Zoeken in kerkelijke documenten en berichten

De Poolse schrijver Jan Dobraczynski, in zijn boek De Schaduw van de Vader, Jan Dobraczynski, Cien Ojca (1 jan 1977) vertelt het verhaal van het leven van Sint-Jozef in de vorm van een roman. Hij gebruikt het suggestieve beeld van een schaduw om Jozef te definiëren. In zijn relatie tot Jezus was Jozef de aardse schaduw van de hemelse Vader, hij waakte over Hem en beschermde Hem, verliet Hem nooit om Zijn eigen weg te gaan. We kunnen denken aan Mozes’ woorden tot Israël, “In de wildernis ... zag u hoe de Heer uw God u droeg, zoals iemand een kind draagt, de hele weg die u hebt afgelegd” (Deut. 1, 31). Op een soortgelijke manier gedroeg Jozef zich zijn hele leven als een vader. Vgl. H. Paus Johannes Paulus II, Apostolische Exhortatie, Over de persoon en de zending van de heilige Jozef in het leven van Christus en van de Kerk, Redemptoris Custos (15 aug 1989), 7-8

Vaders worden niet geboren, maar gemaakt. Een man wordt geen vader alleen door een kind te verwekken, maar door de verantwoordelijkheid op zich te nemen om voor dat kind te zorgen. Wanneer een man verantwoordelijkheid aanvaardt voor het leven van een ander, wordt hij in zekere zin een vader voor die persoon.

Kinderen lijken vandaag de dag vaak verweesd, vaderloos. Ook de Kerk heeft vaders nodig. De woorden van Sint-Paulus aan de Korintiërs blijven actueel,  “Hoewel u talloze gidsen hebt in Christus, hebt u niet veel vaders” (1 Kor. 4, 15). Elke priester of bisschop zou daaraan moeten kunnen toevoegen, met de Apostel,  “Ik ben uw vader geworden in Christus Jezus door het Evangelie” (1 Kor. 4, 15). Zo noemt Paulus ook de Galaten,  “Mijn kindertjes, voor wie ik opnieuw in barensweeën ben totdat Christus in u gevormd is!” (Gal. 4, 19)

Vader zijn houdt in, kinderen wegwijs maken in het leven en de werkelijkheid. Niet hen terughouden, overbeschermend zijn of bezitterig, maar juist hun de vaardigheid geven om zelf te beslissen, vrijheid te genieten en nieuwe mogelijkheden te verkennen. Misschien wordt Jozef om deze reden traditioneel aangesproken als “zeer kuise” vader. Die titel is niet alleen een teken van genegenheid, maar de samenvatting van een houding die het tegenovergestelde is van bezitterigheid. Kuisheid is vrijheid van bezitterigheid in elk gebied van het leven. Alleen wanneer de liefde kuis is, is het werkelijk liefde. Een bezitterige liefde wordt uiteindelijk gevaarlijk, ze zet gevangen, vernauwt en maakt ellendig. God zelf heeft de mensheid liefgehad met een kuise liefde; Hij heeft ons vrij gelaten zelfs om af te dwalen en ons tegenover Hem op te stellen. De logica van de liefde is altijd de logica van de vrijheid, en Jozef wist hoe hij moest liefhebben met buitengewone vrijheid. Hij zette zichzelf nooit in het middelpunt. Hij dacht niet aan zichzelf, maar richtte zich juist op de levens van Maria en Jezus.

Jozef vond het geluk, niet slechts in zelfopoffering maar in zelfgave. In hem zien we nooit frustratie, maar alleen vertrouwen. Zijn geduldige stilte was het voorspel van concrete uitdrukkingen van vertrouwen. Onze wereld vandaag de dag heeft vaders nodig. Ze heeft niets aan heersers die anderen zouden willen domineren om hun eigen behoeftes te compenseren. Ze verwerpt diegenen die gezag verwarren met autoritarisme, dienstbaarheid met onderdanigheid, discussie met onderdrukking, naastenliefde met een bijstandsmentaliteit, macht met vernietiging. Elke ware roeping wordt geboren uit de gave van zichzelf, die de vrucht is van volwassen opoffering. Het priesterschap en het gewijde leven vereisen ook deze volwassenheid. Wat onze roeping ook is, tot het huwelijk, het celibaat of de maagdelijkheid, onze zelfgave zal niet tot vervulling komen als die stopt bij opoffering; als dat het geval zou zijn, zou de zelfgave niet een teken worden van de schoonheid en vreugde van de liefde, maar zou die het risico lopen om een uitdrukking te worden van ongelukkigheid, droefheid en frustratie.

Als vaders weigeren om de levens van hun kinderen voor hen te leven, openen zich nieuwe en onverwachte vergezichten. Ieder kind is de drager van een uniek mysterie dat alleen aan het licht kan worden gebracht met de hulp van een vader die de vrijheid van dat kind respecteert. Een vader die beseft dat hij nog het meest vader en opvoeder is op het punt waarop hij “nutteloos” wordt, wanneer hij ziet dat zijn kind onafhankelijk is geworden en de paden van het leven zonder begeleiding kan gaan. Wanneer hij als Jozef wordt, die altijd al wist dat zijn Kind niet van hem was maar alleen aan zijn zorg was toevertrouwd. Uiteindelijk is dit wat Jezus ons wil doen begrijpen als hij zegt, “Noem niemand op aarde uw vader, want u heeft slechts één Vader, die in de hemel is” (Mt. 23, 9).

In iedere uitoefening van ons vaderschap moeten we altijd in gedachten houden dat het niets te maken heeft met bezitten, maar dat het juist een “teken” is dat verwijst naar een groter vaderschap. Op een bepaalde manier zijn we allemaal zoals Jozef, een schaduw van de hemelse Vader, die “zijn zon laat opgaan over de slechten en de goeden, en regen zendt over de rechtvaardigen en de onrechtvaardigen” (Mt. 5, 45). En een schaduw die zijn Zoon volgt.