Zoeken in kerkelijke documenten en berichten

Ondanks de vele moeilijkheden en vertragingen, blijft het waar dat er in de loop van de afgelopen veertig jaar een aanzienlijke vooruitgang is geboekt met het oog op de realisatie van de verheven visie van paus Johannes XXIII. Het feit dat de staten, zo goed als in alle werelddelen, zich verplicht voelen de idee van de mensenrechten in ere te houden, bewijst dat de instrumenten van de morele overtuiging en spirituele integriteit invloedrijk zijn. Dat zijn ook de krachten die beslissend bleken te zijn in het bewustmakingsproces, dat aan de basis lag van de geweldloze revolutie van 1989, een gebeurtenis die bepalend is geweest voor de ineenstorting van het Europese communisme. Zelfs als vervormde opvattingen over de vrijheid, louter begrepen als toestemming tot, de democratie en vrije samenlevingen blijven bedreigen, blijft het ontegenzeglijk betekenisvol dat in de loop van de afgelopen veertig jaar sinds de publicatie van H. Paus Johannes XXIII - Encycliek
Pacem in Terris
Vrede op aarde
(11 april 1963) zovele volkeren in de wereld een grotere vrijheid hebben verkregen, dat de structuren van dialoog en samenwerking tussen de volkeren versterkt zijn geworden en dat de dreiging van een nucleaire wereldoorlog, zoals die zich ten tijde van paus Johannes XXIII aan het aftekenen was, doeltreffend ingedijkt is geworden.

In dat opzicht zou ik met bescheiden moed willen doen opmerken dat het eeuwenoude onderricht van de Kerk over de vrede, begrepen als "tranquillitas ordinis" - "de rust van de ordening" in de definitie van Sint-Augustinus H. Augustinus, Over de Stad Gods, De Civitate Dei. 19,13 - zich eveneens in het licht van de verdieping van H. Paus Johannes XXIII - Encycliek
Pacem in Terris
Vrede op aarde
(11 april 1963) heeft laten kennen als bijzonder betekenisvol voor de huidige wereld en dat zowel voor de staatsleiders als voor de eenvoudige burgers. Dat er grote wanorde heerst in de situatie van de hedendaagse wereld, is een vaststelling die gemakkelijk door iedereen wordt gedeeld. De vraag die zich stelt, is dus de volgende: welk type van ordening vermag die wanorde te vervangen om mannen en vrouwen de mogelijkheid te bieden te kunnen leven in vrijheid, gerechtigheid en veiligheid? En vermits de wereld, ondanks alle wanorde, bezig is zich op vele domeinen (economisch, cultureel en zelfs politiek) te organiseren, rijst een andere, dringende vraag: volgens welke principes moeten die nieuwe vormen van wereldordening zich ontwikkelen?

Deze gewichtige vragen tonen aan dat het probleem van de ordening in wereldzaken, dat ook het probleem van de correct begrepen vrede uitmaakt, geen abstractie kan maken van aan morele principes gelieerde problemen. Met andere woorden, vanuit dat oogpunt bekeken ziet men evenzeer het bewustzijn opduiken dat het probleem van de vrede niet kan worden losgezien van dat van de menselijke waardigheid en de mensenrechten. Daar ligt ontegensprekelijk een van de blijvende waarheden van H. Paus Johannes XXIII - Encycliek
Pacem in Terris
Vrede op aarde
(11 april 1963), die we ons op de veertigste verjaardag ervan maar beter kunnen blijven herinneren en ons erover bezinnen.

Is de tijd niet gekomen waarop iedereen moet gaan samenwerken aan de vestiging van een nieuwe organisatie van de hele menselijke familie om zo vrede en harmonie tussen de volkeren de verzekeren en tezelfdertijd hun integrale vooruitgang te bevorderen? Het is belangrijk elk misverstand ter zake te vermijden: er is hier geen sprake van de vestiging van een mondiale Superstaat! Er dient veel meer te worden onderstreept dat dringend werk ervan moet worden gemaakt de al gemaakte vooruitgang te versnellen om te kunnen beantwoorden aan de zo goed als universele vraag naar democratische middelen in de uitoefening van het politieke gezag, zowel internationaal als nationaal, en om ook tegemoet te komen aan de eis voor transparantie en geloofwaardigheid op alle niveaus van het openbare leven. Vertrouwend op de in het hart van elk mens aanwezige goedheid, wilde paus Johannes XXIII zich daarop verlaten en riep hij de hele wereld op tot een nobeler visie op het openbare leven en de uitoefeningen van het openbare gezag. Stoutmoedig spoorde hij de wereld aan om haar toenmalige toestand van wanorde te overstijgen en zich nieuwe vormen van internationale ordening te verbeelden, die op de maat van de menselijke waardigheid zijn gesneden.