus (instemming op grond van de volgzaamheid aan het leergezag van de Kerk verschuldigd). Vergl. G. van Noort, Tractatus de fontibus revelationis necnon de fide divina, Amstelodami 1906, nno 251-254.
Steeds weer worden deze bindende uitspraken gefundeerd op de wet van de openbaring en van de natuur, zoals het leergezag der Kerk ons die authentiek voorhoudt. Paus Pius XII, Toespraak, Tot het congres van de Italiaanse katholieke unie van verloskundigen over morele aspecten van huwelijksleven en zwangerschap, Vegliare con sollecitudine - Over morele aspecten van huwelijksleven en zwangerschap (29 okt 1951). Zie nno 2-5; 11-13; 14-18; 21; 23; 25; 27; 30; 35; 40-42; 46-49; 53; 59; 61-62; 61; 66-68 Paus Pius XII, Toespraak, Nell'ordine della natura - Tot het congres van de Fronte della Famiglia en tot de bond van grote gezinnen (27 nov 1951), 1.8-12.14.17-18 Dit wordt becritiseerd door het "Herderlijk schrijven van de Generale Synode der Nederlandse Hervormde Kerk betreffende het huwelijk", 's-Gravenhage 19522, blz. 40: "Voor de grootse conceptie van het huwelijk en de uitbouw daarvan in de leer der R.K. kerk kunnen wij respect hebben. Ook voor de ernst waarmee dan de heiligheid van het huwelijksleven verdedigd wordt. Helaas gaat het beroep op de Heitiqe Schrift gepaard met een beroep op de traditie en de natuurorde, met het gevolg, dat de openbaring in de Heilige Schrift daaraan ten achter wordt gesteld." Vergl. ook blz. 102: "Bovendien moeten wij principieel opkomen tegen de wijze waarop hier de natuurwet gelijk gesteld wordt met àe wet van God!" Wat de argumenten betreft geldt ook hier de algemene regel, dat zij niet op dezelfde wijze binden als de uitspraken zelf, tenzij anders blijkt. Vergl. G. van Noort, o.c., n. 206. In dit licht zal men het argument moeten beoordelen, op grond waarvan blijvende periodieke onthouding zonder deugdelijke redenen ongeoorloofd wordt verklaard. Vgl. Paus Pius XII, Toespraak, Tot het congres van de Italiaanse katholieke unie van verloskundigen over morele aspecten van huwelijksleven en zwangerschap, Vegliare con sollecitudine - Over morele aspecten van huwelijksleven en zwangerschap (29 okt 1951), 31-35
Wat onmiddellijk opvalt in Paus Pius XII - Toespraak
Vegliare con sollecitudine - Over morele aspecten van huwelijksleven en zwangerschap
Tot het congres van de Italiaanse katholieke unie van verloskundigen over morele aspecten van huwelijksleven en zwangerschap
(29 oktober 1951) is, dat de Paus richtlijnen geeft voor de moderne huwelijks problemen in het kader van het specifieke apostolaat van de katholieke verloskundige. Deze toespraak is één van de vele over de moraal en de ascese van de verschillende beroepen, terwijl hier tevens de apostolaatsaspeoten van het beroep breed worden uitgewerkt. Vergl. Boelaars 363-365. De eerbied voor het menselijk leven en voor de orde, die God heeft vastgesteld voor het ontstaan van dat leven, vormt de ondergrond van heel de toespraak.
Op deze diepe eerbied en hoge waardering voor het leven en voor het meest essentiële van het huwelijk, dat het namelijk in dienst staat van het leven Paus Pius XII, Toespraak, Tot het congres van de Italiaanse katholieke unie van verloskundigen over morele aspecten van huwelijksleven en zwangerschap, Vegliare con sollecitudine - Over morele aspecten van huwelijksleven en zwangerschap (29 okt 1951), 35.47.50.54-55.62.67 Paus Pius XII, Toespraak, Nell'ordine della natura - Tot het congres van de Fronte della Famiglia en tot de bond van grote gezinnen (27 nov 1951), 8.16, richt zich het specifiek apostolaat van de katholieke vroedvrouw.
