Ja, de Kerk maakt de voorkeurskeuze voor de armen tot de hare. Een voorkeurskeuze, let wel: dus geen eenzijdige of uitsluitende keuze, omdat de heilsboodschap voor allen is bestemd. Een keuze die bovendien wezenlijk gebaseerd is op het woord van God en niet op criteria welke door de menswetenschappen of tegenovergestelde ideologieën worden geboden, die de armen dikwijls herleiden tot abstracte sociaal-politieke of economische categorieën. Maar een vaste en onherroepelijke keuze. Zoals ik onlangs in Santo Domingo heb gezegd, 'willen de Paus, de Kerk en haar hiërarchie de zaak van de armen, hun waardigheid, hun verheffing, hun rechten als persoon, hun verlangen naar een onontkoombare sociale rechtvaardigheid blijven behartigen.' H. Paus Johannes Paulus II, Homilie, Gedurende de Mis voor de evangelisatie van de volken - Santo Domingo, Op naar het aanstaande halfmillennium door de voorkeurskeuze voor de armen te beleven in trouw aan het Evangelie (11 okt 1984), 5

Maar de Apostolische Stoel, welke door de bijzondere zending die hem is toevertrouwd, van nabij de ervaringen van de Kerk in de verschillende delen van de Kerk deelt, weet dat de vormen van armoede waaraan de hedendaagse mens is blootgesteld, velerlei zijn, en ook tegenover deze andere vormen van armoede voelt hij zich moreel verplicht.

Naast, en in zekere zin tegenover de armoede waartegen de bisschoppenconferenties van Medellfn en Puebla hun stem hebben verheven, staat de armoede welke uit het ontberen van de geestelijke goederen voortvloeit, waarop de mens door zijn natuur recht heeft. Is soms een mens niet arm, die onderworpen is aan totalitaire regimes die hem beroven van de fundamentele vrijheid waarin zijn waardigheid als verstandelijk en verantwoordelijk persoon tot uitdrukking komt? Is een mens niet arm die door zijn gelijken wordt gekwetst in zijn innerlijke verhouding tot de waarheid, in zijn geweten, in zijn meest persoonlijke overtuigingen en in zijn godsdienstig geloof? Daaraan heb ik herinnerd in mijn vroegere toespraken, vooral in de encycliek H. Paus Johannes Paulus II - Encycliek
Redemptor Hominis
De Verlosser van de mensen
(4 maart 1979) en de toespraak die ik in 1979 voor de H. Paus Johannes Paulus II - Toespraak
De waardigheid van de menselijke persoon als grondslag voor rechtvaardigheid en vrede
Tot de 34e Algemene Vergadering van de Verenigde Naties - New York
(2 oktober 1979), toen ik sprak over de huidige gewelddaden die op het gebied van de geestelijke goederen van de mens worden gepleegd. Er is niet alleen de armoede die het lichaam treft; er is een andere, en een verradelijker armoede welke het geweten treft door het innerlijkste heiligdom van de persoonlijke waardigheid te schenden. In dit verband van een authentieke keuze van de Kerk voor de armen heeft een gebeurtenis plaats gehad, die dit jaar een grote weerklank heeft gehad: dat wil zeggen de publicatie van de Congregatie voor de Geloofsleer
Libertatis nuntius
Instructie over bepaalde aspecten van de Theologie van de Bevrijding
(6 augustus 1984). Dit document is in tegenstelling tot enkele afwijkende interpretaties die ervan zijn gegeven, in plaats van in strijd met de keuze voor de armen, er veeleer een gezaghebbende bekrachtiging van door er tegelijk een verduidelijking en een verdieping van te verwezenlijken.

Door de innerlijke en wezenlijke band in het licht te stellen welke de bevrijding met de waarheid verbindt, verdedigt de Instructie de armen tegen bedrieglijke en gevaarlijke ideologische bevrijdingsvoorstellen, die vanuit werkelijke en aangrijpende situaties van ellende, van hen en van hun lijden alleen een voorwendsel zouden maken voor nieuwe en soms ernstiger onderdrukkingen. De herleiding van de evangelische boodschap tot alleen de sociaal-politieke dimensie berooft de armen van wat hun hoogste recht is: van de Kerk de gave te ontvangen van de hele waarheid over de mens en over de aanwezigheid van God in hun geschiedenis.

