Zoeken in kerkelijke documenten en berichten

Het kerkelijk gebeuren dat vandaag wordt besloten, is, wat de ernst van zijn inhoud aangaat, met bijzondere zorg voorbereid. Ik wil mijn hartelijkste erkentelijkheid uitspreken aan allen die er bijzonder actief aan hebben deelgenomen. Ik wil dus wat dit betreft graag uitdrukkelijk de drie gedelegeerde kardinalen-voorzitters noemen, de relator kard. Carlo Maria Martini, de secretaris-generaal aartsbisschop Josef Tomko, de bijzonder secretaris pater José Saraiva Martins, en de deskundigen. Mijn gedachten gaan eveneens uit naar de waarnemers en waarneemsters, de verschillende commissies, raden en helpers. Allen hebben met grote ijver gewerkt en verdienen lof en erkentelijkheid. Onze dank gaat tevens uit naar allen die in de kerk de werkzaamheden en ijver van de synodevaders met hun gebed hebben ondersteund. In de voorbereidingstijd heeft ook een nauwkeuriger beschouwing van de bisschoppensynode als zodanig plaats gehad, de mogelijkheid van een juister en zo mogelijk volmaakter functioneren, van mogelijke veranderingen en verbeteringen in haar procedure. Al deze problemen zijn door de secretaris-generaal van de synode uiteengezet in zijn inleidingsverslag. Een nieuwe stap was ook het rapport van bisschop Javier Lozano Barragán, dat ons in staat heeft gesteld in het kader van elk land in de verschillende delen van de wereld, te zien wat men zou kunnen noemen de 'toepassing' welke is gegeven aan de vorige synodezitting 1980 over het thema huwelijk en gezin in de zending van de kerk.

Van mijn kant wil ik vooral danken voor al deze initiatieven. De bisschoppensynode die de kerk als een erfenis van het Tweede Vaticaans Concilie heeft ontvangen, is werkelijk een groot goed. Wij raken er steeds meer van overtuigd. En elke zitting bevestigt ons in deze mening. Ik denk dat ik met deze woorden de gedachte van allen tot uitdrukking breng, maar ik wil vooral de mijne.. tot uitdrukking brengen.

De bisschoppensynode is een bijzonder verheven uiting van de bisschoppelijke collegialiteit van de kerk - en haar bijzonder doeltreffend middel. Wellicht kan dit middel worden verbeterd. Misschien kan de collegiale verantwoordelijkheid nog vollediger op de synode tot uitdrukking worden gebracht. Niettemin moet worden vastgesteld, dat de synode in de vorm waarin ze bestaat en werkt (in dit jaar des Heren 1983), een zeer grote dienst aan de kerk bewijst. Deze dienst is van groot belang voor het leven van de kerk, voor wat haar 'zelfverwezenlijking' wordt genoemd. Ze is van groot belang voor onze herderlijke bediening, voor juist de collegiale bediening.

De structuur van de synode is zodanig, dat ze ons allen in korte tijd in staat stelt een synthetisch en dus voldoende genuanceerd beeld te krijgen van een bepaald probleem (zien) en er conclusies uit te trekken (oordelen), die belangrijk zijn voor het optreden van de kerk (handelen). Men zou kunnen zeggen dat de synode een tegelijk bescheiden en toch voldoende doeltreffend middel is.

Wanneer formeel het adviserend karakter van de synodewerkzaamheden overheerst, is het toch niet moeilijk enigermate te zien dat deze 'adviezen' tegelijkertijd een belangrijke kerkelijke betekenis hebben. Het is daarom des te belangrijker dat de documenten die na de synode verschijnen, het gemeenschappelijk denken weerspiegelen van de synodebijeenkomst en van de paus die haar ambtshalve voorzit.

In deze geest wil ik ieder van u en u allen, eerbiedwaardige en zeergeliefde broeders, vandaag zeggen hoezeer ik de synodale gemeenschap van deze laatste vier weken waardeer. De liefde van de kerk vraagt dat zij, die onze moeder is, steeds beter wordt gekend, opdat wij haar steeds daadwerkelijker op deze weg kunnen dienen! Vanuit dit oogpunt is de synodale ervaring, de mogelijkheid de bisschoppen van heel de wereld te ontmoeten, de talrijke gefundeerde meningen te vernemen, voor mij een bijzonder kostbare en belangrijke zaak. Daardoor kan ik steeds beter de kerk begrijpen die Christus de Heer ons allen heeft toevertrouwd, toen Hij haar toevertrouwde aan de apostelen en aan Petrus. Deze gelukkige en broederlijke ervaring, beleefd binnen deze synodale gemeenschap, doet me spontaan denken aan enige van onze broeders in het bisschopsambt die, hoewel zij wilden en de Apostolische Stoel ervoor ijverde, niet onder ons aanwezig konden zijn. De afwezigheid van hun vertegenwoordigers heeft de bisschoppen van Litauen, Letland en Laos verhinderd direct deel te nemen aan deze belangrijke gebeurtenis van de katholieke kerk. Bovendien zijn de bisschoppen van Tsjechoslowakije slechts aanwezig kunnen zijn door één van de twee aangewezen vertegenwoordigers. Deze synodebijeenkomst is op die manier verstoken gebleven van de interventies welke deze broeders hadden kunnen houden over de pastorale situatie van hun gebieden.