Wij ontkennen wel niet, dat valse theoretische beginselen niet altijd in volle omvang hun verderfelijke invloed op het zedelijk gedrag laten gelden. Vooral niet, wanneer een christelijke traditie van meerdere eeuwen, van geslacht tot geslacht overgenomen, haar stempel op de volken heeft gedrukt, en, al is men zich daarvan niet bewust, zeer diep in hun hart geworteld blijft. Maar toch, men moet het wel degelijk in het oog houden: iedere norm voor het sociale leven, die enkel op een menselijke grondslag berust, die zich uitsluitend door aardse inzichten en doeleinden laat leiden, en die alleen aan de sanctie van een uiterlijke macht haar kracht ontleent, moet zwak en wankel zijn.

Waar men ontkent, dat het menselijk recht van het goddelijk recht afhankelijk is; waar men zich slechts beroepen kan op een vaag omlijnd, onzeker begrip van een louter aards gezag; waar men een absolute autonomie voor zich opeist, die zich niet Iaat leiden door overwegingen van zedelijke aard, maar slechts door beweegredenen van utiliteit: daar verliest noodzakelijkerwijze datzelfde menselijk recht bij zijn toepassing op het leven en het levensgedrag zijn innerlijke morele invloed op het geweten, en, is deze weggenomen, dan vindt het geen erkenning zoals het moet, en is het niet in staat offers van de burgers te vragen.

Het is waar: somtijds kan het gebeuren, dat een staatsmacht, al rust zij ook op zulke wankele grondslagen, door toevallige samenloop van omstandigheden materiële successen weet te behalen, welke de bewondering opwekken van mensen, die geen diepe kijk op het wezenlijke van de dingen hebben. Maar ontwijfelbaar komt eens het ogenblik, waarop de onontkoombare wet triomfeert, volgens welke alle werk ineen zal storten, dat gebaseerd is op een openlijk zichtbare of bedekte wanverhouding, namelijk de wanverhouding tussen de grootheid van de bereikte uiterlijke successen en het gemis aan innerlijke vastheid en kracht door het ontbreken van zedelijke normen. Deze wanverhouding nu is altijd aanwezig, wanneer het staatsgezag het opperste gezag loochent of verwerpt van de hoogste wetgever, die aan de regeerders wel de macht verleent, maar tegelijk de grenzen ervan heeft vastgesteld.