N.v.d.r.: Door de aard van deze verklaring kunnen er, gezien het geheel van de RK Leer, vragen gesteld worden bij de leerstellige houdbaarheid van enkele uitspraken

Het geloof brengt de gelovige ertoe in de ander een broeder te zien die moet gesteund en bemind worden. Door het geloof in God, die het heelal geschapen heeft, de schepselen en alle mensen – die door Zijn Barmhartigheid gelijk zijn -, is een gelovige geroepen deze broederlijkheid tot uiting te brengen door de schepping en heel het universum te behoeden  en elke persoon tot steun te zijn, vooral degenen die het meest in nood zijn en de armsten. 

Zie ook:

N.v.d.r.: Het is in strijd met de manier van spreken van de Kerk om de uitdrukking 'geloof in God' te gebruiken als 'bevestigen dat God bestaat' of 'geloven in welke vorm van vermeende openbaring dan ook, zelfs een niet-christelijke'. Congregatie voor de Geloofsleer
Dominus Iesus
Verklaring over de uniciteit en heilbrengende universaliteit van Jezus Christus en de Kerk
(6 augustus 2000) leert dat het heil alleen via Jezus Christus en de Kerk bereikt kan worden, : 

"Daarom moet met beslistheid vastgehouden worden aan het onderscheid tussen het theologale geloof en de innerlijke overtuiging in de andere religies. Het geloof is de genadevolle aanneming van de geopenbaarde waarheid, die het toestaat, "in het inwendige van het mysterie binnen te gaan; het bevordert het inzicht in dit mysterie op aangepaste wijze". De innerlijke overtuiging in de andere religies is daarentegen die gezamenlijkheid van ervaringen en inzichten, die de menselijke schatten van de wijsheid en de religiositeit vormen, die de mens op zijn zoektocht naar de waarheid in zijn betrekking met het goddelijke en het absolute heeft verwezenlijkt." Congregatie voor de Geloofsleer
Dominus Iesus
Verklaring over de uniciteit en heilbrengende universaliteit van Jezus Christus en de Kerk
(6 augustus 2000)

Uitgaande van deze transcendente waarde, hebben wij tijdens verschillende ontmoetingen in een sfeer van broederlijkheid en vriendschap, met elkaar uitgewisseld over de vreugde, het verdriet en de problemen van de hedendaagse wereld, op het vlak van de wetenschappelijke en technische vooruitgang, de medische vooruitgang, de digitale wereld, de massamedia en de communicatie; op het vlak van de armoede, de oorlogen en het ongeluk van vele broeders en zusters in verschillende delen van de wereld door de wapenwedloop, door sociale onrechtvaardigheden, corruptie, ongelijkheid, morele ontwaarding, terrorisme, discriminatie, extremisme en zoveel andere redenen.

Uit onze broederlijke en oprechte uitwisselingen en onze hoop op een heldere toekomst voor alle mensen, is de idee van dit «Document over de Broederlijkheid onder de mensen» ontstaan. Een oprecht en ernstig overwogen document dat een gezamenlijke verklaring wil zijn, met de goede en loyale wil om alle mensen die het geloof in God en in de broederlijkheid onder de mensen, in het hart dragen, uit te nodigen zich te verenigen en samen te werken, zodat dit Document voor de nieuwe generaties een gids zou worden naar een cultuur van wederzijds respect, vanuit de grote goddelijke genade die alle mensen tot broeders maakt. 

In naam van God die alle mensen gelijk geschapen heeft in rechten, plichten en waardigheid, en die hen geroepen heeft om samen te leven als broeders onder elkaar, de aarde te bevolken en er de waarden te verspreiden van goedheid, naastenliefde en vrede.

In naam van de onschuldige ziel aan wie God verboden heeft te doden, door te zeggen dat wanneer eender wie een mens doodt, het is alsof hij heel de mensheid zou gedood hebben en wanneer eender wie één mens redt, het is alsof hij heel de mensheid heeft gered.

In naam van de arme, ellendige, behoeftige en uitgesloten mensen, aan wie God bevolen heeft hulp te bieden, als een plicht die van iedereen gevraagd wordt en in het bijzonder van iedere welgestelde en rijke mens. 

In naam van wezen, weduwen, vluchtelingen en zij die uit hun gezin en land verwezen worden; van alle slachtoffers van oorlog, vervolging en onrechtvaardigheid; van zwakken, van degenen die in angst leven, van oorlogsgevangenen en gefolterde mensen overal ter wereld en zonder enig onderscheid. 

