Deze dringende noodzakelijkheid doorzag onze voorganger Leo XIII z.g, ten volle, toen hij, vooral in de gedenkwaardige encycliek Paus Leo XIII - Encycliek
Rerum Novarum
Over kapitaal en arbeid
(15 mei 1891) en in andere latere documenten het voorwerp aanwees, waaromtrent de katholieke actie zich op de eerste plaats moest ontplooien, nl. de praktische oplossing van het sociale vraagstuk overeenkomstig de katholieke beginselen. Ook wij hebben volgens die wijze richtlijnen in ons H. Paus Pius X - Motu Proprio
Fin dalla prima nostra enciclica
Over de structuur van de christelijke volksactie
(18 december 1903) aan de katholieke volksactie een grondwet gegeven, die kon dienen als de praktische regel voor het gemeenschappelijk werk en als de band voor eendracht en liefde. Op dat terrein dus en tot dat heilige en hoogst noodzakelijke doel moeten de katholieke werken, die wel talrijke verschillen in vorm vertonen, maar toch alle gelijkelijk gericht zijn op de krachtige bevordering van het maatschappelijk welzijn, zich vóór alles aaneensluiten.

Maar om te bereiken, dat deze sociale actie zich kan handhaven en vooruitgaan door de noodzakelijke samenhang der verschillende werken, waaruit ze bestaat, is het bovenal van belang, dat de katholieken met voorbeeldige onderlinge eendracht te werk gaan, en deze zal nooit te bereiken zijn, als er niet bij allen eenheid van inzicht bestaat. Over deze noodzakelijkheid is geen enkele twijfel mogelijk; zo helder en duidelijk zijn de lessen, die door deze Apostolische Stoel gegeven zijn; zo levendig is het licht, dat de meest geziene mannen onder de katholieken van alle landen door hun geschriften daarover verspreid hebben; zo lofwaardig is het herhaaldelijk ook door ons zelf ter navolging voorgestelde voorbeeld der katholieken van andere volken, die juist door die eendracht en eenheid van inzichten in korte tijd rijke en zeer troostvolle vruchten hebben verworven.

Om te midden der verschillende even prijzenswaardige werken dit resultaat te verzekeren, heeft zich elders als bijzonder doeltreffend bewezen een instelling van algemeen karakter, die onder de naam van "Volksbond" bestemd is, de katholieken van alle sociale klassen, maar bijzonder de grote massa's van het volk, te verzamelen rondom één enkel gemeenschappelijk middelpunt van sociale leer, propaganda en organisatie. Die centrale beantwoordt inderdaad aan een behoefte, die in alle landen gelijkelijk gevoeld wordt; het feit zelf van haar oprichting vloeit voort uit de aard der zaken zelf, zoals men die overal vindt. Men kan dus niet beweren, dat ze voor het ene land meer past dan voor een ander, maar ze past overal, waar dezelfde behoeften zich vertonen en dezelfde gevaren ontstaan. Het bij uitstek populair karakter van zulk een bond maakt haar gemakkelijk sympathiek en aantrekkelijk. Ze stoort of belemmert geen enkele andere instelling, maar verleent integendeel aan de andere instellingen kracht en samenhang. Want door haar strikt persoonlijke organisatie is ze voor de enkelingen een prikkel om toe te treden tot de bijzondere instellingen, vormt ze hen tot praktisch en wérkelijk vruchtbaar werk en verenigt ze allen tot eenheid in denken en willen.

Is nu aldus dat sociale centrum gevestigd, dan zijn alle andere instellingen van economische aard, die bestemd zijn om het sociale vraagstuk onder zijn verschillende aspecten op te lossen, als het ware vanzelf samengebundeld in het algemene doel, dat ze verenigt. Toch zullen ze naargelang van de verschillende behoeften, waarin ze trachten te voorzien, verschillende vormen aannemen en verschillende middelen aanwenden, zoals het bijzonder eigen doel van elk van die instellingen het vordert.

En hier is het ons zeer aangenaam, onze voldoening uit te spreken over het vele, dat op dit gebied in Italië reeds gedaan is, tegelijk met het vast vertrouwen, dat men met Gods hulp in de toekomst nog veel meer goed zal doen, door het reeds bereikte goed te bevestigen en het door altijd toenemende ijver nog verder uit te breiden.

Hierbij heeft het "Werk der katholieke congressen en comité's" zich zeer verdienstelijk gemaakt, dank zij de verstandige activiteit der uitmuntende mannen, die er de leiders van waren en die aan het hoofd van die bijzondere instellingen geplaatst waren, of ze nog besturen. Daarom werd zulk een centrum of vereniging van werken van economische aard door ons uitdrukkelijk gehandhaafd bij de ontbinding van het juist genoemde Werk der congressen, en zo zal het ook in het vervolg moeten blijven werken onder de ijverige leiding van hen, die aan het hoofd er van geplaatst zijn.