Wij stippen uit deze toespraak nog de volgende punten aan. Met de algemene leer der moraaltheologie Paus Pius XII, Toespraak, Tot het congres van de Italiaanse katholieke unie van verloskundigen over morele aspecten van huwelijksleven en zwangerschap, Vegliare con sollecitudine - Over morele aspecten van huwelijksleven en zwangerschap (29 okt 1951), 8. Nell'ordine della natura n. 8 spreekt van de vaste leer der Kerk wordt nauwkeurig omschreven, wat rechtstreeks doden is en uitdrukkelijk wordt vastgesteld, dat men het kind niet rechtstreeks mag doden om de moeder te redden en dat het evenmin iemand vrij staat het zg. nutteloze leven te vernietigen Paus Pius XII, Toespraak, Tot het congres van de Italiaanse katholieke unie van verloskundigen over morele aspecten van huwelijksleven en zwangerschap, Vegliare con sollecitudine - Over morele aspecten van huwelijksleven en zwangerschap (29 okt 1951), 12. Verg I. Hürth 40$-412 (met uitvoerige documentatie); Boelaars 366. Het stal1dpunt in dit verband van het "Herderlijk schrijven" is als volgt: "Wij menen echter met alle ernst een zeer beslist '"neen" te moeten laten horen tegenover het afdrijven der vrucht als middel om de geboorte van een ongeWenst kind te vooorkomen, Wij moeten dit brandmerken als doden van het kiemende leven .... Slechts daar waar een mens in dienst van God staande, zich geroepen weet het leven van een moeder te moeten beschermen, kan, in een grensgeval, het leven van een ongeboren vrucht op verantwoorde wijze geriskeerd worden" (blz. 102-103). Naar aanleiding van het onjuiste Reuter-bericht over de toespraak Paus Pius XII - Toespraak
Vegliare con sollecitudine - Over morele aspecten van huwelijksleven en zwangerschap
Tot het congres van de Italiaanse katholieke unie van verloskundigen over morele aspecten van huwelijksleven en zwangerschap
(29 oktober 1951) en de reacties daarop bij andersdenkenden Vergl. Hürth 404; Boelaars 366-367. kwam de Paus hier nog eens uitvoerig op terug in Paus Pius XII - Toespraak
Nellordine della natura - Tot het congres van de Fronte della Famiglia en tot de bond van grote gezinnen
(27 november 1951) Vgl. Paus Pius XII, Toespraak, Nell'ordine della natura - Tot het congres van de Fronte della Famiglia en tot de bond van grote gezinnen (27 nov 1951), 8-10.15 en tevens wees hij daar de toepassing af van de theorie van het afwegen der waarden op het geval, dat de moeder slechts gered zou kunnen worden door het doden van het kind en op het "waardeloze" leven Vgl. Paus Pius XII, Toespraak, Tot het congres van de Italiaanse katholieke unie van verloskundigen over morele aspecten van huwelijksleven en zwangerschap, Vegliare con sollecitudine - Over morele aspecten van huwelijksleven en zwangerschap (29 okt 1951), 12-13. Vergl. Hürth 407. Waar nodig, moet de katholieke vroedvrouw de fundamentele wet van de huwelijksdaad en van de huwelijksomgang doen eerbiedigen. Met alle kracht handhaaft Pius XII de solemnele Vergl. dr. H. van der Metûen C.ss.R., Leergezag der encycliek Casti Connubii, in Nederlandse Katholieke Stemmen 31 (1931) 98-108. uitspraak van Pius XI in Paus Pius XI - Encycliek
Casti Connubii
Over het Christelijk huwelijk, met inachtneming der in gezin en maatschappij heersende toestanden, noden, dwalingen en misbruiken
(31 december 1930), nu en voor de toekomst Paus Pius XII, Toespraak, Tot het congres van de Italiaanse katholieke unie van verloskundigen over morele aspecten van huwelijksleven en zwangerschap, Vegliare con sollecitudine - Over morele aspecten van huwelijksleven en zwangerschap (29 okt 1951), 24-25. In scherp contrast hiermee zijn de woorden van het "Herderlijk schrijven": "Het zal duidelijk zijn, dat wij ten aanzien van de beoordeling der methoden (om zwangerschap te voorkomen) een andere weg gaan, dan de R.K. kerk, die met kracht verdedigt, dat alleen de periodieke onthouding geoorloofd is. We laten dit voor rekening van de R.K. kerk .... En absolute onthoud'ing èn. periodieke onthouding kunnen in hun toepassing even verwerpelijk zijn als het gebrUik van voorbehoedmiddelen. Zonder moeite zijn ook omstandigheden denkbaar, waal'in juist een kleiner gezin meer naar Gods wil is: alle generaliseling is ook hier uit den boze" (blz. 102)..
