Dierbare broeders en zusters, goedendag!

De crisis die we nu meemaken omwille van de pandemie, treft allen. We kunnen er beter uitkomen als we allen samen zoeken naar het algemeen welzijn. Anders zullen we er slechter uitkomen. Spijtig genoeg maken we de opbloei mee van partijdige belangen. Bijvoorbeeld, er zijn er die zich mogelijke oplossingen, zoals de vaccins, willen toe-eigenen om ze dan aan anderen te verkopen. Enkelen misbruiken de situatie om verdeeldheid te zaaien en zo economische of politieke voordelen te bereiken door conflicten uit te lokken of te verergeren. Sommigen hebben geen belangstelling voor het lijden van de anderen, ze gaan eraan voorbij en vervolgen hun weg. Vgl. Lc. 10, 30-32  Dat zijn de volgelingen van Pontius Pilatus. Ze wassen hun handen in onschuld.

Het christelijk antwoord op de pandemie en op de socio-economische crisis die eruit volgt, steunt op de liefde, op de eerste plaats de liefde tot God die ons altijd voorafgaat. Vgl. Joh. 4, 19 Hij bemint ons als eerste. Hij gaat ons steeds vooraf in de liefde en in de oplossingen. Hij bemint ons onvoorwaardelijk. Wanneer we ingaan op deze goddelijke liefde, kunnen we op gelijkaardige wijze antwoorden. Ik bemin niet slechts wie mij bemint: mijn gezin, mijn vrienden, mijn groep, maar ook hen die mij niet beminnen. Ik bemin ook hen die mij niet kennen, ik bemin ook de vreemdelingen en zelfs hen die mij doen lijden of die ik als vijanden beschouw. Vgl. Mt. 5, 44 Dat is christelijke wijsheid. Dat is de houding van Jezus. En de hoogste vorm van heiligheid is, om het zo te zeggen, de vijanden beminnen. En dat is niet makkelijk. Voorzeker, allen beminnen, inbegrepen de vijanden, is moeilijk. Ik zou zeggen dat het een kunst is. Een kunst echter die men kan aanleren en verbeteren. Ware liefde, die ons vruchtbaar en vrij maakt, is altijd ruim en omvattend. Dergelijke liefde zorgt, geneest en doet goed. Een liefkozing doet vaak meer goed dan veel argumenten. Een liefkozing van vergeving en niet de vele argumenten om je te verdedigen. Het is de omvattende liefde die geneest.

Met andere woorden, de liefde beperkt zich niet tot relaties van twee of drie personen, of tot de vrienden of het gezin. Ze gaat verder. Ze omvat ook burgerlijke en politieke verhoudingen Vgl. Catechismus-Compendium, Catechismus van de Katholieke Kerk (15 aug 1997), 1907-1912 met inbegrip van de verhouding tot de natuur. Vgl. Paus Franciscus, Encycliek, 'Wees geprezen' - over de zorg voor het gemeenschappelijke huis, Laudato Si' (24 mei 2015), 231 Omdat wij sociale en politieke wezens zijn, is een van de hoogste vormen van liefde precies de sociale en politieke liefde. Zij is beslissend voor de menselijke ontwikkeling en voor de aanpak van elke soort crisis. Vgl. Paus Franciscus, Encycliek, 'Wees geprezen' - over de zorg voor het gemeenschappelijke huis, Laudato Si' (24 mei 2015), 231 We weten dat de liefde gezinnen en vriendschappen vruchtbaar maakt. Het is echter goed eraan te herinneren dat zij ook de sociale, culturele, economische en politieke relaties vruchtbaar maakt. Zo zijn we bekwaam om een “beschaving van de liefde” op te bouwen, zoals de Heilige Paulus VI graag zegde Vgl. H. Paus Paulus VI, Boodschap, Wereldvredesdag 1977, Wanneer je vrede wilt, verdedig het leven (8 dec 1976), 5 en, in zijn spoor, ook de Heilige Johannes Paulus II. Zonder deze inspiratie, haalt een cultuur van het egoïsme, van de onverschilligheid en van de uitsluiting de bovenhand. Dat wil zeggen: uitsluiten wie ik niet graag mag, wie ik niet kan beminnen of hen die mij nutteloos lijken in de huidige maatschappij. Vandaag heeft mij, bij het binnenkomen, een echtpaar gezegd: “Bid voor ons want we hebben een gehandicapt kind”. Ik vroeg: “Hoe oud is het?” Zo oud – En wat doen jullie? Wij begeleiden het en helpen het. Heel het leven van deze ouders voor dat gehandicapte kind. Dat is liefde. Vijanden, politieke tegenstrevers beschouwen wij als politieke en sociale gehandicapten. Dat lijken ze. Maar alleen God weet of ze het ook zijn. Wij moeten ze beminnen, wij moeten in gesprek gaan, we moeten deze beschaving van de liefde opbouwen, een politieke, sociale beschaving van eenheid van heel de mensheid. Dit alles is het tegengestelde van oorlogen, verdeeldheden, naijver, ook van ruzie in het gezin. Omvattende liefde is sociaal, is gezinsvriendelijk, is politiek: die liefde doordringt alles!

Het coronavirus maakt ons duidelijk dat het ware goed voor elkeen een gemeenschappelijk goed is, niet slechts individueel. En omgekeerd, het gemeenschappelijk goed is het ware goed voor de mens. Vgl. Catechismus-Compendium, Catechismus van de Katholieke Kerk (15 aug 1997), 1905-1906 Als iemand alleen het eigen goed zoekt, is men een egoïst. Daarentegen is een mens meer mens wanneer het persoonlijk goed openmaakt voor allen, wanneer het deelt. Gezondheid is, naast een individueel, ook een publiek goed. Een gezonde maatschappij draagt zorg voor de gezondheid van allen.

