COMPENDIUM VAN DE CATECHISMUS VAN DE KATHOLIEKE KERK
(Soort document: Catechismus-Compendium)
28 juni 2005
ARTIKEL 3 - Het Sacrament van de Eucharistie
De Eucharistie is het offer zelf van het Lichaam en Bloed van de Heer Jezus, dat Hij heeft ingesteld om het kruisoffer door de eeuwen heen te bestendigen tot aan zijn wederkomst en zo aan zijn Kerk de gedachtenisviering van zijn dood en verrijzenis toe te vertrouwen. Zij is teken van eenheid, band van liefde, paasmaaltijd waarbij Christus genuttigd, het hart met genade wordt vervuld en ons een onderpand van het eeuwig leven gegeven wordt.
Wanneer heeft Jezus Christus de Eucharistie ingesteld?
Hij heeft haar ingesteld op Witte Donderdag, “in de nacht waarin Hij werd overgeleverd” (
1 Kor. 11, 23), terwijl Hij met zijn apostelen het laatste avondmaal vierde.
Hoe heeft Hij haar ingesteld?
Na zijn apostelen te hebben verzameld in de zaal van het laatste avondmaal, nam Jezus het brood in zijn handen en gaf het hun, met de woorden: "Neemt en eet hiervan, gij allen: Dit is mijn Lichaam dat voor u gegeven wordt.” Daarop nam Hij de kelk met wijn in zijn handen en zei tot hen: “Neemt deze beker en drinkt hier allen uit, want dit is de beker van het nieuwe en altijddurende verbond, dit is mijn Bloed dat voor u en voor alle mensen wordt vergoten tot vergeving van de zonden. Blijft dit doen om mij te gedenken.”
Welke betekenis heeft de Eucharistie in het leven van de Kerk?
Zij is bron en hoogtepunt van heel het christelijk leven. In de Eucharistie bereiken het heiligend handelen van God jegens ons, en onze eredienst jegens Hem hun hoogtepunt. In haar ligt heel het geestelijk goed van de Kerk besloten: Christus zelf, ons Pasen. De gemeenschap met het goddelijk leven en de eenheid van het volk van God worden door de Eucharistie tot uitdrukking en tot stand gebracht. Door de Eucharistieviering verenigen wij ons nu reeds met de liturgie van de hemel en lopen wij vooruit op het eeuwig leven.
Hoe wordt dit Sacrament genoemd?
De onuitputtelijke rijkdom van dit Sacrament vindt zijn uitdrukking in verschillende namen die bijzondere aspecten ervan oproepen. De meest gebruikelijke benamingen zijn: Eucharistie; Heilige Mis; Maaltijd des Heren; Breken van het brood; Eucharistieviering; Gedachtenis van het lijden, de dood en de verrijzenis van de Heer; Heilig Offer; Heilige en Goddelijke Liturgie; Heilige Mysteries, Allerheiligst Sacrament van het Altaar; Heilige Communie.
Welke plaats heeft de Eucharistie in het goddelijk heilsplan?
In het Oude Verbond wordt de Eucharistie vooral aangekondigd in het jaarlijkse paasmaal dat door de Joden ieder jaar met ongedesemd brood wordt gevierd, ter herinnering aan het haastige en bevrijdende vertrek uit Egypte. Jezus heeft haar aangekondigd in zijn onderricht, en haar ingesteld bij de viering van het laatste avondmaal met zijn apostelen, tijdens een paasmaaltijd. In trouw aan de opdracht van de Heer: “Doet dit tot mijn gedachtenis” (
1 Kor. 11, 24), heeft de Kerk altijd de Eucharistie gevierd, vooral op zondag, dag van de verrijzenis van Jezus.
Hoe is het verloop van de eucharistieviering?
Zij verloopt in twee grote delen die samen één enkele daad van eredienst vormen: de liturgie van het Woord, die de verkondiging van en het luisteren naar het Woord van God omvat; en de eucharistische liturgie, die de aanbieding van brood en wijn, het gebed of de anafora met de consecratiewoorden, en de communie omvat.