De herleiding van het menselijk wezen tot alleen de politieke sfeer is namelijk niet alleen een bedreiging voor de dimensie van het 'hebben', maar ook voor die van het 'zijn'. Zoals de Congregatie voor de Geloofsleer
Libertatis nuntius
Instructie over bepaalde aspecten van de Theologie van de Bevrijding
(6 augustus 1984) terecht verklaart, kan alleen de volledigheid van de heilsboodschap ook de volledigheid van de bevrijding van de mens waarborgen. Congregatie voor de Geloofsleer, Instructie over bepaalde aspecten van de "Theologie van de Bevrijding", Libertatis nuntius (6 aug 1984), 118

Voor deze bevrijding heeft de Kerk gestreden en strijdt ze nog aan de zijde van de armen door zich pleitbezorgster te maken van hun met voeten getreden rechten, als aanzetster tot allerlei soort sociale werken voor hun bescherming en verdediging, als verkondigster van het woord van God dat allen uitnodigt tot verzoening en boete. Het is geen toeval dat de H. Paus Johannes Paulus II - Postsynodale Apostolische Exhortatie
Reconciliatio et paenitentia
Over de verzoening en boete in de zending van de Kerk in deze tijd
(2 december 1984) welke ik onlangs heb gepubliceerd in het licht van de besluiten waartoe de zesde algemene vergadering van de bisschoppensynode was gekomen, opnieuw het fundamentele evangelische thema van de bekering van het hart voorstelt, in de overtuiging dat de eerste bevrijding welke de mens moet worden geboden, die van het morele kwaad is, dat zich in zijn hart nestelt, omdat daar ook de oorzaak van de 'sociale zonde' en van elke onderdrukkende structuur ligt.

Bij deze inzet voor de bevrijding van de mens van de verschillende vormen van armoede die zijn volledige verwezenlijking verhinderen, stelt de Kerk zich in een houding van oprechtheid en vertrouwen open voor de dialoog met allen. Ze heeft deze bereidheid uitgesproken door de mond van Paus Johannes XXIII die voortdurend geneigd was eerder datgene te zoeken wat de mensen verenigt dan wat hen verdeelt; ze heeft het herhaald met de stem van Paulus VI, die aan dit thema zijn eerste encycliek H. Paus Paulus VI - Encycliek
Ecclesiam Suam
Over de Kerk
(6 augustus 1964) wijdde; ze heeft het tenslotte bekrachtigd met een bijzonder gezaghebbende verklaring op het Tweede Vaticaans Concilie, waarvoor 'geen welsprekender bewijs van de solidariteit, het respect en de liefde' van de Kerk ten aanzien van heel de mensenfamilie kan worden gegeven dan 'een dialoog ermee te beginnen' welke gebaseerd is op de waardigheid van de menselijke persoon en op de diepe betekenis van zijn activiteit in de wereld. Vgl. 2e Vaticaans Concilie, Constitutie, Over de Kerk in de wereld van deze tijd, Gaudium et Spes (7 dec 1965), 3.40

Degene die vandaag door een ondoorgrondelijk goddelijk plan op de cathedra van Petrus is gezeten, bekrachtigt zijn bereidheid de weg van een respectvolle en eerlijke dialoog met de hedendaagse wereld en met de instanties welke haar vertegenwoordigen, voort te zetten, omdat hij vertrouwen heeft in de mogelijkheden van het goede welke eigen zijn aan de menselijke natuur en in de vernieuwingskracht van de verlossing van Christus, welke in de geschiedenis werkzaam is. Het is namelijk mijn diepe overtuiging - en ik heb dat gezegd in de H. Paus Johannes Paulus II - Boodschap
De dialoog tot vrede: een opdracht aan onze tijd (8 december 1982) - dat 'de dialoog een centraal en onmisbaar element is voor het ethische denken van de mensen, wie ze ook zijn.' H. Paus Johannes Paulus II, Boodschap, De dialoog tot vrede: een opdracht aan onze tijd (8 dec 1982), 16 Opdat een dergelijke dialoog echter zijn vruchten kan dragen, mogen de bevoegdheden van een ander niet worden overschreden en moet de Kerk haar eigenheid en vrijheid bewaren. Zij is namelijk 'op grond van eigen taak en bevoegdheid, op geen enkele wijze met een staat te vereenzelvigen noch aan enig politiek systeem gebonden' en blijft juist daarom 'teken en bescherming van de transcendentie van de menselijke persoon.' 2e Vaticaans Concilie, Constitutie, Over de Kerk in de wereld van deze tijd, Gaudium et Spes (7 dec 1965), 76·