H. Paus Johannes Paulus II - 18 mei 1986
Dit geloof dat de Kerk onafgebroken beleden heeft moet steeds weer levendig gemaakt en verdiept worden in het bewustzijn van het volk Gods. Dit is in de afgelopen honderd jaar verschillende malen gebeurd: van Leo XIII die de encycliek Paus Leo XIII - Encycliek
Divinum Illud Munus
Over de Heilige Geest
(9 mei 1897) (in het jaar 1897) gepubliceerd heeft welke geheel aan de Heilige Geest is gewijd, tot Pius XII die zich in de encycliek Paus Pius XII - Encycliek
Mystici Corporis Christi
Over het mystieke lichaam van Christus en over de vereniging die wij daarin bezitten met Christus
(29 juni 1943) (in het jaar 1943) beroepen heeft op de Heilige Geest als levensbeginsel van de Kerk waarin Hij tezamen met het Hoofd van het Mystieke Lichaam, Christus, zijn werking uitoefent, en tot het Tweede Vaticaans Oecumenisch Concilie dat de noodzaak heeft doen voelen van vernieuwde aandacht voor de leer over de Heilige Geest, zoals Paulus VI benadrukt heeft: “Op de christologie en speciaal op de ecclesiologie van het Concilie moeten een nieuwe studie en een nieuwe verering van de Heilige Geest volgen als onmisbare aanvulling op het onderricht van het Concilie” H. Paus Paulus VI, Audiëntie, In het Cenakel ontmoet men de Gever van alle goeds en de gemeenschap van de "Heiligen" (6 juni 1973), 2.
Wij worden dus in onze tijd door het altijd oude en altijd nieuwe geloof van de Kerk opgeroepen tot de Heilige Geest te naderen als degene die het leven geeft. Hulp en aansporing zijn voor ons hierbij de erfenis die wij gemeen hebben met de oosterse kerken die zorgvuldig de buitengewone rijkdommen bewaard hebben van het onderricht van de Vaders over de Heilige Geest. Ook hierom kunnen wij zeggen dat het 16e eeuwfeest van het eerste Concilie van Constantinopel, dat op het Pinksterfeest van 1981 tegelijk te Constantinopel en te Rome is gevierd, één van de belangrijkste kerkelijke gebeurtenissen van de laatste jaren is geweest. Door bezinning op het mysterie van de Kerk is toen duidelijk gebleken dat de Heilige Geest de wegen aanwijst die naar de eenheid van de christenen leiden, ja de voornaamste bron is van deze eenheid welke uit God zelf voortkomt en die Sint Paulus op bijzondere wijze heeft uitgedrukt met de woorden waarmee wij de eucharistieviering vaak beginnen: “De genade van de Heer Jezus Christus, de liefde van God en de gemeenschap van de Heilige Geest zij met u allen” Romeins Missaal Vgl. 2 Kor. 13, 13 .
In deze aansporing hebben de voorafgaande encyclieken H. Paus Johannes Paulus II - Encycliek
Redemptor Hominis
De Verlosser van de mensen
(4 maart 1979) en H. Paus Johannes Paulus II - Encycliek
Dives in Misericordia
Over de Goddelijke Barmhartigheid
(30 november 1980) in zekere zin hun oorsprong en inspiratie gevonden. Zij herdenken het heilsgebeuren dat zich voor ons voltrokken heeft in de Zoon die door de Vader in de wereld is gezonden “opdat de wereld door Hem zou worden gered” (Joh. 3, 17) en “iedere tong zou belijden, tot eer van God de Vader, dat Jezus Christus de Heer is” (Fil. 2, 11). Uit die aansporing ontstaat nu deze encycliek over de Heilige Geest die voortkomt uit de Vader en de Zoon en die met de Vader en de Zoon tezamen wordt aanbeden en verheerlijkt: als goddelijke Persoon is Hij het middelpunt van het christelijke geloof en de bron en drijfkracht van de vernieuwing van de Kerk Vgl. 2e Vaticaans Concilie, Constitutie, Over de Kerk, Lumen Gentium (21 nov 1964), 4 Vgl. H. Paus Johannes Paulus II, Toespraak, Tot de deelnemers aan het internationale theologisch congres over pneumatologie (26 mrt 1982), 1 Deze encycliek is ontsprongen uit de diepte van de erfenis van het Concilie. Want dank zij het onderricht over de Kerk op zich en over de Kerk in de wereld sporen de Concilieteksten ons aan steeds verder door te dringen in het mysterie van de goddelijke Drie-eenheid zelf, langs de weg van het evangelie, de patristiek en de liturgie: tot de Vader – door de Zoon – in de Heilige Geest.
Zo antwoordt de Kerk op bepaalde diepe inspiraties die zij gelooft te lezen in het hart van de mensen van deze tijd: het terugvinden van God in zijn transcendente werkelijkheid van oneindige Geest, zoals Jezus Hem voorgehouden heeft aan de Samaritaanse; de behoefte Hem te aanbidden “in geest en waarheid” Vgl. Joh. 4, 24 ; de hoop in Hem het geheim van de liefde terug te vinden en de kracht voor een “nieuwe schepping” Vgl. Rom. 8, 22 Vgl. Gal. 6, 15 : ja, inderdaad, degene die het leven geeft.
De Kerk voelt zich geroepen tot deze zending om de Geest te verkondigen, terwijl zij samen met de mensenfamilie nadert tot het einde van het tweede millennium na Christus. Zij weet goed dat tegen de achtergrond van een hemel en een aarde die “voorbijgaan” de “woorden die niet voorbij zullen gaan” Vgl. Mt. 24, 35 bijzonder welsprekend worden. Het zijn de woorden van Christus over de Heilige Geest, de onuitputtelijke bron van het “water dat opborrelt tot eeuwig leven” (Joh. 4, 14) als waarheid en verlossingsgenade. Zij wil deze woorden overwegen. Zij wil de gelovigen en alle mensen herinneren aan deze woorden, terwijl zij zich voorbereidt – zoals verderop gezegd zal worden – op het grote jubileum dat de overgang van het tweede naar het derde millennium van het christendom zal betekenen. De nu volgende overwegingen hebben natuurlijk niet de bedoeling de zeer rijke leer over de Heilige Geest volledig te doorvorsen, noch te kiezen voor bepaalde oplossingen voor nog openstaande vraagstukken. Zij hebben voornamelijk tot doel in de Kerk het bewustzijn levendig te maken dat “zij door de Geest tot medewerking wordt gedrongen, opdat het heilsbestel van God, die Christus als heilsbeginsel voor de gehele wereld heeft aangesteld, metterdaad in vervulling zou gaan” 2e Vaticaans Concilie, Constitutie, Over de Kerk, Lumen Gentium (21 nov 1964), 17
