Geliefde broeders en zusters, goedendag!

In de loop van de voorbije weken hebben we de figuur van de Heilig Jozef beter leren kennen door ons te laten leiden door de weinige maar belangrijke elementen welke de Evangelies ons geven en ook door aspecten van zijn persoonlijkheid die de Kerk in de loop der eeuwen aan het licht heeft kunnen brengen bij middel van gebed en verering. Uitgaande van dit “gemeenschappelijk aanvoelen” dat in de geschiedenis van de Kerk de figuur van de Heilige Jozef heeft gekenmerkt, zou ik vandaag willen stilstaan bij een belangrijk geloofsartikel dat ons christelijk leven kan verrijken en ook onze relatie met de heiligen en met onze overledenen op de meest voortreffelijke wijze richting kan geven. Ik heb het dan over: de gemeenschap van de heiligen. Vaak zeggen we in het Credo, “ik geloof in de gemeenschap van de heiligen”. Maar als men vraagt: wat is dat de gemeenschap van de heiligen dan denk ik aan ik mijn antwoord als kind: “Ha, de heiligen gaan te communie”. Dat is iets… we verstaan niet wat we zeggen. Wat is de gemeenschap van de heiligen? Niet dat de heiligen de communie ontvangen. Het is iets anders.

Soms kan het christendom tot vormen van verering vervallen die meer een heidense dan christelijke mentaliteit vertolken. Het fundamentele verschil ligt in het feit dat ons gebed en onze verering als christenvolk in die gevallen niet steunt op vertrouwen in een menselijk wezen, of op een beeld of voorwerp ook al weten we dat ze heilig zijn. De profeet Jeremia herinnert er ons aan: “Dit zegt Jahwe: Vervloekt is hij die op mensen vertrouwt… Gezegend is hij die op Jahwe vertrouwt, en zich veilig weet bij Hem” (Jer. 17, 5-7). Zelfs wanneer we ons tenvolle toevertrouwen aan een heiligen, of meer nog aan de Maagd Maria, dan heeft ons vertrouwen slechts waarde in relatie tot Christus. De weg naar deze heilige of naar Onze Lieve-Vrouw eindigt daar niet. Neen. Hij leidt daarheen, maar voert tot Christus. Christus is de band die ons met Hem en met elkaar verbindt. Hij heeft een eigen naam: die band die ons allen verbindt, met elkaar en met Christus, is de “gemeenschap van de heiligen”. Het zijn niet de heiligen die wonderen doen, neen! “Deze heilige doet veel mirakels...” Neen! Stop. Heiligen doen geen wonderen, slechts de genade van God die door hen werkt, doet dat. Wonderen worden door God gedaan, door de genade van God die via een heilige, rechtvaardige mens werkt. Dit moet duidelijk zijn. Sommige mensen zeggen “Ik geloof niet in God, maar ik geloof in deze heilige”. Neen, dat is verkeerd. De heilige is een middelaar, iemand die voor ons bidt en tot wie wij bidden. Hij/zij bidt voor ons en de Heer schenkt ons genade. De Heer werkt door middel van de Heilige.

Wat is dat dus “de gemeenschap van de heiligen”? De Catechismus-Compendium
Catechismus van de Katholieke Kerk
(15 augustus 1997) zegt: “De gemeenschap van de heiligen is nu juist de Kerk.” Catechismus-Compendium, Catechismus van de Katholieke Kerk (15 aug 1997), 946 Kijk wat een mooie bepaling: “De gemeenschap van de heiligen is nu juist de Kerk”. Wat betekent dit? Dat de Kerk voorbehouden is voor de volmaakten? Neen. Het betekent dat zij de gemeenschap is van de verloste zondaars. De Kerk is de gemeenschap van de verloste zondaars. Dat is een prachtige bepaling. Niemand kan zichzelf van de Kerk uitsluiten. Allen zij we verloste zondaars. Onze heiligheid is vrucht van Gods liefde die zich openbaart in de Christus die ons heiligt door ons in ons onheil lief te hebben en ons ervan verlost. Immers, dankzij Hem vormen wij één lichaam, zegt de Heilig Paulus, waarvan Jezus het hoofd is en wij de ledematen. Vgl. 1 Kor. 12, 12 Dit beeld van het lichaam van Christus doet ons meteen verstaan wat het betekent met elkaar verbonden zijn in communio. De Heilig Paulus schrijft: “Wanneer een lid lijdt, delen alle ledematen in het lijden; wordt een lid geëerd, alle delen in de vreugde.” (1 Kor. 12, 26-27). Paulus zegt: wij vormen één lichaam, allen verbonden door het geloof, allen in gemeenschap: verbonden in gemeenschap met Jezus Christus. Dat is de gemeenschap van de heiligen.

