• Database vol kerkelijke documenten
  • Geloofsverdieping
  • Volledig in het Nederlands
  • Beheerd door vrijwilligers

Zoeken in kerkelijke documenten en berichten

x
De Bijbelse visie inspireert hoe christenen zich verhouden ten opzichte van hun gebruik van de aarde alsook tegenover de ontwikkeling van de wetenschap en de techniek. Het tweede Vaticaans concilie heeft bevestigd dat de mens terecht meent "dat hij, doordat hij deel heeft aan het licht van de goddelijke geest, door zijn verstand het stoffelijk heelal overtreft" 2e Vaticaans Concilie, Constitutie, Over de Kerk in de wereld van deze tijd, Gaudium et Spes (7 dec 1965), 15. De Concilievaders hebben de vooruitgang erkend die geboekt werd door het in de loop der eeuwen in alle ijver trainen van de verstandelijke gaven van de mens, zowel in de empirische wetenschappen, in de techniek en de geesteswetenschappen Vgl. 2e Vaticaans Concilie, Constitutie, Over de Kerk in de wereld van deze tijd, Gaudium et Spes (7 dec 1965), 15. En tegenwoordig heeft hij "vooral door de wetenschap en de techniek (...) zijn machtsgebied haast tot de gehele natuur uitgebreid en steeds gaat hij daarin verder" 2e Vaticaans Concilie, Constitutie, Over de Kerk in de wereld van deze tijd, Gaudium et Spes (7 dec 1965), 33.

Want omdat "de mens naar Gods beeld (is) geschapen en de opdracht [heeft] gekregen om, door de aarde met alles wat zij in zich bevat aan zich te onderwerpen, de wereld in rechtvaardigheid en heiligheid te besturen en om, God als de schepper van alles erkennend, zichzelf en de totaliteit der dingen naar Hem terug te voeren, zodat na de onderwerping van alles aan de mens Gods naam over de gehele wereld te bewonderen zal zijn", leert het Concilie dat "de individuele en gezamenlijke activiteiten van de mensen, anders gezegd, die grootse onderneming waarin de mensen in de loop der eeuwen moeite doen om hun levensvoorwaarden te verbeteren, in zichzelf beschouwd met Gods bedoeling correspondeert" 2e Vaticaans Concilie, Constitutie, Over de Kerk in de wereld van deze tijd, Gaudium et Spes (7 dec 1965), 34.

De resultaten van de wetenschap en de techniek zijn op zichzelf positief. "Verre van te menen dat de werken die de mensen door hun natuurlijke talenten en werkkracht presteren aan de macht van God tegengesteld zijn en dat het redelijk schepsel een soort concurrent van de Schepper wordt, zijn de christenen er derhalve van overtuigd dat de overwinningen van de mensheid veeleer een teken zijn van Gods grootheid en de vrucht van zijn onuitsprekelijk raadsbesluit." 2e Vaticaans Concilie, Constitutie, Over de Kerk in de wereld van deze tijd, Gaudium et Spes (7 dec 1965), 34 De Concilievaders benadrukken ook het feit dat "naarmate nu de macht van de mensen groeit, des te verder (...) zich hun verantwoordelijkheid (verbreidt), zowel van de enkeling als van de gemeenschap" 2e Vaticaans Concilie, Constitutie, Over de Kerk in de wereld van deze tijd, Gaudium et Spes (7 dec 1965), 34 en dat elke menselijke activiteit in overeenstemming moet zijn met het plan en de wil van God, met het echte welzijn van de mensheid Vgl. 2e Vaticaans Concilie, Constitutie, Over de Kerk in de wereld van deze tijd, Gaudium et Spes (7 dec 1965), 35. In dit verband heeft het magisterium herhaaldelijk benadrukt dat de katholieke kerk onder geen beding gekant is tegen vooruitgang Vgl. H. Paus Johannes Paulus II, Toespraak, Gedurende zijn bezoek aan “Mercy Maternity Hospital” van Melbourne (28 nov 1986); veeleer beschouwt zij "wetenschap en techniek als een wonderlijk product van een door God geschonken menselijke creativiteit, aangezien zij ons voorzien hebben van wonderlijke mogelijkheden waar wij allen dankbaar van genieten." H. Paus Johannes Paulus II, Toespraak, Ontmoeting met wetenschappers en vertegenwoordigers van de Universiteit van de Verenigde Naties, Hiroshima (25 feb 1981), 3 Daarom, "als mensen die geloven in God, die zag dat de natuur die hij geschapen had 'goed' was, genieten wij van de technologische en economische vooruitgang die mensen door gebruik te maken van hun intelligentie hebben gerealiseerd." H. Paus Johannes Paulus II, Toespraak, Ontmoeting met werknemers van de Olivetti workshops in Ivrea, Italië (19 mrt 1990), 5

