Daar de menselijke rede gelijk staat met de godsdienst zelf, daarom moet de theologische wetenschap op dezelfde wijze behandeld worden als de wijsgerige.Vgl. Z. Paus Pius IX, Toespraak, O.a. tegen de vrijmetselarij - Op het geheim consistorie, Singulari Quadam Perfusi (9 dec 1854)

Alle dogma's van de christelijke godsdienst zijn zonder onderscheid het voorwerp van de natuurlijke wetenschap of wijsbegeerte; de enkel historisch gevormde menselijke rede kan met haar natuurlijke krachten en beginselen tot de ware wetenschap aangaande alle, zelfs de meer verborgen, dogma's geraken, als deze dogma's maar als voorwerp aan de rede zijn voorgesteld.

Iets anders is de wijsgeer, iets anders de wijsbegeerte; daarom heeft eerstgenoemde het recht en de plicht zich te onderwerpen aan een door hem als werkelijk erkend gezag, maar de wijsbegeerte kan noch moet zich aan enig gezag onderwerpen.

De Kerk, wel verre van ooit de wijsbegeerte terecht te wijzen, moet veeleer de dwalingen van de wijsbegeerte dulden en aan haar zelf overlaten, zich te verbeteren.

De besluiten van de Apostolische Stoel en van de Romeinse congregaties belemmeren de vrije vooruitgang van de wetenschap.

De methode en beginselen, volgens welke de oude scholastieke leraren de theologie ontwikkeld hebben, stemmen geenszins overeen met de behoeften van onze tijd en de vooruitgang van de Wetenschappen.

De wijsbegeerte moet beoefend worden, zonder enige rekening te houden met de bovennatuurlijke openbaring.

N.B.: Met het stelsel van het rationalisme hangen voor het grootste deel samen de dwalingen van Anton Günther, die veroordeeld worden in de brief Z. Paus Pius IX - Brief
Eximiam tuam
Aan Kardinaal-Aartsbisschop Johannes von Geissel van Keulen - Dwalingen van Anton Günther worden veroordeeld (15 juni 1847) van 15 juni 1847 aan de kardinaal-aartsbisschop van Keulen en in de brief Z. Paus Pius IX - Brief
Dolore haud mediocri
Aan de aartsbisschop van Breslau (30 april 1860) van 30 april 1860 aan de aartsbisschop van Breslau.