Wie is de bedienaar van de Eucharistie?
Dat is de geldig gewijde priester (bisschop of presbyter) die handelt in de persoon van Christus, het Hoofd, en in naam van de Kerk.
Wat zijn de wezenlijke en noodzakelijke elementen voor de viering van de Eucharistie?
Dat zijn het brood van tarwe, en de wijn van de wijnstok.
In welke zin is de Eucharistie de gedachtenis van het offer van Christus?
De Eucharistie is
gedachtenis in die zin, dat zij tegenwoordig stelt en actualiseert het offer dat Christus eens en voor altijd op het kruis gebracht heeft aan de Vader ten bate van de mensheid. Het offerkarakter van de Eucharistie wordt duidelijk in de instellingswoorden zelf: “Dit is mijn lichaam dat voor u gegeven wordt... Deze beker is het Nieuwe Verbond in mijn Bloed dat voor u vergoten wordt” (
Lc. 22, 19-20). Het kruisoffer en het offer van de Eucharistie zijn
één en hetzelfde offer. Een en dezelfde zijn het slachtoffer en de offeraar: wat alleen verschilt is de wijze van geofferd worden: bloedig op het kruis, onbloedig in de Eucharistie.
Op welke wijze neemt de Kerk aan het eucharistisch offer deel?
In de Eucharistie wordt het offer van Christus ook het offer van de ledematen van zijn lichaam. Het leven van de gelovigen, hun lofprijzing, hun lijden, hun gebed, hun werk, worden verenigd met die van Christus. Als offer wordt de Eucharistie ook opgedragen voor alle levende en overleden gelovigen, om de zonden te herstellen van alle mensen, en om van God geestelijke en tijdelijke weldaden te verkrijgen. Ook de hemelse Kerk is verenigd in het offer van Christus.
Hoe is Jezus in de Eucharistie tegenwoordig?
Jezus Christus is in de Eucharistie op een unieke en onvergelijkelijke wijze tegenwoordig. Hij is immers tegenwoordig op een waarachtige, werkelijke en substantiële wijze: met zijn Lichaam en zijn Bloed, met zijn Ziel en zijn Godheid. In haar is dus op sacramentele wijze, dat wil zeggen onder de gedaanten van brood en wijn, de hele Christus tegenwoordig: God en mens.
Wat betekent transsubstantiatie?
Transsubstantiatie betekent de verandering van de hele substantie van het brood in de substantie van het Lichaam van Christus en van de hele substantie van de wijn in de substantie van zijn Bloed. Deze verandering voltrekt zich in het eucharistisch gebed door de werkdadige kracht van het woord van Christus en van het handelen van de heilige Geest. Toch blijven de zintuiglijk waarneembare kenmerken van brood en wijn, de zogenaamde “eucharistische gedaanten”, onveranderd.
Wordt door het breken van het brood Christus opgedeeld?
Door het breken van het brood wordt Christus niet opgedeeld: in elk van beide eucharistische gedaanten en in elk deel ervan is Christus helemaal en ongedeeld aanwezig.
Hoelang duurt de eucharistische tegenwoordigheid van Christus?
Ze duurt zolang als de eucharistische gedaanten bestaan.
Welke vorm van eredienst is aan het Sacrament van de Eucharistie verschuldigd?
Daaraan is de eredienst van de
latria verschuldigd, dat wil zeggen van de aanbidding, welke alleen voor God is voorbehouden, hetzij tijdens de Eucharistieviering, hetzij daarbuiten. De Kerk bewaart de geconsacreerde hosties dan ook met de grootste zorgvuldigheid; zij brengt ze naar de zieken en naar andere mensen die in de onmogelijkheid verkeren om aan de Heilige Mis te kunnen deelnemen. Zij biedt ze aan voor de plechtige aanbidding door de gelovigen, draagt ze in processie en nodigt de gelovigen uit tot het veelvuldig bezoek en aanbidding van het Allerheiligst Sacrament, zoals dat wordt bewaard in het tabernakel.