In naam van volken die veiligheid, vrede en het samenleven verloren hebben en slachtoffers werden van vernieling, ondergang en oorlog.

In naam van de broederlijkheid onder de mensen die alle mensen omvat, verenigt en gelijk maakt. 

In naam van deze broederlijkheid die verscheurd wordt door een politiek van integrisme en verdeeldheid en door systemen van ongebreideld winstbejag en haatdragende ideologische strekkingen die het handelen en de bestemming van mensen manipuleren. 
In naam van de vrijheid die God aan alle mensen gegeven heeft, door hen vrij te scheppen en dat tot hun kenmerk te maken. 

In naam van de rechtvaardigheid en barmhartigheid, die de fundamenten zijn van de welvaart en de stuwende kracht van het geloof. 

In naam van alle mensen van goede wil, die zich in alle streken der aarde bevinden.

In naam van God en dit alles, verklaren Al-Azhar al-Sharif – met de moslims in Oost en West -, samen met de Katholieke Kerk – en de katholieken in Oost en West – we de cultuur van de dialoog als de weg, de gemeenschappelijke samenwerking als het gedrag, de wederzijdse kennis als de methode en het criterium aannemen. 

Wij – die geloven in God, in de uiteindelijke ontmoeting met Hem en in Zijn oordeel – en uitgaande van onze godsdienstige en morele verantwoordelijkheid, en van dit Document, wij vragen aan onszelf, de wereldleiders, degenen die de internationale politiek en wereldeconomie maken, een ernstig engagement om de cultuur van verdraagzaamheid, samenleven en vrede te verspreiden; zodra mogelijk op te treden om onschuldig bloedvergieten te stoppen en een einde te maken aan oorlog, conflicten, de ontwaarding van het milieu en de culturele en morele achteruitgang die de wereld momenteel kent. 

Wij richten ons tot intellectuelen, filosofen, mensen van de godsdienst, kunstenaars, beheerders van  de media en mensen van de cultuur overal ter wereld, opdat zij de waarden zouden terugvinden van vrede, rechtvaardigheid, goedheid, schoonheid, broederlijkheid onder de mensen en samenleven, en dat zij het belang van deze waarden zouden affirmeren als laatste redmiddel voor iedereen en overal proberen te verspreiden.

Deze Verklaring die uitgaat van een diepgaande reflectie over de realiteit van vandaag, en die de  successen ervan waardeert en deelt in haar lijden, ongeluk en rampen, gelooft vast dat tot de belangrijkste oorzaken van de crisis in de moderne wereld behoren : een verdoofd geweten, vervreemding van godsdienstige waarden, evenals het overwicht van individualisme en materialistische filosofieën die de mens vergoddelijken en de hoogste en transcendente principes vervangen door wereldse en materiële waarden. 

Wij, die ook de positieve ondernemingen vanonze moderne samenleving erkennen op het domein van wetenschap, technologie, geneeskunde, industrie en welzijn, in het bijzonder in de onontwikkelde landen, wij benadrukken dat samen met deze historische, grote en gewaardeerde vooruitgang, de achteruitgang vastgesteld wordt van de ethiek die het internationaal optreden bepaalt, evenals de verzwakking van spirituele waarden en van de verantwoordelijkheidszin. Dat alles draagt bij tot de verspreiding van een algemeen gevoel van frustratie, eenzaamheid en wanhoop, en brengt velen in de draaimolen van het atheïstisch en agnostisch extremisme, ofwel tot godsdienstig integrisme, extremisme en blind fundamentalisme, en spoort zo andere mensen aan te zwichten voor vormen van verslaving en individuele en collectieve zelfvernietiging. 

De geschiedenis bevestigt dat godsdienstig en nationaal extremisme evenals intolerantie, signalen in de wereld brachten, zowel in het Westen als het Oosten, van wat men een «derde wereldoorlog in stukjes» zou kunnen noemen, signalen die in verschillende delen ter wereld en in verschillende tragische omstandigheden, hun wreed gezicht zijn gaan tonen; situaties waarvan men niet precies weet hoeveel slachtoffers, weduwen en wezen dit meebracht. Bovendien zijn er andere gebieden die zich het schouwtoneel dreigen te worden van nieuwe conflicten, van spanningshaarden, waar wapens en munitie opgestapeld worden, zodat heel de wereld gedomineerd wordt door een toestand van onzekerheid, ontgoocheling en angst voor de toekomst en gecontroleerd wordt door blinde economische belangen. 

