Wanneer de leerlingen van Johannes de Doper Jezus vragen of Hij de Messias is die komen moet, antwoordt Hij: "Gaat aan Johannes zeggen wat gij hoort en ziet: blinden zien, lammen lopen en melaatsen genezen" (Mt. 11, 4-5). Alle evangelies verwijzen naar talrijke voorbeelden van deze werkdadige bekommernis van de Heer voor de zieken. Een overweging van de evangelist Matteüs is behulpzaam om de betekenis ervan te begrijpen: de genezing van de zieken toont aan dat de profetie van Jesaja vervuld is. Vgl. Jes. 53, 4. "Toch waren het onze pijnen die hij droeg en onze smarten die hij op zich nam" Door de zieken te genezen en de doden op te wekken openbaart de Heiland zich als degene die met de Heilige Geest (Mt. 12, 28) de Satan zijn macht ontneemt om de mensen kwaad te berokkenen, en die voor de Vader het koninkrijk herstelt. Vgl. 1 Kor. 15, 24.28

Als manifestatie en teken van het heil dat aanwezig is in de persoon van Jezus is de genezing van de zieken ook een opdracht van de Kerk, die in de Heilige Geest het werk van het mensgeworden Woord voortzet. Dit is dan ook wat Christus betuigt, wanneer Hij zijn leerlingen uitzendt om te missioneren en hun zegt: "Geneest zieken ( ... ) reinigt melaatsen" (Mt. 10, 8), of wanneer Hij vlak voorafgaand aan zijn hemelvaart de tekenen beschrijft die de gelovigen zullen vergezellen: "in mijn Naam zullen ze ( ... ) aan zieken de handen opleggen, en deze zullen genezen zijn" (Mc. 16, 17-18). In diezelfde lijn ligt de klassieke tekst uit de Brief van de heilige Jakobus: "Is iemand onder u ziek? Laat hij de presbyters van de gemeente roepen; zij moeten een gebed over hem uitspreken en hem met olie zalven in de naam des Heren" (Jak. 5, 14) en deze tekst vormt de basis waarop de ritus van de ziekenzalving sacramenteel is uitgewerkt.

De zalving van de zieken gaat vergezeld van het gebed om hun genezing. De betekenis ervan is intrinsiek verbonden met de hoedanigheid ervan als een teken, dat de volledige genezing van de persoon tot uitdrukking brengt en de welwillendheid van de hemelse Vader tegenover de mens, die zowel in zijn lichaam als in zijn ziel wordt ondermijnd door ziekte en zonde; deze genezing is het werk van Christus, de Geneesheer van lichaam en ziel. Wanneer Hij de lamme geneest, verklaart Hij aan de Schriftgeleerden dan ook de betekenis van dit wonder: "opdat ge zult weten, dat de Mensenzoon macht heeft op aarde zonden te vergeven" (Mt. 9, 6). De ziekenolie heeft dus de betekenis van een geestelijk geneesmiddel, dat door de goddelijke barmhartigheid wordt geschonken aan de mens, die gebukt gaat onder talloze vormen van ellende in het leven. Het gaat om een sacrament van de Kerk, dat zijn waarde ontleent aan het gelovig gebed van de Kerk en van de priesters die haar vertegenwoordigen. Het geloof dat de zalving dient te vergezellen, is uitdrukking van het vertrouwen van de gelovigen in de Heer die niets nalaat om ons te brengen tot zijn Koninkrijk en die onze smeekbeden beantwoordt met al wat wij nodig hebben om, verbonden met zijn dood, ook te kunnen delen in zijn verrijzenis.

Het Wetboek
Codex Canonum Ecclesiarum Orientalium
Codex van Canoniek Recht van de Oosterse Kerken (1 oktober 1991) geeft de aanbeveling om de ziekenzalving aan de zieken toe te dienen telkens wanneer zij ernstig ziek zijn Wetboek, Codex van Canoniek Recht van de Oosterse Kerken, Codex Canonum Ecclesiarum Orientalium (1 okt 1991), 738. (canon 738) en bepaalt dat dit dienstwerk alleen aan de priesters is voorbehouden. Wetboek, Codex van Canoniek Recht van de Oosterse Kerken, Codex Canonum Ecclesiarum Orientalium (1 okt 1991), 739. (canon 739 § 1 ) Vervolgens wordt opnieuw gewezen op het gebruik van sommige Oosterse Kerken om voor de viering ervan verschillende priesters bijeen te brengen, en wordt de aanbeveling gedaan om dit gebruik, waar mogelijk, te behouden. Wetboek, Codex van Canoniek Recht van de Oosterse Kerken, Codex Canonum Ecclesiarum Orientalium (1 okt 1991), 737. (canon 737 §2) De concelebratie door verschillende priesters drukt immers sterker de bekommernis van heel de kerkgemeenschap uit voor de zieke om samen met hem of haar de gevaren voor ziel en lichaam te trotseren en te overwinnen. Met betrekking tot de te onderhouden liturgische riten schrijft het Canoniek Wetboek van de Oosterse Kerken voor dat de olie, die voor het sacrament van

de ziekenzalving moet worden gebruikt, gezegend moet worden tijdens de viering van het sacrament en wel door de priester die het toedient, tenzij het particuliere recht van de Kerk sui iuris anders bepaalt. Wetboek, Codex van Canoniek Recht van de Oosterse Kerken, Codex Canonum Ecclesiarum Orientalium (1 okt 1991), 741. (canon 741) Bovendien wordt gevraagd "dat de zalvingen met zorg worden toegediend, met de woorden, in de volgorde en op de wijze, zoals voorgeschreven in de liturgische boeken", ook al is "in geval van noodzaak één enkele zalving met de eigen formule voldoende". Wetboek, Codex van Canoniek Recht van de Oosterse Kerken, Codex Canonum Ecclesiarum Orientalium (1 okt 1991), 742. (canon 742)

In de Oosterse Kerken is de viering van het sacrament van de ziekenzalving soms vrij ingewikkeld en vrij langdurig. Deze opmerkelijke duur - die verschilt van de beknoptheid in de westerse rituelen - onderstreept in feite het mystagogische aspect van het gebed, dat doordrongen is van de overweging van de wonderen van de Heer, die in de verschillende evangelieteksten worden verkondigd en waaruit men kracht en troost put. Bovendien wordt Heer gesmeekt om aan de zieke heil te geven naar lichaam en ziel, zowel in de huidige omstandigheden als aan het einde der tijden, wanneer Hij aan zijn gelovigen de genade zal schenken om deel te krijgen aan de volheid van het goddelijk leven. Indien de omstandigheden dit vereisen, kan het gezag van de afzonderlijke Kerken de tekstgedeelten aangeven welke men dient te gebruiken bij vieringen in het huis van een zieke in zeer slechte toestand of in het ziekenhuis. Toch is het goed om - wat soms al gebeurt en verkieslijk is - in de kerk regelmatig de uitgebreidere formule te gebruiken bij de bediening van het sacrament aan zo mogelijk verschillende zieken samen. In dat geval behoudt het sacrament zijn buitengewone catechetische waarde.