Voor het eerst wordt in een Pauselijk document een uitvoerige uiteenzetting gegeven over de morele zijde van de periodieke onthouding (p.o.). Vergl. Hürth 416-421; Hoegen 237-241. Heel het vragencomplex van deze praktijk komt ter sprake. Scherp wordt de p.o, onderscheiden van het huwelijksmisbruik, waartegen Paus Pius XI - Encycliek
Casti Connubii
Over het Christelijk huwelijk, met inachtneming der in gezin en maatschappij heersende toestanden, noden, dwalingen en misbruiken
(31 december 1930) stelling nam, en door de casuïstische bespreking van de verschillende gevallen, die zich hier voordoen, valt licht op meerdere kwesties, die tot nu toe hangende waren. verst: Hoegen 238. De reden, waarom <i>blijvende</i> beperking van de huwelijksdaad tot de dagen van de natuurlijke onvruchtbaarheid zonder voldoende en degelijke zedelijke gronden wordt afgewezen Paus Pius XII, Toespraak, Tot het congres van de Italiaanse katholieke unie van verloskundigen over morele aspecten van huwelijksleven en zwangerschap, Vegliare con sollecitudine - Over morele aspecten van huwelijksleven en zwangerschap (29 okt 1951), 34-35, is feitelijk nieuw. Vergl. Hürth 419-421; Hoegen 239-240. Terecht bemerkt Hûrth. 420, dat het maagdelijk huwelijk hiel' buiten beschouwing blijft. Zie verder nog dr. B. Ziermann C.ss.R., Dienst am Leben, Siegburg (z.j.), SS. 96-97. In Paus Pius XII - Toespraak
Nellordine della natura - Tot het congres van de Fronte della Famiglia en tot de bond van grote gezinnen
(27 november 1951) Paus Pius XII, Toespraak, Nell'ordine della natura - Tot het congres van de Fronte della Famiglia en tot de bond van grote gezinnen (27 nov 1951), 17 verklaart de H. Vader opnieuw, dat hij in begrijpend meeleven met de reële moeilijkheden van het gezinsleven in onze tijd het geoorloofde en tevens de werkelijk ruime grenzen heeft aangegeven van een geboorteregeling door p.o., die verenigbaar is met de wet van God. Waar de katholieke vroedvrouw in haar beroepsapostolaat in aanraking komt met de "zeer moeilijke" gevallen, waarin enerzijds het moederschap moet worden uitgesloten en anderzijds de p.o. om welke reden dan ook geen uitkomst biedt, moet zij onverbiddelijk er op wijzen, dat er maar één weg open blijft: de onthouding van ieder volledig gebruik van het natuurlijk vermogen. Eens te meer komt uit, dat het Evangelie niet zelden heldhaftigheid vraagt Paus Pius XII, Toespraak, Tot het congres van de Italiaanse katholieke unie van verloskundigen over morele aspecten van huwelijksleven en zwangerschap, Vegliare con sollecitudine - Over morele aspecten van huwelijksleven en zwangerschap (29 okt 1951), 37-41 Paus Pius XII, Toespraak, Nell'ordine della natura - Tot het congres van de Fronte della Famiglia en tot de bond van grote gezinnen (27 nov 1951), 18. Vergl. Hoegen 241-242.
Zeer uitdrukkelijk handhaaft de Paus de juiste rangorde in de doeleinden van het huwelijk, De specifieke geslachtelijke daad heeft niet als eerste en voornaamste doel de persoonlijke vervolmaking van de echtgenoten. De zg. persoonswaarden staan in de objectieve orde Zo Hürth 424; Hoegen 332. niet op één lijn met het eerste doel: het kind, en nog minder er boven, maar zij zijn er, volgens het traditionele gevoelen der Kerk Paus Pius XII, Toespraak, Tot het congres van de Italiaanse katholieke unie van verloskundigen over morele aspecten van huwelijksleven en zwangerschap, Vegliare con sollecitudine - Over morele aspecten van huwelijksleven en zwangerschap (29 okt 1951), 48 aan ondergeschikt, niet als middelenechter, doch als waarden Paus Pius XII, Toespraak, Tot het congres van de Italiaanse katholieke unie van verloskundigen over morele aspecten van huwelijksleven en zwangerschap, Vegliare con sollecitudine - Over morele aspecten van huwelijksleven en zwangerschap (29 okt 1951), 46.49.50.54.55. Vergl. Hürth 423-428; Hoegen 330-333. Het "Herderlijk schrijven" ziet het doel van het huwelijk primair in de onderlinge bijstand in de tijdelijke en eeuwige dingen, blz. 25: 21-23. Opnieuw sluit de Paus de kunstmatige inseminatie van het huwelijk uit Paus Pius XII, Toespraak, Tot het congres van de Italiaanse katholieke unie van verloskundigen over morele aspecten van huwelijksleven en zwangerschap, Vegliare con sollecitudine - Over morele aspecten van huwelijksleven en zwangerschap (29 okt 1951), 51-53 Vergl. Boelaars 368-369. en tevens stelt hij vast, dat het vrijwillig afstand doen van het huwelijk uit liefde tot het rijk van God geen verminking betekent van de menselijke persoon Paus Pius XII, Toespraak, Tot het congres van de Italiaanse katholieke unie van verloskundigen over morele aspecten van huwelijksleven en zwangerschap, Vegliare con sollecitudine - Over morele aspecten van huwelijksleven en zwangerschap (29 okt 1951), 55, Zie voor het standpunt der reformatie het "Herderlijk schrijven", blz. 41-42; 104-109.
Bron: Ecclesia Docens nr. 0191
Publicatiedatum: 29 oktober 1951
Laatst bewerkt: 29 augustus 2016
