Zaligheid en zeer dierbare broeder in Christus,

Met een intense ontroering ontvang ik u, u en uw broeders in het bisschopsambt die u vergezellen bij uw bezoek aan de kerk van Rome, de kerk van Petrus en Paulus. Deze 'leraren van de oikumene', zoals de liturgie hen noemt, zijn na lang het woord van God in Antiochië te hebben ge predikt Vgl. Hand. 11, 26 Vgl. Gal. 2, 11 , naar deze stad gekomen waar zij met hun vergoten bloed het uiterste getuigenis van de Heer hebben gegeven.

In ons doen namelijk de gedachte aan deze gebeurtenissen van de primitieve kerk en het feit dat u uit Antiochië komt, de stad waar de christelijke gemeenschap haar eigen naam ontving, de naam welke tot vandaag haar trots is: 'Het was in Antiochië dat de leerlingen voor het eerst christenen werden genoemd' (Hand. 11, 26), een diepe ontroering ontstaan.

Vandaag, terwijl bijna tweeduizend jaar voorbij zijn gegaan sedert deze gebeurtenissen, ontvang ik u met hetzelfde geloof, met dezelfde liefde, welke reeds de eerste kerk van Antiochië bezielde, eerbiedwaardige broeder, die onder ons komt in de naam van onze enige Heer Jezus Christus. De kerk van Rome die zich heeft ontwikkeld uit de prediking van dezelfde apostelen, ontvangt u in een geest van gebed en de hartelijkste kerkelijke broederlijkheid: 'Gezegend zijt Gij, Vader, gezegend zijt Gij, want Gij alleen brengt wonderwerken tot stand!'

Uw aanwezigheid onder ons, zaligheid, herinnert ons aan de verdere ontwikkeling van het christelijk leven in het gebied van Antiochië en de bijdrage welke deze kerk aan heel de kerk heeft geleverd. Hoe zouden we op dit moment niet de heilige Ignatius vermelden, die leraar van geloof en leven die, op het moment dat hij zich voorbereidde om het uiterste getuigenis van het martelaarschap te geven, 'in de naam van Jezus Christus' een H. Ignatius van Antiochië
Epistula ad Romanos
Brief aan de Romeinen () richtte, een brief die door haar met verering wordt bewaard? Hoe zouden we niet de exegetische school van Antiochië in herinnering roepen en haar bijzondere voorkomen? Hoe zouden we ons de heilige Johannes van Damascus, deze kampioen van het orthodoxe geloof, niet herinneren?

Terwijl de theologische bezinning zich ontwikkelt over onderwerpen die van kapitaal zijn voor het leven van de kerk, zoals dat van de Eucharistie, van de rol van de bisschop in de plaatselijke kerk, van de gemeenschap in de plaatselijke kerk en tussen de plaatselijke kerken, blijft de leer van de heilige Ignatius een beslissende steun, niet alleen voor de oplossing van kwesties en spanningen die eigen zijn aan deze tijd en aan deze milieus, maar vooral voor het christelijk denken van alle tijden. 'Moge die Eucharistie als rechtmatig worden gezien, welke gevierd wordt onder voorzitterschap van de bisschop of van hem die hij ermee zal hebben belast. Waar de bisschop verschijnt, daar is de gemeenschap, evenals waar Christus Jezus is, daar is de katholieke kerk.' H. Ignatius van Antiochië, Brief aan de Christenen van Smyrna, Epistula ad Smyrnaeos. VIII, 2 Hoe zouden wij door zulke verklaringen niet getroffen worden die, vandaag, na bijna tweeduizend jaar, hernomen zijn als basis van de theologische dialoog tussen de katholieke kerk en de orthodoxe kerk, een dialoog die ten doel heeft de volle gemeenschap tussen onze kerken te herstellen? En hoe zouden wij niet aangegrepen worden door bewondering als we vaststellen, dat de heilige Ignatius van Antiochië in deze tekst de eerste in de geschiedenis is om aan het profane woord 'katoliki', verbonden met 'ekklisia', een heel nieuwe betekenis te geven, welke de universele gemeenschap tot uitdrukking brengt van hen die in Christus geloven? Deze universele gemeenschap, de gemeenschap van de particuliere kerken, de gemeenschap van de bisschoppen die, 'aangesteld tot het uiteinde van de aarde' H. Ignatius van Antiochië, Brief aan de Efesiërs, Epistula ad Ephesios. lIl, 2, dezelfde gedachte over Christus hebben Vgl. H. Ignatius van Antiochië, Brief aan de Efesiërs, Epistula ad Ephesios. lIl, 2, deze universele gemeenschap in de liefde waaraan de kerk van Rome voorzit H. Ignatius van Antiochië, Brief aan de Romeinen, Epistula ad Romanos. Inleiding, is het lichaam van Christus, dat alle volkeren in Hem bijeenbrengt. In dit verband is de raad welke hij aan de christenen van Efeze geeft, van waarde voor de christenen van alle tijden: 'Moge ieder van u daarom één koor worden, opdat u in overeenstemming met uw samenklank door de toon van God over te nemen in de eenheid, met één stem door Jezus Christus een hymne voor de Vader zult zingen.' H. Ignatius van Antiochië, Brief aan de Efesiërs, Epistula ad Ephesios. V, 1