Geliefde broeders en zusters, de vreugde en het leed dat mij raakt, gaat allen aan. Zo ook gaan de vreugde en het leed dat de broeder of zuster naast ons raakt, ook mij aan. Ik kan niet onverschillig blijven voor anderen want we zijn allen deel van een lichaam, in verbondenheid. In die zin raakt de zonde van een afzonderlijke persoon altijd allen en de liefde van elke enkeling raakt allen. Omwille van de gemeenschap van de heiligen is elk lid van de Kerk, in deze gemeenschap, met mij op diepe wijze verbonden. Ik zeg “met mij” niet als paus. We zijn wederkerig op een diepe wijze verbonden en die band is zo sterk dat hij zelfs niet door de dood kan verbroken worden. Immers, de gemeenschap van de heiligen betreft niet slechts de broeders en zusters die op dit historisch ogenblik naast mij staan, maar ook hen die de aardse pelgrimstocht beëindigd hebben en de drempel van de dood hebben overschreden. Ook zij bestaan in verbondenheid met ons. Laten we beseffen, broeders en zusters, dat in Christus niemand zich kan verwijderen van hen, die we liefhebben want die band is een existentiële band. Een sterke verbondenheid verankerd in onze natuur zelf. De wijze van verbondenheid kan voor elkeen wijzigen, maar niets of niemand kan die band verbreken. “Padre, laten we denken aan hen die het geloof verloochend hebben, die afvallig geworden zijn, vervolgers van de Kerk, die hun doopsel hebben verloochend, horen die ook erbij? Ja, ook zij, ook de vervloekers, allen. Wij zijn broeders. Dat is de gemeenschap van de heiligen. De gemeenschap van de heiligen verenigt de gelovigen op aarde en in de Hemel.

In die zin is de vriendschapsband die ik met een broer of zus naast mij kan hebben ook mogelijk met een broeder of zuster die in de Hemel zijn. Heiligen zijn vrienden met wie we relaties van vriendschap opbouwen. Wat wij verering van een heiligen noemen – ik heb veel devotie voor die of die heilige – is in werkelijkheid een wijze om de liefde te verwoorden die ontspringt aan de band die ons verbindt. Ook in het dagelijks leven kan men zeggen: “die kennis heeft veel verering voor zijn / haar bejaarde ouders”. Dat is geen wijze van liefhebben, maar een uiting van liefde. En allen weten we dat we een vriend steeds mogen aanspreken, zeker wanneer we in moeilijkheden verkeren en hulp nodig hebben. Wij hebben vrienden in de hemel. Allen hebben we vrienden nodig. Allen hebben we nood aan betekenisvolle relaties die ons helpen om het leven aan te kunnen. Ook Jezus had vrienden en ging tot hen op de meest beslissende ogenblikken van zijn menselijk bestaan. In de geschiedenis van de Kerk zijn er vaste gegevens die de gelovige gemeenschap vergezellen. Op de eerste plaats de grote liefde voor en de sterke band met Maria die de Kerk altijd gecultiveerd heeft, zij de Moeder van God en onze Moeder. En ook de bijzondere verering en liefde voor de Heilige Jozef. Immerrs, feitelijk heeft God aan hem het meest kostbare toevertrouwd: zijn Zoon Jezus en de Maagd Maria. Het is dankzij de gemeenschap van de heiligen dat wij de heilige mannen en vrouwen nabij weten die onze patroonheiligen zijn en wier naam wij, bijvoorbeeld, dragen of die de naam geven aan onze kerk of aan de plaats waar we wonen of uit persoonlijke devotie. Dat is het vertrouwen dat ons moet bezielen telkens we ons tot hen richten op de belangrijke ogenblikken van ons leven. Verering van de heiligen is geen magie of bijgeloof. Het is eenvoudigweg spreken met een broer of een zus die bij God is, die de goede weg gegaan is, een heilig leven, een voorbeeldig leven en nu voor het aanschijn van God is. Ik praat met die broer of met die zus en vraag om voorspraak in mijn noden.

Daarom houd ik eraan deze catechese te besluiten met een gebed tot de Heilige Jozef dat mij bijzonder dierbaar is en dat ik al veertig jaar elke dag bid. Het is een gebed dat ik aantrof in een gebedenboek van de Zusters van Jezus en Maria, uit 1700, einde achttiende eeuw. Het is heel mooi, maar het is meer dan een gebed. Het is een uitdaging aan deze vriend, deze vader, deze beschermer welke de Heilige Jozef is. Het zou mooi zijn, moesten jullie dit gebed aanleren en het daarna herhalen. Ik lees het:

“Glorierijke Aartsvader Heilige Jozef,
wiens macht onmogelijke zaken mogelijk maakt,
kom mij te hulp op dit ogenblik van angst en tegenspoed.
Neem onder jouw bescherming de erge en
moeilijke situaties die ik je toevertrouw,
zodat een gelukkige uitkomst mogelijk wordt.
Mijn geliefde Vader, ik stel al mijn vertrouwen in jou.
Laat het niet gebeuren dat ik ijdel jou heb aanroepen.
En aangezien jij alles kunt,
zo dicht bij Jezus en Maria,
toon mij dat je goedheid zo groot is als je macht”.

Het einde is echte een uitdaging, de Heilige Jozef uitdagen is het:

“En aangezien jij alles kunt,
zo dicht bij Jezus en Maria,
toon mij dat je goedheid zo groot is als je macht”.

Ik vertrouw mij elke dag toe aan de Heilige Jozef, met dit gebed, al meer dan 40 jaren. Het is een oud gebed.

Vooruit. Goede moed. In gemeenschap met alle heiligen die we in de hemel en op aarde hebben. De Heer verlaat ons niet.