Wij bevestigen ook dat de sterke politieke crisissen, de onrechtvaardigheid en afwezigheid van een rechtvaardige verdeling van de natuurlijke rijkdommen – waarvan slechts een minderheid van rijken geniet, ten nadele van de meeste volken op aarde – een enorm aantal zieken, noodlijdenden en doden hebben teweeggebracht en blijven teweegbrengen, en zo dodelijke crisissen veroorzaken waarvan verschillende landen het slachtoffer zijn, ondanks hun natuurlijke rijkdommen en de bekwaamheid van hun jonge generaties. Tegenover deze crisissen die miljoenen kinderen, die door armoede en honger reeds tot menselijke skeletten herleid zijn, van honger te doen sterven, heerst een onaanvaardbare internationale stilte. 

Het lijkt in dit verband duidelijk hoe essentieel het gezin is als fundamentele kern van de samenleving en de mensheid, om aan kinderen het levenslicht te schenken, hen op te voeden, onderricht te geven, een stevige morele en familiale bescherming te geven. Het instelling van het gezin aanvallen door het te minachten of het belang van zijn rol te betwijfelen, is één van de gevaarlijkste kwalen van onze tijd. 

Wij getuigen ook hoe belangrijk het is dat de zin voor religiositeit ontwaakt en dat hij in het hart van de nieuwe generaties heropleeft door een gezonde opvoeding, door het beleven van morele waarden en een rechtmatig godsdienstig onderwijs, om het hoofd te bieden aan individualistische, egoïstische, conflictuele strekkingen, aan radicalisme en blind extremisme in alle vormen en manifestaties. Het eerste en belangrijkste doel van de godsdiensten is in God te geloven, Hem te eren en alle mensen op te roepen te geloven dat dit universum afhankelijk is van een God die het beheerst, dat Hij de Schepper is die ons in Zijn goddelijke Wijsheid gevormd heeft en ons de gave van het leven heeft verleend om het te behoeden. Een gave, die niemand mag wegnemen, bedreigen of naar believen manipuleren; integendeel, iedereen moet deze gave van het leven behoeden vanaf zijn begin tot zijn natuurlijke dood. Daarom veroordelen wij alle praktijken die het leven bedreigen zoals genocides, terroristische activiteiten, gedwongen migratie, handel in menselijke organen, abortus en euthanasie en iedere politiek die dat alles ondersteunt.

Wij verklaren tegelijk – en met klem – dat godsdiensten nooit tot oorlog aanzetten en geen gevoelens van haat, vijandigheid of extremisme opwekken, noch aanzetten tot geweld of bloedvergieten. Dit onheil is het resultaat van een verkeerd godsdienstonderricht, van een politiek gebruik van de godsdiensten en ook van interpretaties van godsdienstige groeperingen die – op bepaalde ogenblikken van de geschiedenis – misbruik maakten van de invloed van het godsdienstig gevoel op het hart van de mensen, om hen te laten doen wat niets te maken heeft met de waarheid van de godsdienst, en dit omwille van blinde politieke en economische doeleinden op wereldvlak. 

Daarom vragen wij dat iedereen zou ophouden de godsdiensten te instrumentaliseren, aan te zetten tot haat, geweld, extremisme en blind fanatisme, en de naam van God te gebruiken om daden te rechtvaardigen zoals mensenmoord, verbanning, terrorisme en verdrukking. Wij vragen het door ons gemeenschappelijk geloof in God, die de mensen niet geschapen heeft om gedood te worden of met elkaar in botsing te komen en evenmin om gefolterd of in hun leven en bestaan vernederd te worden. God, de Almachtige heeft het namelijk niemands verdediging nodig en wil niet dat Zijn naam gebruikt wordt om mensen te terroriseren.

In akkoord met vorige Internationale Documenten die het belang hebben benadrukt van de rol van de godsdiensten voor de opbouw van de wereldvrede, verzekert dit Document het volgende: 

• De sterke overtuiging dat een waarachtig onderricht van de godsdiensten uitnodigt om verankerd te blijven in de waarden van de vrede ; om de waarden te steunen van wederzijdse kennis, broederlijkheid en samenleven; de wijsheid, rechtvaardigheid en naastenliefde weer in te voeren en de zin voor godsdienstigheid bij jongeren te doen herleven, om de nieuwe generaties te verdedigen tegen de overheersing van het materialistische denken, het gevaar van een politiek van hebzucht, ongebreideld winstbejag en onverschilligheid, gebaseerd op de wet van de kracht en niet op de kracht van de wet.