De overwegingen van het magisterium omtrent wetenschap en technologie in het algemeen, kunnen ook worden toegepast op het milieu en de landbouw. De Kerk waardeert "de voordelen die resulteren - en die nog steeds kunnen resulteren - uit de studie en toepassing van de moleculaire biologie, aangevuld met andere disciplines zoals genetica en haar technische toepassing in landbouw en industrie" H. Paus Johannes Paulus II, Toespraak, Toespraak tot de Pauselijke Academie van Wetenschappen, Moge de wijsheid van de mensheid altijd het wetenschappelijk onderzoek begeleiden (3 okt 1981), 2. Techniek kan immers "een waardevol instrument zijn voor het oplossen van talrijke ernstige problemen, op de eerste plaats dat van de honger en ziekte, door de productie van een variëteit aan veredelde en meer resistente planten en door de productie van waardevolle medicijnen" H. Paus Johannes Paulus II, Toespraak, Tot de deelnemers aan een conventie gesponsord door de Nationale Academie voor Wetenschappen ter gelegenheid van de tweehonderdste verjaardag van haar oprichting (21 sept 1982), 4. Toch is het belangrijk om het concept van "juiste toepassing" te herbevestigen, omdat "wij weten dat dit potentieel niet neutraal is: het kan zowel voor de vooruitgang van de mens als voor zijn degradatie aangewend worden" H. Paus Johannes Paulus II, Toespraak, Ontmoeting met wetenschappers en vertegenwoordigers van de Universiteit van de Verenigde Naties, Hiroshima (25 feb 1981), 3. Daarom "is het noodzakelijk om een houding van voorzichtigheid aan te nemen en zeer aandachtig te zijn voor de natuur, doel en middelen van de verschillende vormen van toegepaste technologie" H. Paus Johannes Paulus II, Toespraak, Ontmoeting met werknemers van de Olivetti workshops in Ivrea, Italië (19 mrt 1990), 4. Wetenschappers moeten daarom "echt hun onderzoek en technische vaardigheden gebruiken ten dienste van de mensheid" H. Paus Johannes Paulus II, Homilie, Tijdens de mis in de Victoria Racing Club, Melbourne (26 nov 1986), 11 door deze te onderwerpen aan "de morele principes en waarden die in hun totaliteit de waardigheid van de mens respecteren" H. Paus Johannes Paulus II, Toespraak, Tot de deelnemers aan de studieweek van de Pauselijke academie van wetenschappen, Het experimenteren in de biologie moet bijdragen aan het algeheel welzijn van de mens (23 okt 1982), 6.
Een centraal referentiepunt voor elke wetenschappelijke en technologische toepassing is het respect voor de mens, dat ook vergezeld moet gaan van een verplichte houding van respect voor andere levende wezens. Zelfs indien men zou overwegen om in hen enige wijziging aan te brengen, moet men rekening houden "met de natuur van elk en met het onderlinge verband in een geordend systeem" H. Paus Johannes Paulus II, Encycliek, De ontwikkeling van de mens en de samenleving
Twintig jaar na Populorum Progressio van Paus Paulus VI, Sollicitudo Rei Socialis (30 dec 1987), 34
. In die zin doen de formidabele mogelijkheden van biologisch onderzoek zeer ernstige vragen rijzen, voor zover "men misschien nog niet in staat is om biologische storingen in de natuur te evalueren die veroorzaakt zouden worden door slecht overwogen genetische manipulaties en door een weinig scrupuleuze ontwikkeling van nieuwe vormen van plantaardig en dierlijk leven, om dan nog maar te zwijgen over het onaanvaardbaar experimenteren in verband met de oorsprong van het menselijk leven zelf" H. Paus Johannes Paulus II, Boodschap, Internationale Dag voor de Vrede 1 januari 1990, Vrede met God, de Schepper, vrede met de gehele schepping (8 dec 1989), 7. In feite "is het nu duidelijk geworden dat de toepassing van deze ontdekkingen in de industrie en landbouw schadelijke effecten op lange termijn hebben veroorzaakt. Dit heeft geleid tot de pijnlijke bewustwording dat we niet kunnen tussenkomen in een domein van het ecosysteem zonder zeer aandachtig te zijn zowel voor de gevolgen van dergelijke tussenkomst in andere domeinen als voor het welzijn van toekomstige generaties" H. Paus Johannes Paulus II, Boodschap, Internationale Dag voor de Vrede 1 januari 1990, Vrede met God, de Schepper, vrede met de gehele schepping (8 dec 1989), 6.
De mens mag dus nooit vergeten dat "zijn vermogen (...) om met zijn eigen arbeid de wereld te veranderen en in zekere zin te scheppen (...) steeds gebeurt op basis van de eerste oorspronkelijke schenking van de dingen door God" H. Paus Johannes Paulus II, Encycliek, Ter gelegenheid van de honderdste verjaardag van de encycliek Rerum Novarum, Centesimus Annus (1 mei 1991), 37. Hij mag niet "naar willekeur kunnen beschikken over de aarde en haar zonder voorbehoud kunnen onderwerpen aan zijn eigen wil, alsof zij geen eigen vorm had en geen eerdere bestemming die God aan haar gegeven heeft en die de mens kan ontwikkelen maar niet moet verraden" H. Paus Johannes Paulus II, Encycliek, Ter gelegenheid van de honderdste verjaardag van de encycliek Rerum Novarum, Centesimus Annus (1 mei 1991), 37. Wanneer hij zo handelt, stelt de mens, "in plaats van zijn rol als medewerker van God in het scheppingswerk te vervullen (...) zich in Gods plaats en zo roept hij tenslotte de opstand van de natuur op, die door hem meer getiranniseerd wordt dan bestuurd" H. Paus Johannes Paulus II, Encycliek, Ter gelegenheid van de honderdste verjaardag van de encycliek Rerum Novarum, Centesimus Annus (1 mei 1991), 37.