Waarom is de Eucharistie het Paasmaal?
De Eucharistie is het paasmaal in zoverre Christus, die er op sacramentele wijze zijn Pasen verwerkelijkt, ons zijn Lichaam en Bloed geeft, aangeboden als spijs en drank, en ons met zichzelf en onder elkaar verenigt in zijn offer.
Het
altaar is het symbool van Christus zelf, die aanwezig is als slachtoffer dat wordt geofferd (altaar - kruisoffer), en als hemels voedsel dat ons wordt gegeven (altaar - tafel voor de Eucharistie).
Wanneer verplicht de Kerk ertoe aan de Heilige Mis deel te nemen?
De Kerk verplicht de gelovigen ertoe aan de Heilige Mis deel te nemen op iedere zondag en op voorgeschreven feestdagen, terwijl zij hen aanbeveelt ook op andere dagen eraan deel te nemen.
Wanneer is men verplicht de heilige communie te ontvangen?
De Kerk beveelt de gelovigen die aan de Heilige Mis deelnemen, aan om in de goede gesteltenis ook de heilige communie te ontvangen, terwijl zij hen dit als plicht voorschrijft tenminste met Pasen.
Wat is vereist om de heilige Communie te kunnen ontvangen?
Om de heilige Communie te kunnen ontvangen, moet men ten volle ingelijfd zijn in de katholieke Kerk en in staat van genade zijn, dat wil zeggen zonder zich van een doodzonde bewust te zijn. Hij die er zich van bewust is een zware zonde te hebben begaan, moet het Sacrament van de Verzoening ontvangen alvorens tot de communie te naderen. Van belang zijn ook de geest van inkeer en gebed, het onderhouden van het door de Kerk voorgeschreven vasten, en de lichaamshouding (gebaren, kleding), ten teken van eerbied voor Christus.
Wat zijn de vruchten van de heilige Communie?
De heilige Communie doet onze vereniging met Christus en zijn Kerk groeien, bewaart en vernieuwt het genadeleven dat in het Doopsel en in het Vormsel werd ontvangen, en doet ons groeien in de liefde tot de naaste. Doordat zij ons sterkt in de liefde, wist het de dagelijkse zonden uit en behoedt ons in de toekomst voor de doodzonden.
Wanneer is het mogelijk de Heilige Communie toe te dienen aan andere Christenen?
De katholieke bedienaars dienen geoorloofd de heilige communie toe aan degenen die tot de oosterse Kerken behoren welke niet in volledige gemeenschap met de katholieke Kerk staan, wanneer deze er uit zichzelf om vragen en er de juiste gesteltenis voor bezitten. Wat de leden van de andere kerkelijke gemeenschappen betreft, dienen katholieke bedienaren geoorloofd de heilige communie toe aan die christenen die, bij een ernstige noodsituatie, er uit zichzelf om vragen, er de juiste gesteltenis voor bezitten, en blijk geven van het katholiek geloof ten aanzien van het Sacrament.
Waarom is de Eucharistie “onderpand van de toekomstige heerlijkheid”?
Omdat de Eucharistie ons overlaadt met alle genade en zegening van de hemel, sterkt zij ons voor de pelgrimstocht van dit leven en doet zij ons verlangen naar het eeuwig leven, doordat zij ons nu al verenigt met Christus, opgestegen naar de rechterhand van de Vader, met de hemelse Kerk, met de heilige Maagd en met alle heiligen.
|
In de Eucharistie breken wij het
"ene brood, middel dat onsterfelijk maakt,
tegengif om niet te sterven,
maar om voor altijd te leven in Jezus Christus!"
(H. Ignatius van Antiochië)
|
© 2005, Libreria Editrice Vaticana
© 2005, Vert.: Werkgroep Compendium
Deze werkvertaling is uitgangspunt geweest voor de officiële uitgave. Deze versie wordt binnenkort geconformeerd aan de officiële uitgave.