Onze ontmoeting van deze dag wil concreet bijdragen aan de schepping van zo'n overeenstemming tussen de kerken van het Westen en het Oosten. Voor de eerste keer in de geschiedenis brengt een orthodox patriarch van de oude zetel van Antiochië een bezoek aan Rome. Ik dank u van ganser harte voor dit teken van gemeenschap, en ik bid de Heer te maken, dat onze betrekkingen zich ontwikkelen, opdat wij samen de meest geschikte wegen zullen kunnen vinden, die naar de volle eenheid leiden. De eenheid is een evangelische eis en, voor de christenen van onze tijd, is zij een historische noodzaak. Wij hebben talrijke redenen om de Heer te danken voor alles wat Hij ons te zien en te doen heeft gegeven in onze poging ook op dit punt trouw te zijn aan zijn wil.

De theologische dialoog tussen de katholieke kerk en de orthodoxe kerk ontwikkelt zich op een organische en opbouwende manier, en zijn eerste resultaten bevestigen onze gemeenschappelijke hoop, dat de verschillen die nog tussen ons bestaan, geleidelijk zullen worden overwonnen en dat wij tot een volledige overeenstemming zullen kunnen komen in het geloof met het oog op een opnieuw organisch uitgesproken gemeenschappelijk leven. Vgl. H. Ignatius van Antiochië, Brief aan de Kolossenzen, Epistula ad Colossenses. 2, 9 Terwijl de theologische dialoog wordt voortgezet, vergezeld van het gebed en de grootste aandacht van allen, komt het bijzonder van pas de broederlijke betrekkingen te versterken. Het diepe gemeenschappelijke geloof stelt katholieken en orthodoxen in staat op verschillende gebieden samen te werken, op die van de cultuur, de sociale activiteit, maar ook en vooral op het pastoraal terrein.

In onze tijd zijn de christenen geroepen op een steeds eensgezinder manier te getuigen van de christelijke waarden in een samenleving die steeds meer nodig heeft te worden herinnerd aan de voorrang van de liefde en van de geest, de waardigheid van de mens en de zin van zijn bestaan, zoals ze zijn geopenbaard in de verrijzenis van Christus.

Behalve deze overal geldende eisen, zijn er die ontstaan uit de plaatselijke omstandigheden en de concrete mogelijkheden die ze bieden, daar waar de christenen van verschillende tradities naast elkaar leven en bij andere mensen die andere godsdienstige geloofsovertuigingen aanhangen of zich niet-gelovigen noemen.