Om evenwel de katholieke actie onder alle opzichten doeltreffend te doen zijn, is het niet voldoende, dat ze is aangepast aan de hedendaagse sociale behoeften; ze behoort zich ook te doen gelden door al die praktische middelen, die haar tegenwoordig aan de hand gedaan worden door de vooruitgang der sociale. en economische studiën, door de elders reeds opgedane ondervinding, door de toestanden, welke in de burgerlijke samenleving heersen en zelfs door het openbaar staatkundig leven. Anders loopt men gevaar, lange tijd op de tast voort te gaan bij het zoeken van nieuwe en gewaagde dingen, terwijl men goede en veilige bij de hand heeft, die hun degelijkheid reeds uitstekend bewezen hebben. Ofwel men loopt gevaar, instellingen en middelen voor te stellen, die wellicht voor een andere tijd geëigend waren, maar die heden door het volk niet meer begrepen worden. Ofwel ten slotte, men loopt gevaar, halverwege te blijven staan, omdat men geen gebruik maakt - ook niet in de mate, die is toegestaan - van die burgerrechten, welke de moderne, constituties aan allen en dus ook aan de katholieken bieden.

En om ons te beperken tot dit laatstgenoemd punt, het is zeker, dat de hedendaagse staatsinrichting aan allen zonder onderscheid gelegenheid geeft om invloed uit te oefenen op de publieke zaak, en de katholieken kunnen, met behoud der verplichtingen, die door de wet van God of door de voorschriften der Kerk worden opgelegd, met gerust geweten er gebruik van maken om te laten zien, dat ze even goed, ja zelfs beter dan anderen geschikt zijn tot medewerken aan het stoffelijk en burgerlijk welzijn van het volk, en om zich aldus een gezag en een respect te verwerven, die het hun mogelijk maken, ook de hogere belangen, namelijk die der ziel, te verdedigen en te bevorderen.

Die burgerrechten zijn meerdere in getal en van verschillende aard, tot zelfs het recht om rechtstreeks deel te nemen aan het politieke leven van het land, door het volk in de wetgevende vergaderingen te vertegenwoordigen. Zeer ernstige redenen, eerbiedwaardige broeders, ontraden ons, af te wijken van de regel, die reeds is vastgesteld door onze voorganger Pius IX z.g. en vervolgens gedurende zijn lang pontificaat gevolgd is door onze andere voorganger Leo XIII z.g. Volgens die regel blijft het in het algemeen aan de katholieken van Italië verboden, deel te nemen aan de wetgevende macht.

Daartegenover staat, dat andere, eveneens allerzwaarwichtigste redenen, ontleend aan het hoogste goed der maatschappij, dat ten koste van alles behouden moet blijven, kunnen vorderen, dat in bijzondere gevallen in die wet gedispenseerd wordt, vooral wanneer gij, eerbiedwaardige broeders, de strikte noodzakelijkheid daarvan inziet voor het welzijn der zielen en de hoogste belangen van uw Kerk, en om die dispensatie vraagt.

Welnu, de mogelijkheid van deze welwillende concessie van onze kant brengt voor alle katholieken de plicht mede, zich voorzichtig en ernstig op het politieke leven te gaan voorbereiden voor de tijd, waarop ze daartoe zouden opgeroepen worden.

Vandaar is het van zeer groot belang, dat diezelfde activiteit, die op lofwaardige wijze door de katholieken reeds aan de dag gelegd is om door een goede verkiezingsorganisatie zich voor te bereiden op het deelnemen aan het bestuur der gemeenten en der provinciale raden, zich ook uitstrekke tot een behoorlijke voorbereiding en organisatie voor het publieke leven, zoals dat te rechter tijd door het algemeen bestuur der economische Werken in Italië in zijn circulaire van 3 December 1904 werd aanbevolen.  

Tegelijkertijd zal men de overige beginselen, die het geweten van ieder waar katholiek regelen, moeten inscherpen en in de praktijk moeten volgen, door bij het aanvaarden en uitoefenen van publieke functies bezield te zijn met het vaste en blijvende voornemen, uit alle macht het maatschappelijk en economisch welzijn van het vaderland en in het bijzonder van het volk te bevorderen volgens de beginselen van de uitgesproken katholieke beschaving, en tegelijk de hoogste belangen van de Kerk te verdedigen, nl. die van de godsdienst en de rechtvaardigheid.