Indien de mens in de natuur ingrijpt zonder haar te misbruiken of te schaden, dan kan men zeggen dat hij "niet tussenkomt om de natuur te wijzigen maar om haar ontwikkeling te bevorderen volgens haar eigen wezen, dat van de schepping zoals die door God gewild is. Wanneer hij in dit zeer delicate domein werkzaam is, draagt de onderzoeker bij tot het plan van God. God heeft gewild dat de mens de koning van de schepping is" H. Paus Johannes Paulus II, Toespraak, Tot de deelnemers aan de 35e algemene vergadering van de Medische wereldbond, Genetische manipulatie die het leven van de mens tot een object herleidt, is eigenmachtig en onjuist (29 okt 1983). Uiteindelijk is het God zelf die aan de mensen de eer verleent om met al de krachten van hun verstand aan het scheppingswerk mee te werken.

Document

Naam: COMPENDIUM VAN DE SOCIALE LEER VAN DE KERK
Soort: Pauselijke Raad "Justitia et Pax"
Datum: 26 oktober 2004
Copyrights: © 2004, Libreria Editrice Vaticana
Vert.: vatican.va, Stg. InterKerk, katholiekgezin.nl
Bewerkt: 11 mei 2021

Opties

Internetadres
Print deze pagina
Dit document bestellen
Startpagina van dit document
Inhoudsopgave van dit document
Referenties naar dit document
Referenties vanuit dit document
Trefwoordenlijst voor dit document
RK Documenten wordt mogelijk gemaakt door donaties van gebruikers.
© 1999 - 2024, Stg. InterKerk, Schiedam, test