Paus Franciscus - 10 oktober 2018
Dierbare broeders en zusters goedendag!
De catechese is vandaag gewijd aan het vijfde gebod: niet doden. (....) We zijn aan het tweede deel van de Tien Geboden gekomen. Dat handelt over de relaties met de naaste. Dit gebod, met zijn beknopte en heldere formulering, is een verdedigingswal van de fundamentele waarde in de menselijke relaties. Wat is die fundamentele waarde in de menselijke relaties? De waarde van het leven. Vgl. Congregatie voor de Geloofsleer, Over het beginnend menselijk leven en waardigheid van de voortplanting, Donum Vitae (22 feb 1987), 5. “Het menselijk leven is heilig, omdat het vanaf zijn begin 'de scheppingsactiviteit van God' meedraagt en voor altijd in een bijzondere verhouding met de Schepper blijft, zijn enige doel. Alleen God is de Heer van het leven vanaf het begin tot het einde ervan; niemand kan, onder geen enkele omstandigheid, het recht opeisen een onschuldig menselijk wezen rechtstreeks te vernietigen.” Vandaar: niet doden.
Men kan zeggen dat al het kwaad dat in de wereld bedreven wordt, kan samengevat worden als: misprijzen voor het leven. Het leven wordt bedreigd door oorlogen, door organisaties die de mens uitbuiten – in de kranten lezen we en op de televisie zien daarover veel zaken-, door de handel met de schepping, en door de wegwerpcultuur, terwijl een schandelijk aantal mensen leven in een staat onwaardig voor de mens. Dat is misprijzen voor het leven en dat is op een of andere wijze: doden.
Een visie, die moet tegengesproken worden, laat het doden van menselijk leven in de moederschoot toe in naam van de eerbied voor andere rechten. Hoe kan een daad genezend zijn, civiel of gewoon menselijk, die onschuldig en weerloos leven bij zijn opbloeien vernietigt? Ik stel jullie de vraag: is het rechtvaardig menselijk leven “op te ruimen” om een probleem op te lossen? Is het rechtvaardig een huurmoordenaar in te schakelen om een probleem op te lossen? Dat mag niet, het is niet rechtvaardig een mens, hoe klein ook, “op te ruimen” om een probleem op te lossen. Het is als het inschakelen van een huurmoordenaar om een probleem op te lossen.
Van waar komt dit alles? Geweld en het weigeren van het leven, door wat ontstaat dat eigenlijk? Door de angst. Het onthaal van de ander is een uitdaging aan het individualisme. Denken we bijvoorbeeld aan het moment wanneer men ontdekt dat ongeboren leven drager is van, ook zware, handicap. In zulke dramatische omstandigheden hebben ouders nood aan ware nabijheid, aan oprechte solidariteit om de begrijpelijke angst te overstijgen. Vaak daarentegen krijgen ze met grote haast de raad de zwangerschap af te breken. Dat is een manier van spreken: “de zwangerschap afbreken” want eigenlijk betekent het “iemand opruimen”, onmiddellijk.
Een zieke baby is gelijk aan iedere noodlijdende op aarde, zoals een bejaarde die bijstand nodig heeft, zoals vele armen die nauwelijks vooruit kunnen. Hij of zij die als een probleem wordt gezien is in feite een gave Gods die mij kan bevrijden van egocentrisme en mij kan helpen groeien in liefde. Kwetsbaar leven wijst ons de uitgang, de weg om ons te bevrijden van een op zichzelf gekeerd bestaan en de vreugde van de liefde te ontdekken. Ik houd halt om te bedanken. De vele vrijwilligers te bedanken. Het sterke Italiaanse vrijwilligerswerk te danken. Het is het sterkste dat ik gekend heb. Dank.
Wat brengt een mens tot de weigering van het leven? Dat zijn de afgoden van deze wereld: geld – je kunt die beter opruimen, want hij kost geld - , de macht, het succes. Dit zijn valse maatstaven om het leven te waarderen. Wat is de enig waarachtige maatstaf van het leven? Dat is de liefde, de liefde waarmee God het bemint! De liefde waarmee God het leven bemint: dat is de maatstaf. De liefde waarmee God elk mensenleven bemint.
Immers, wat is de positieve betekenis van het gebod “Niet doden”? Dat de God “de minnaar van het leven” is, zoals we zojuist hebben gehoord in de Bijbellezing.
Het geheim van het leven wordt ons geopenbaard door de wijze waarop de Zoon van God, het heeft behandeld. Hij is mens geworden tot en met de aanvaarding, op het kruis, van de afwijzing, van de zwakheid, de armoede en de pijn. Vgl. Joh. 13, 1 In elk ziek kind, in elke zwakke bejaarde, in elke wanhopige migrant, in elk kwetsbaar en bedreigd leven, is Christus naar ons op zoek Vgl. Mt. 25, 34-46 , is Hij op zoek naar ons hart om voor ons de vreugde van de liefde open te maken.
Het loont de moeite elk leven te ontvangen want elke mens is het bloed van Christus zelf waard. Vgl. 1 Pt. 1, 18-19 Men mag niet misprijzen wat God zo zeer heeft bemind!
Tot de mannen en vrouwen in de wereld moeten wij zeggen: misprijst het leven niet! Niet het leven van de ander, maar ook niet je eigen leven, want ook daarvoor geldt het gebod “Niet doden”. Aan veel jongeren moet gezegd worden: minacht je bestaan niet! Stop met Gods werk af te wijzen! Jij bent Gods werk! Onderschat je niet, misprijs je niet door de verslavingen die je zullen verwoesten en je tot de dood zullen brengen!
Laat niemand het leven afmeten aan het bedrog van deze wereld. Dat ieder zichzelf en de anderen aanvaardt in naam van de Vader die ons heeft geschapen. Hij is “minnaar van het leven”. Dat is mooi: “God is minnaar van het leven”. Wij allen zijn Hem zo dierbaar, dat Hij voor ons zijn Zoon heeft gezonden. “Zozeer immers heeft God de wereld liefgehad, dat Hij zijn eniggeboren Zoon heeft gegeven, opdat al wie in Hem gelooft niet verloren zal gaan, maar eeuwig leven zal hebben”. Vgl. Joh. 3, 16