Het oecumenisme op plaatselijk vlak komt aan de behoeften en aan de bijzondere situatie en aan zijn eigen middelen tegemoet. Het heeft een bepaald aandeel van het initiatief dat het eigen is en zijn rol is oorspronkelijker dan die van de oecumenische richtlijnen die voor heel de wereld bestemd zijn. Vgl. 2e Vaticaans Concilie, Decreet, Over de oecumene, Unitatis Redintegratio (21 nov 1964), 12

De plaatselijke initiatieven die geplaatst worden in het perspectief van de universele gemeenschap, zijn niet alleen noodzakelijk ter plaatse, maar kunnen ook zeer vruchtbaar zijn voor een meer algemene groei van de gemeenschap. Op plaatselijk vlak zal echter elk spoor van voorbarige tegenstelling en elke onjuiste, door een proselitisme van slecht gehalte ingegeven, activiteit moeten worden uitgesloten. Vooral op plaatselijk vlak doen zich bovendien de gelegenheden voor om samen te werken in dienst van God en van de mensen en de geschikte middelen om deze samenwerking te verwezenlijken.

Zaligheid, u komt uit een streek die beproefd wordt door oorlog en zijn gevolgen van onveiligheid en onzekerheid. Deze situatie is niet zonder negatieve invloed gebleven op het leven van de Kerk. En dat niet alleen wegens de materiële verliezen, maar ook door de geestelijke scheuringen welke ze veroorzaakt. Telkens als het hem mogelijk was heeft deze Apostolische Stoel bij alle verantwoordelijke instanties waarmee hij contact heeft op de noodzaak aangedrongen de Libanese crisis op te lossen, de eisen van de rechtvaardigheid tenvolle te respecteren en de onafhankelijkheid en integriteit van dit land concreet te waarborgen. Zo alleen zullen alle sociale en godsdienstige componenten van deze natie opnieuw kunnen beginnen vreedzaam en vrij samen te leven in een gezamenlijke inspanning van wederopbouw en vernieuwing. Op deze perspectieven zijn onze inspanningen gericht. Ik doe bij elke gelegenheid een beroep op de goede wil van de mensen en vooral mijn gebed smeekt onze enige Heer, de Meester van de geschiedenis, opdat zeer snel een rechtvaardige oplossing wordt gevonden en verwezenlijkt. In dit verband is ook een evenredige overeenstemming tussen de christenen noodzakelijker dan ooit, niet om zich te verzetten tegen wie dan ook, maar om een krachtig zuurdeeg te zijn van ontvankelijkheid en broederschap met alle mensen van goede wil die bereid zijn samen een betere wereld op te bouwen. Libanon dat ons zo na aan het hart ligt, zou volledig en broederlijk geïntegreerd in de culturele wereld welke het zijne is, aldus een uitstraling kunnen terugvinden die zich ver over zijn grenzen uitstrekt door zijn eigen voorkomen onder de broederlanden te bewaren.

Zaligheid, het streven naar de volle gemeenschap tussen onze kerk heeft plaats in de concrete samenhang van de situatie van de huidige wereld. Uw bezoek vervult mij met een ware en diepe vreugde, want het is een duidelijk teken van de wil tot volledige verzoening op een moment dat de factoren van ontwrichting en ontbinding een nieuwe onstuimigheid lijken te hebben. Deze ontmoeting geeft me de gelegenheid opnieuw en met nog meer aandrang te zeggen, dat de katholieke kerk al het mogelijke bereid is te doen, opdat het streven naar de volledige eenheid voortgang zou maken en tot resultaat zou komen, en dat zowel door het middel van de theologische dialoog als die van de praktische samenwerking en pastorale samenwerking. Samen moeten we de weg gaan die naar de hervonden eenheid voert, naar het zo verlangde moment dat wij de eucharistie van de Heer zullen kunnen concelebreren. Wij hebben ons met beslistheid op deze weg begeven. De weg kan lang zijn, maar de liefde moet vindingrijk zijn in het luisteren naar Hem die in ons zijn werk van verzoening is begonnen en het tot voltooiing zal weten te brengen. Met eenzelfde hart kunnen wij vandaag, zeergeliefde broeder, de zegen van de Heer afsmeken over de kerken in de dienst waarvan Hij ons heeft gewijd. 'Aan Hem die door de kracht welke in ons werkt bij machte is oneindig meer te volbrengen dan al wat wij kunnen vragen of bevroeden, aan Hem zij de heerlijkheid in de kerk en in Christus Jezus, tot in alle geslachten, van eeuwigheid tot eeuwigheid! Amen! H. Ignatius van Antiochië, Brief aan de Efesiërs, Epistula ad Ephesios. lIl, 20-21