• Vrijheid is het recht van elke mens: iedereen geniet van de vrijheid van geloofsovertuiging, van denken, meningsuiting en handelen. Het pluralisme en de verscheidenheid van godsdienst, kleur, geslacht, ras en taal zijn de wijze goddelijke wil waardoor God de mensen geschapen heeft. Deze goddelijke Wijsheid ligt aan de oorsprong van het recht op vrijheid van geloofsovertuiging en de vrijheid van verscheidenheid. Daarom wordt het feit veroordeeld dat mensen verplicht worden tot een bepaalde godsdienst of cultuur toe te treden, evenals het opleggen van een beschaving die de anderen niet aanvaarden.

Zie ook:

N.v.d.r.: de Catechismus-Compendium
Catechismus van de Katholieke Kerk
(15 augustus 1997) en vele documenten verkondigen de Rooms Katholieke leer dat er geen actieve wil van God is aangaande “pluralisme en verscheidenheid van godsdiensten”, zij het dat de vrijheid van godsdienst, d.i. men kan de ander niet verplichten tot welke godsdienst dan ook, behouden blijft. Zie documenten als:

• Congregatie voor de Geloofsleer
  Dominus Iesus
  Verklaring over de uniciteit en heilbrengende universaliteit van Jezus Christus en de Kerk
  (6 augustus 2000)
• Catechismus-Compendium
  Catechismus van de Katholieke Kerk
  (15 augustus 1997)
• Congregatie voor de Geloofsleer
  Ad Catholicam Profundius
  Antwoorden op vragen over enige aspecten aangaande de leer over de Kerk
  (29 juni 2007)
• Kerk

De paus is op Paus Franciscus - Audiëntie
Catechese over de apostolische reis naar Marokko
Sint Pietersplein
(3 april 2019) nogmaals ingegaan op deze kwestie.

• Rechtvaardigheid, die op barmhartigheid gebaseerd is, is de weg naar een waardig leven, waarop iedere mens recht heeft.

• Dialoog, begrip en de verspreiding van de cultuur van verdraagzaamheid, aanvaarding van de ander en het samenleven van mensen, zouden aanzienlijk bijdragen tot het beperken van vele economische, sociale, politieke en milieuproblemen die een groot deel van het mensengeslacht belagen.

• De dialoog tussen gelovigen bestaat erin elkaar te ontmoeten in de enorme ruimte van gemeenschappelijke spirituele, humane en sociale waarden en dit te investeren in de verspreiding van de hoogste morele deugden, waarom de godsdiensten dringend verzoeken.

• De bescherming van plaatsen voor de eredienst – tempels, kerken en moskeeën – is een plicht gewaarborgd door de godsdiensten, door menselijke waarden, wetten en internationale conventies. Ieder poging om deze plaatsen voor de eredienst aan te vallen of te bedreigen door aanslagen, bomexplosies of afbraak is een afwijking van het onderricht van de godsdiensten, en een duidelijke schending van het internationaal recht.

• Het afschuwelijk terrorisme dat de veiligheid bedreigt van mensen, zowel in het Oosten als het Westen, het Noorden en het Zuiden, verspreidt paniek, terreur of pessimisme die niet te wijten zijn aan de godsdienst – ook al wordt zij door terroristen geïnstrumentaliseerd – maar zijn te wijten aan de opeenstapeling van verkeerde interpretaties van godsdienstige teksten voor iedere politiek van honger, armoede, onrechtvaardigheid, verdrukking en arrogantie ; het is daarom noodzakelijk aan terroristische bewegingen de steun te ontzeggen van geld, wapens, planning of rechtvaardiging, evenals de verslaggeving door de media, en dit alles te beschouwen als internationale misdaden die de veiligheid en wereldvrede bedreigen. Dit terrorisme moet in al zijn vormen en manifestaties veroordeeld worden. 

• Het concept  burgerschap is gebaseerd op de gelijkheid van rechten en plichten die aan iedereen rechtvaardigheid biedt. Het is daarom noodzakelijk, het begrip volledig burgerschap in onze samenlevingen in te voeren en het discriminerend gebruik van de term minderheden af te wijzen, die gevoelens van isolement en minderwaardigheid doet ontkiemen, die het terrein bereidt voor vijandigheden en onenigheid en bepaalde burgers berooft van godsdienstige verworvenheden en rechten, door ze te discrimineren.

