Inderdaad, in ogenblikken van teleurstelling en ontgoocheling komen de beangstigde gemoederen soms onder de invloed van de glimlach van de goddelijke genade. Men voelt dan soms een "voorbijgaan des Heren" Vgl. Ex. 12, 11 , en dan gaan op het woord van de Verlosser: "Zie, Ik sta aan de deur en klop" (Openb. 3, 20) menigmaal deuren open, die anders nooit geopend zouden zijn. God weet, met welk een innig medelijden, met welk een heilige vreugde ons hart zich keert tot degenen, die als gevolg van de droeve en bittere ervaring van het heden in hun binnenste het heilzame, stuwende verlangen voelen opkomen naar de waarheid, de gerechtigheid, de vrede van Christus. Maar ook voor hen, dien dat licht van boven nog niet toestraalt, koestert ons hart slechts liefde, en spreken onze lippen slechts beden tot God, dat Hij in hun voor Christus onverschillige of Christus vijandige harten een straal late vallen van het licht, dat eens een Saulus in Paulus heeft veranderd, en dat juist in de zwaarste tijden voor de Kerk zijn geheimnisvolle kracht heeft uitgeoefend.

Misschien mogen wij hopen - de algoede God geve het op onze bede - dat deze tijd van uiterste ellende een aansporing zij tot betere gedachten en gevoelens voor velen, die in blind vertrouwen op de zo wijd verspreide moderne dwalingen, onberaden en zonder het te vermoeden voortschreden langs een weg vol onzekerheid en gevaren. Misschien zullen velen, die geen begrip hadden omtrent de blijvende, grote waarde van het herdersambt der Kerk voor de ware vorming van de geesten ten goede, nu tot meer begrip en waardering komen voor de waarschuwingen van de Kerk, waarvoor zij in een tijd van voorspoed en veiligheid hun oor niet wilden lenen. De nood, de uiterste ellende van het ogenblik vormen een apologie van de christelijke leer die sterker tot het aanvaarden van de waarheid dringt dan wat ook. Immers, de nu gerijpte vruchten van die ontzaglijke massa dwalingen en dat bedorven samenvloeisel van antichristelijke stromingen zijn zo giftig, dat zij een veroordeling uitspreken, een weerlegging vormen van groter bewijskracht, dan iedere andere, op redenering steunende weerlegging.