Een virus dat geen hinderpalen, grenzen of culturele en politieke onderscheidingen kent, moet bestreden worden met een liefde zonder hinderpalen, grenzen of onderscheidingen. Deze liefde kan sociale structuren voortbrengen die ons aansporen eerder te delen dan te wedijveren. Structuren die ons bekwaam maken de meest kwetsbare medemensen op te nemen en ze niet uit te sluiten. Structuren die ons meer helpen het goede van onze menselijke natuur te vertolken dan het slechte. Ware liefde kent de cultuur van de uitsluiting niet, weet niet wat dat is. Immers, wanneer we beminnen en creativiteit voortbrengen, wanneer we vertrouwen en solidariteit opwekken dan is het daar dat concrete initiatieven ontstaan met het oog op het algemeen welzijn. Vgl. H. Paus Johannes Paulus II, Encycliek, De ontwikkeling van de mens en de samenleving
Twintig jaar na Populorum Progressio van Paus Paulus VI, Sollicitudo Rei Socialis (30 dec 1987), 38 En dat is van toepassing zowel op het niveau van de kleine en grote gemeenschappen als internationaal. Wat gedaan wordt in bet gezin, in de wijk, wat men doet in het dorp, in de grootstad of internationaal, het is steeds hetzelfde: het is hetzelfde zaad dat groeit en vruchten voortbrengt. Wie in het gezin, in de wijk begint met naijver, met strijd, krijgt uiteindelijk “oorlog”. Wie daarentegen begint met de liefde, met het delen van de liefde, met vergeving, die bereikt liefde en vergeving voor allen. 

Daarentegen, als de oplossingen van de pandemie de sporen dragen van egoïsme, zij het van individuen, ondernemingen of staten, zal men misschien wel afraken van het coronavirus maar zeker niet van de menselijke en sociale crisis die het virus zichtbaar heeft gemaakt en verergerd. Laten we ons dus hoeden voor het bouwen op zand! Vgl. Mt. 7, 21-27  Om een gezonde, omvattende, rechtvaardige en vreedzame maatschappij op te bouwen, moeten we bouwen op de rots van het algemeen welzijn. Vgl. H. Paus Johannes Paulus II, Encycliek, De ontwikkeling van de mens en de samenleving
Twintig jaar na Populorum Progressio van Paus Paulus VI, Sollicitudo Rei Socialis (30 dec 1987), 10 Het algemeen welzijn is een rots. Het is een opdracht voor ons allen, niet slechts voor enkele specialisten. De Heilige Tomas van Aquino zei dat het bevorderen van het algemeen welzijn een plicht van rechtvaardigheid is die voor elke burger geldt. Elke burger is verantwoordelijk voor het algemeen welzijn. En voor de christenen is het ook een zending. Zoals de Heilige Ignatius van Loyola leert, is het richten van onze dagelijkse inspanningen op het algemeen welzijn een wijze om de glorie van God te ontvangen en te verspreiden.

Spijtig genoeg heeft de politiek vaak geen goede naam. We weten waarom. Dit wil echter niet zeggen dat alle politici slecht zijn. Neen, dat wil ik niet gezegd hebben. Ik zeg slechts dat de politiek spijtig genoeg vaak geen goede naam heeft. Men moet zich bij deze negatieve situatie niet neerleggen, maar erop reageren door met feiten te bewijzen dat een goede politiek mogelijk is, meer nog, dat het een plicht is. Vgl. Paus Franciscus, Boodschap, Wereldvredesdag 2019, Goede politiek staat ten dienste van de vrede (8 dec 2018) Een goede politiek stelt de menselijke persoon en het algemeen welzijn centraal. Wanneer men de geschiedenis van de mensheid erop naleest dan treft men veel heilige politici aan die deze weg bewandelden En dat is mogelijk in de mate dat elke burger en in het bijzonder wie sociale en politieke taken en opdrachten opneemt, het eigen handelen baseert op ethische beginselen en het bezielt met sociale en politieke liefde. De christenen, in het bijzonder de leken-gelovigen, zijn geroepen het goede voorbeeld te geven. En zij kunnen dat doen dankzij de deugd van naastenliefde en door de daarin besloten sociale dimensie te cultiveren.

Het wordt dus tijd onze sociale liefde te doen groeien – ik wil dit onderlijnen: onze sociale liefde – door allen, vertrekkend van onze kleinheid, bij te dragen. Het algemeen welzijn vraagt de deelname van allen. Als iedereen van het zijne inbrengt en niemand wordt uitgesloten, zullen we bekwaam zijn goede verhoudingen te doen opleven op het vlak van de gemeenschap, nationaal, internationaal en ook in overeenstemming met het milieu. Vgl. Paus Franciscus, Encycliek, 'Wees geprezen' - over de zorg voor het gemeenschappelijke huis, Laudato Si' (24 mei 2015), 236 Zo zal in onze daden, ook de meest nederige, iets zichtbaar worden van het beeld van God dat wij in ons dragen, want God is Triniteit, God is liefde. Dat is de mooiste beschrijving van God in de Bijbel. De apostel Johannes, die Jezus zeer beminde, geeft ze ons: God is liefde. Met zijn hulp kunnen we de wereld genezen door allen samen te werken aan het algemeen welzijn, niet slechts voor het eigen goed, maar voor het gemeenschappelijk goed van allen.