• De relatie tussen Oost en West is een onweerlegbare en wederzijdse noodzaak, die niet kan vervangen noch veronachtzaamd worden, zodat de twee zich wederzijds kunnen verrijken door de beschaving van de ander, door uitwisseling en dialoog tussen de culturen. Het Westen zou in de beschaving van het Oosten remedies kunnen vinden voor bepaalde spirituele en godsdienstige ziekten, die veroorzaakt worden door de overheersing van het materialisme. En het Oosten zou in de beschaving van het Westen veel elementen kunnen vinden die een hulp kunnen zijn om te ontsnappen aan onvermogen, verdeeldheid, conflict, aan wetenschappelijke, technische en culturele achteruitgang. Het is belangrijk aandacht te verlenen aan de godsdienstige, culturele en historische verschillen, die een wezenlijk bestanddeel zijn in de vorming van de persoonlijkheid, de cultuur en de oosterse beschaving ; en het is belangrijk de algemene en gemeenschappelijke rechten van de mens te consolideren om een waardig leven te helpen waarborgen voor alle mensen in Oost en West, door iedere politiek van twee maten en twee gewichten te vermijden.

• Het is een onmisbare noodzaak het recht van de vrouw te erkennen op onderwijs, werk en de uitoefening van haar politieke rechten. Bovendien dient werk gemaakt te worden van de bevrijding van historische en sociale drukuitoefening, die tegengesteld is aan de principes van haar geloof en waardigheid. Het is eveneens noodzakelijk, haar te beschermen tegen seksuele uitbuiting en het feit haar te behandelen als koopwaar of genotmiddel of als middel voor economisch profijt. Daarom dient men te stoppen met alle onmenselijke praktijken en gangbare gebruiken die de waardigheid van de vrouw vernederen en dienen wetten veranderd te worden die vrouwen beletten om ten volle van hun rechten te genieten.

• De verdediging van de fundamentele rechten van het kind om in familiaal verband op te groeien, zijn recht op voeding, onderwijs en bijstand, is een plicht van het gezin en de samenleving. Deze rechten moeten gewaarborgd en beschermd worden, zodat zij voor geen enkel kind en nergens ter wereld ontbreken of geweigerd worden. Iedere praktijk die de waardigheid en de rechten van het kind schendt, dient veroordeeld te worden. Het is ook belangrijk te waken over de gevaren waaraan zij blootgesteld worden – vooral op digitaal vlak, en de handel in hun onschuld en iedere schending van de kindsheid als een misdaad te beschouwen.

• De bescherming van de rechten van bejaarden, zwakken, gehandicapten en verdrukten is een godsdienstige en sociale vereiste die moet gewaarborgd en beschermd worden door nauwgezette wetgevingen en de toepassing van de internationale conventies terzake.

Met dit doel verklaren en beloven de Katholieke Kerk en Al-Azhar, dit Document dank zij hun samenwerking, aan de Autoriteiten te bezorgen, aan invloedrijke leiders, aan mensen van de godsdienst uit de hele wereld, aan regionale organisaties en internationale competenties, aan de organisaties van de burgerlijke samenleving, aan godsdienstige instituten en aan hen die leiding geven in het denken ; en zich in te zetten voor de verspreiding van de principes van deze Verklaring op alle regionale en internationale niveaus, met de aanbeveling ze om te zetten in het politiek beleid, in beslissingen, wetteksten, studieprogramma’s en communicatiemateriaal.

Al-Azhar en de Katholieke Kerk vragen dat dit Document voorwerp van onderzoek en reflectie wordt op alle scholen, universiteiten en instituten voor onderwijs en vorming, om nieuwe generaties te helpen creëren die goedheid en vrede brengen en overal het recht van verdrukte en de laatste mens verdedigen.

Tot slot wensen wij dat deze Verklaring:

een uitnodiging zou zijn tot verzoening en broederlijkheid onder alle gelovigen, evenals tussen gelovigen en niet-gelovigen, en tussen alle mensen van goede wil ;

een oproep tot het levend besef dat afwijkend geweld en blind extremisme verwerpt; een oproep tot wie houden van de waarden van verdraagzaamheid en broederlijkheid, gepromoveerd en aangemoedigd door de godsdiensten;

een getuigenis van de grootheid van het geloof in God die verdeelde harten verenigt en de menselijke geest verheft;

een symbool van de omhelzing van Oost en West, Noord en Zuid, met iedereen die gelooft dat God ons geschapen heeft om elkaar te kennen, met elkaar samen te werken en te leven als broeders die van elkaar houden.

Dat is wat wij hopen en proberen te realiseren, met het doel universele vrede te bekomen waarvan alle mensen in dit leven kunnen genieten.

Abu Dhabi, 4 februari 2019