Ik ben ervan overtuigd dat de Heilige Stoel door zo te handelen, in plaats van zich te mengen in aangelegenheden die de zijne niet zouden zijn, slechts een concrete vorm geeft aan de universele zending van de Kerk welke zich richt tot alle mensen, verbreid is over alle gebieden van de aarde en van nature solidair is met alle mensen, mannen en vrouwen, vooral met de armen en met hen die lijden. De historische wederwaardigheden van bijna tweeduizend jaar, over zoveel generaties, en de ervaring beleefd onder de meest verschillende menselijke groeperingen, zo anders van oorsprong en beschaving, geven de Kerk een grote mogelijkheid van benadering en dialoog betreffende heel wat problemen.

Het is waar dat de burgersamenleving niet samenvalt met de godsdienstige samenleving en dat de twee zendingen, die van de Kerk en die van de staat, duidelijk gescheiden moeten blijven. Maar het is ook waar dat Kerk en staat de opdracht hebben te waken over het - enerzijds geestelijke, anderzijds tijdelijke - welzijn van de menselijke personen en dat hun wederzijdse, respectvolle en oprechte dialoog in plaats van de samenleving te verstoren deze juist verrijkt.

Wat biedt de Kerk aan? In de bilaterale dialoog met regeringen stelt ze hen de steun van een instelling ter beschikking die de hoogste waarden van de mens in ere houdt en die zich nooit een buitenstaander kan voelen bij een van de besproken problemen in welk sociaal verband ook. Zelfs wanneer ze belemmeringen tegenover zich vindt, wanneer ze onder dwang staat of vervolgd wordt, houdt de Kerk niet op 'inwonend' te zijn, stevig geworteld in de globale werkelijkheid van het land waarin ze leeft, en solidair met haar. Dat is de reden waarom de Heilige Stoel, zoals ik zei, zich verenigd voelt met ieder volk, iedere natie. Dat is ook de reden waarom de bij de Heilige Stoel geaccrediteerde diplomatieke vertegenwoordigers - zelfs wanneer ze geen katholieken of christenen zijn - zich geen 'vreemdelingen' mogen voelen in het huis van de universele herder; evenals de paus zich tijdens zijn bezoeken aan verschillende landen 'thuis' voelt in ieder land dat hem ontvangt.

Deze globale werkelijkheid die de Kerk altijd voor ogen houdt en die de gemeenschappelijke noemer is van het leven van elk volk van de wereld, is hun cultuur, hun geestelijk leven, ongeacht de vorm waarin dat zich manifesteert. Sprekend over globale werkelijkheid, over geestelijk leven zou ik dit jaar in dit gesprek met u mijn gedachten willen bepalen tot de plicht die alle verantwoordelijken hebben om tot elke prijs de cultuur, in deze zeer brede zin beschouwd, te beschermen en te waarborgen.

De cultuur is het leven van de geest; het is de sleutel die toegang verschaft tot de diepste en angstvalligst bewaarde geheimen van het leven van de volkeren; het is de fundamentele en eenheidscheppende uitdrukking van hun bestaan, want in de cultuur komen de, ik zou zeggen, bijna onuitsprekelijke rijkdommen bijeen van de religieuze overtuigingen, van de geschiedenis, van het literaire en artistieke erfgoed, van het etnologische substraat, van de houding en de 'forma mentis' van de volkeren. Kort gezegd, drukt 'cultuur' in één enkel woord de nationale eigenheid uit welke de ziel vormt van die volkeren en welke ondanks ongunstige omstandigheden, allerlei soort beproevingen, historische rampen of natuurrampen overleeft door één en compact te blijven door de eeuwen heen. In functie van zijn cultuur, van zijn geestelijke leven, onderscheidt ieder volk zich van het ander, dat het overigens geroepen is aan te vullen door het de specifieke bijdrage te leveren waaraan de ander behoefte heeft.