Maar Pius XI zag heel goed, dat in de veertig jaren na de encycliek van Leo XIII de wereldsituatie een diepgaande verandering had ondergaan. Dit bleek onder andere hieruit, dat de vrije concurrentie krachtens haar innerlijke aard zichzelf tenslotte zo goed als vernietigd had, en dat enorme kapitalen met de daarmee gepaard gaande overmacht in handen waren gekomen van enkelen, "die meestal geen eigenaars zijn, maar slechts bewaarders en beheerders van toevertrouwd kapitaal, en er volgens hun wil en goeddunken over beschikken". Vgl. Paus Pius XI, Encycliek, Over de aanpassing van de sociale orde, Quadragesimo Anno (15 mei 1931), 105

Hierdoor was, gelijk de Paus juist opmerkt, "de economische dictator in de plaats getreden van de vrije handel; het winstbejag was overgegaan in een ongebreideld streven naar de overmacht; heel het economisch leven was, op afschuwelijke wijze, hardvochtig geworden, onmeedogend en wreed." Vgl. Paus Pius XI, Encycliek, Over de aanpassing van de sociale orde, Quadragesimo Anno (15 mei 1931), 109 Het gevolg hiervan was, dat zelfs het staatsgezag in dienst stond van de kapitalisten en dat zodoende heel de wereld in zekere zin beheerst werd door het kapitaal.