Zoeken in kerkelijke documenten en berichten

Maar is dat echt zo? Heeft het christendom inderdaad de eros vernietigd? Kijken we eens naar de voorchristelijke wereld. De Grieken hebben - daarin zeer zeker verwant aan de andere culturen - in de eros allereerst de roes, de overweldiging van het verstand door een “goddelijke razernij” gezien, die de mens uit de nauwe begrenzing van zijn bestaan wegrukt en hem in dit overweldigd worden door een goddelijke macht de hoogste zaligheid laat ervaren. Alle andere machten tussen hemel en aarde verschijnen daardoor als van secundair belang: “Omnia vincit amor”, zegt Virgilius in de Bucolia of herderszangen - “de liefde overwint alles” - en hij voegt er aan toe: “et nos cedamus amori” - “wijken ook wij voor de liefde”. Vergilius, Bucolia. X, 69 In de godsdiensten heeft deze houding haar neerslag gevonden in de vruchtbaarheidsculten, waar de “heilige” prostitutie toe behoort, die in vele tempels bloeide. De eros werd zo gevierd als goddelijke kracht, als vereniging met het goddelijke.

Het Oude Testament heeft zich met alle kracht verzet tegen deze vorm van religie, die als een geweldig sterke bekoring tegenover het geloof in de ene God stond, en heeft haar als perversie van het godsdienstige bestreden. Daardoor heeft het echter juist niet de eros als zodanig afgewezen, maar is het de strijd aangegaan met de vernietigende ontaarding ervan. Want de valse vergoddelijking van de eros die hier gebeurt, berooft haar van haar waardigheid, verontmenselijkt haar. De prostituees in de tempel, die de roes van het goddelijke moeten schenken, worden immers niet als mens en persoon behandeld, maar dienen enkel als middel om de “goddelijke waanzin” op te wekken: in werkelijkheid zijn het geen godinnen maar misbruikte mensen. Daarom is de dronken, tuchteloze eros voor de mens geen opklimmen, geen “extase” naar het goddelijke, maar een val naar beneden. Zo wordt zichtbaar dat de eros tucht nodig heeft, zuivering, om de mens niet het genot van een ogenblik, maar een zekere voorsmaak te schenken van het hoogtepunt van het bestaan - van die zaligheid waar heel ons wezen op wacht.